Đặc điểm và các mô hình của làng nghề truyền thống là gì ?

1. Đặc điểm của làng nghề truyền thống

Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 52/2018/NĐ-CP quy định nghề truyền thống đã xuất hiện tại địa phương từ trên 50 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận: Đây là một tiêu chí thời gian để đảm bảo tính lâu đời của nghề truyền thống. Nghề phải tồn tại và phát triển trong suốt ít nhất 50 năm tại địa phương trước khi được công nhận. 

- Nghề tạo ra những sản phẩm mang bản sắc văn hoá dân tộc: Tiêu chí này đòi hỏi nghề truyền thống phải tạo ra các sản phẩm đặc trưng, mang tính chất văn hóa dân tộc. Những sản phẩm này thể hiện những giá trị truyền thống, phong tục, tín ngưỡng, và nhận thức văn hóa của cộng đồng địa phương.

- Nghề gắn với tên tuổi của một hay nhiều nghệ nhân hoặc tên tuổi của làng nghề: Tiêu chí này yêu cầu nghề truyền thống có liên kết mật thiết với những nghệ nhân có tầm ảnh hưởng hoặc mang danh tiếng của làng nghề. Những nghệ nhân này có thể là những người đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển và bảo tồn nghề truyền thống.

Làng nghề truyền thống là một địa phương, khu vực hoặc cộng đồng có sự tập trung và phát triển các nghề truyền thống. Đây là nơi nổi tiếng với các hoạt động sản xuất và thương mại truyền thống, đóng góp vào di sản văn hóa và kinh tế của địa phương. Dưới đây là một số đặc điểm chính của làng nghề truyền thống:

- Sự tập trung các nghề truyền thống: Làng nghề truyền thống có sự tập trung đặc biệt vào một hoặc nhiều nghề truyền thống cụ thể. Các nghề này đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ và phát triển theo thời gian. Chúng thường liên quan đến các ngành công nghiệp truyền thống như thủ công mỹ nghệ, chế biến nông sản, sản xuất thủ công, và thợ làm đồ gốm, đồ mộc, đồ da, vv.

- Bản sắc văn hoá độc đáo: Làng nghề truyền thống thường tạo ra các sản phẩm mang bản sắc văn hoá độc đáo của địa phương. Các sản phẩm này thể hiện những giá trị truyền thống, phong tục, tín ngưỡng và nghệ thuật của cộng đồng. Chúng có thể là những sản phẩm thủ công độc đáo, đồ trang sức, trang phục truyền thống hoặc đồ dùng hàng ngày mang tính văn hóa đặc trưng.

- Sự kế thừa và đào tạo nghề: Làng nghề truyền thống đóng vai trò quan trọng trong việc kế thừa và đào tạo các nghệ nhân. Các nghệ nhân có kiến thức và kỹ năng chuyên môn sẽ truyền dạy cho thế hệ sau, đảm bảo sự tiếp nối và phát triển của nghề truyền thống. Qua đó, kiến thức và kỹ thuật đặc biệt của nghề được bảo tồn và phát triển.

- Tính cộng đồng và tương tác xã hội: Làng nghề truyền thống thường là một cộng đồng nhỏ, nơi mọi người cùng chung tay thực hiện các hoạt động sản xuất và thương mại. Sự tương tác xã hội trong làng nghề góp phần tạo ra môi trường hỗ trợ, trao đổi kinh nghiệm và khám phá những ý tưởng mới. Đây cũng là nơi gắn kết cộng đồng dân cư và thúc đẩy sự phát triển bền vững của làng nghề.

- Tầm quan trọng về kinh tế và du lịch: Làng nghề truyền thống có tầm quan trọng về mặt kinh tế và du lịch. Các sản phẩm truyền thống được tiêu thụ và buôn bán trong và ngoài địa phương, tạo nguồn thu nhập cho cộng đồng. Ngoài ra, làng nghề cũng thu hút du khách và những người yêu thích nghệ thuật truyền thống đến tham quan, trải nghiệm và mua sắm các sản phẩm độc đáo.

Nhờ vào những đặc điểm trên, làng nghề truyền thống không chỉ là nơi bảo tồn và phát triển nghề truyền thống mà còn đóng góp vào việc duy trì và phát triển di sản văn hoá của một địa phương.

2. Mô hình của làng nghề truyền thống

Làng nghề truyền thống phải có tối thiểu 30% tổng số hộ trên địa bàn tham gia các hoạt động ngành nghề nông thôn: Đây là tiêu chí về sự tham gia và đồng lòng của cộng đồng trong hoạt động sản xuất nghề truyền thống. Tối thiểu 30% tổng số hộ trên địa bàn làng nghề cần tham gia các hoạt động liên quan đến ngành nghề nông thôn, thể hiện sự hỗ trợ và đồng lòng của cộng đồng.

- Hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định tối thiểu 2 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận: Tiêu chí này đảm bảo rằng làng nghề đã có hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định trong ít nhất 2 năm trước khi đề nghị công nhận. Điều này đảm bảo sự ổn định và bền vững của làng nghề trước khi được công nhận. Và chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước: Tiêu chí này yêu cầu làng nghề tuân thủ và thực hiện tốt các chính sách và pháp luật của Nhà nước. Điều này đảm bảo sự hoạt động của làng nghề được thực hiện trong các khung pháp lý và quy định của Nhà nước.

