1. Thế nào là lưu ký chứng khoán?

Căn cứ theo quy định tại khoản 34 Điều 4 Luật chứng khoán 2019 quy định về khái niệm lưu ký chứng khoán quy định như sau:

Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến chứng khoán lưu ký, bảo quản an toàn trên hệ thống lưu ký do VSD - Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam thực hiện.

Các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán như: quyền bỏ phiếu; quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu; quyền nhận cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, cổ tức bằng tiền; quyền mua cổ phiếu phát hành thêm; quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi…

Chứng khoán đã được lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.

Nói cách khác, lưu ký chứng khoán là một trong những điều kiện để thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán bằng cách ký hợp đồng mở tài khoản tại các thành viên lưu ký. Chứng khoán sau khi được lưu ký sẽ ghi nhận vào tài khoản đứng tên nhà đầu tư. Từ đây, tài khoản nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay các giấy tờ, chứng chỉ chứng khoán.

2. Điều kiện hoạt động lưu ký chứng khoán

Căn cứ theo quy định tại Điều 57 Luật Chứng khoán 2019 thì điều kiện đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán được quy định như sau:

- Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi đáp ứng các điều kiện sau đây:

+ Các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán phải có Giấy phép thành lập và hoạt động tại Việt Nam, trong đó có hoạt động lưu ký chứng khoán;

+  Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định của pháp luật về ngân hàng, hoạt động kinh doanh có lãi trong năm gần nhất;

+  Các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán phải có địa điểm, trang bị, thiết bị phục vụ hoạt động lưu ký, thanh toán giao dịch chứng khoán.

- Công ty chứng khoán được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi được cấp phép thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán theo quy định pháp luật.

3. Quy định về quyền và nghĩa vụ của thành viên lưu ký chứng khoán

Quyền của thành viên lưu ký chứng khoán:

Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 56 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định thành viên lưu ký chứng khoán có các quyền sau:

- Các thành viên lưu ký chứng khoán có quyền thực hiện việc cung cấp dịch vụ lưu ký và thanh toán giao dịch chứng khoán cho khách hàng;

- Các thành viên lưu ký chứng khoán có các quyền khác theo quy định của pháp luật và quy chế của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Nghĩa vụ của thành viên lưu ký chứng khoán:

Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 56 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định về nghĩa vụ của các thành viên lưu ký chứng khoán bao gồm những nghĩa vụ sau:

- Tuân thủ các nghĩa vụ được quy định như sau:

+ Các thành viên lưu ký chứng khoán phải thực hiện chế độ kế toán, kiểm toán, thống kê, nghĩa vụ tài chính; báo cáo, công bố thông tin theo quy định của pháp luật;

+ Phải xây dựng quy trình hoạt động và quản lý rủi ro cho từng nghiệp vụ;

+ Cần có biện pháp bảo vệ cơ sở dữ liệu và lưu giữ các chứng từ gốc về đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán theo quy định của pháp luật về kế toán, thống kê;

+ Phải có trách nhiệm bảo mật thông tin liên quan đến sở hữu của khách hàng; từ chối việc phong tỏa, cầm giữ, trích chuyển tài sản, trích lục, sao chép thông tin sở hữu chứng khoán của khách hàng mà không có sự đồng ý của khách hàng, Trừ trường hợp theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền hoặc yêu cầu cung cấp thông tin của kiểm toán viên thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, báo cáo tài chính của thành viên lưu ký theo quy định của pháp luật;

+ Các thành viên lưu ký chứng khoán phải phối hợp thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chứng khoán và thị trường chứng khoán cho nhà đầu tư;

+ Các thành viên phải cung cấp thông tin và phối hợp với Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam trong hoạt động nghiệp vụ chứng khoán và cơ quan có thẩm quyền trong công tác điều tra, phòng, chống vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán;

+ Phải có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho khách hàng trong trường hợp không thực hiện nghĩa vụ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng, trừ trường hợp bất khả kháng;

+ Phải hoạt động vì lợi ích của người gửi chứng khoán, người sở hữu chứng khoán.

- Phải có nghĩa vụ đóng góp quỹ hỗ trợ thanh toán theo quy định của pháp luật;

- Phải quản lý tách biệt tài sản của khách hàng, tài sản của khách hàng với tài sản của thành viên lưu ký; ghi nhận chính xác, kịp thời tài sản, các quyền tài sản và các lợi ích có liên quan đến