- Tiêu chí công nhận làng nghề truyền thống: Làng nghề truyền thống phải đạt tiêu chí làng nghề theo quy định và có ít nhất một nghề truyền thống theo quy định. Điều này đảm bảo rằng làng nghề không chỉ thỏa mãn các tiêu chí chung về hoạt động sản xuất và pháp lý mà còn có liên quan mật thiết với một hoặc nhiều nghề truyền thống, tạo nên bản sắc đặc biệt và giữ gìn di sản văn hóa truyền thống của địa phương.

Mô hình của làng nghề truyền thống là một cấu trúc tổ chức đặc biệt trong việc bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống. Theo thống kê của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, hiện có khoảng 300 làng đã được công nhận là làng nghề truyền thống trong tổng số 1.500 làng trên toàn quốc. Những làng nghề này đã tồn tại và phát triển trong hàng trăm năm và đóng góp vào việc duy trì và phát triển nghề truyền thống. Các làng nghề truyền thống là nơi sản sinh và lưu giữ những nghề truyền thống độc đáo, cùng với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ mang tính văn hóa dân tộc. Những làng nghề này không chỉ có giá trị về sản phẩm, mà còn mang đến những giá trị về cảnh quan thiên nhiên, kiến trúc và di sản. Vì vậy, chúng có tiềm năng lớn trong việc phát triển du lịch.

- Một số làng nghề truyền thống đã phát triển theo mô hình du lịch tập trung vào việc thu hút khách hàng bằng vẻ đẹp của làng nghề và sự độc đáo của sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Ví dụ, làng gốm Bát Tràng nổi tiếng với các tác phẩm gốm tinh xảo đã thu hút rất nhiều du khách đến tham quan và trải nghiệm nghề làm gốm. Điều này mang lại nguồn thu nhập lớn cho người dân địa phương và đóng góp vào phát triển kinh tế và văn hóa của địa phương.

- Một số làng nghề truyền thống phát triển theo hướng sản xuất, trong đó sản xuất các mặt hàng truyền thống và đưa vào thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

3. Các làng nghề nổi tiếng của Việt Nam

Trong những năm gần đây, hàng truyền thống Việt Nam đã từng bước thâm nhập vào thị trường quốc tế và được đông đảo khách hàng quốc tế đón nhận. Điều này đã giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương, cải thiện mức sống và kích thích phát triển kinh tế. Đồng thời, việc quảng bá văn hóa Việt Nam qua các sản phẩm truyền thống cũng đã thu hút sự tò mò của khách hàng quốc tế, tạo điều kiện để mở rộng quan hệ hợp tác và hội nhập quốc tế. Dưới đây là một số làng nghề truyền thống nổi tiếng tại Việt Nam:

- Làng gốm Bát Tràng: Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 13 km về phía đông, làng gốm Bát Tràng đã có hơn 700 năm lịch sử và nổi tiếng với những tác phẩm gốm sứ đẹp và tinh xảo. Du khách đến đây không chỉ được ngắm nhìn và mua sắm những tác phẩm gốm, mà còn có thể trải nghiệm trực tiếp quá trình làm gốm và tham gia vào các khóa học để tự tay tạo ra các sản phẩm gốm độc đáo.

- Làng tranh dân gian Đông Hồ: Nằm ở huyện Thanh Trì, Hà Nội, làng tranh Đông Hồ nổi tiếng với những bức tranh dân gian mang nét đẹp truyền thống và phản ánh cuộc sống và văn hóa dân tộc. Du khách đến đây có cơ hội ngắm nhìn và mua sắm những bức tranh tinh xảo và cũng có thể tham gia vào các khóa học vẽ tranh để tìm hiểu về nghệ thuật truyền thống này.

- Làng lụa Hà Đông: Nằm ở quận Hà Đông, Hà Nội, làng lụa Hà Đông đã có truyền thống lâu đời trong việc sản xuất và thêu lụa. Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng những tác phẩm lụa tinh xảo và trải nghiệm quá trình thêu lụa truyền thống bằng tay. Làng lụa Hà Đông cũng đồng thời là một địa điểm du lịch thu hút du khách với kiến trúc cổ kính và không gian yên bình.

- Làng trống Đọi Tam: Nằm ở huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, làng trống Đọi Tam nổi tiếng với nghề chế tác và sản xuất trống truyền thống. Du khách có thể tới đây để nghe và tìm hiểu về âm nhạc trống cổ truyền, tham gia các buổi biểu diễn và trải nghiệm tự tay chơi trống.

- Làng đá mỹ nghệ Non Nước: Nằm ở huyện Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng, làng đá mỹ nghệ Non Nước chuyên sản xuất các tác phẩm điêu khắc từ đá. Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng những tác phẩm điêu khắc đẹp mắt và tìm hiểu quy trình chế tác đá truyền thống.

Những làng nghề truyền thống này không chỉ đóng góp vào phát triển kinh tế và du lịch của địa phương mà còn giữ gìn và truyền bá giá trị văn hóa của dân tộc Việt Nam ra thế giới.

Để tìm hiểu thêm thông tin liên quan, mời quý bạn đọc cùng tham khảo bài viết: Chúng ta cần làm gì để kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc?

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Luật Minh Khuê liên quan đến vấn đề: Đặc điểm và các mô hình của làng nghề truyền thống là gì? Mọi thắc mắc chưa rõ hay có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách hàng vui lòng liên hệ với bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu tư vấn qua email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời. Xin trân trọng cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật Minh Khuê.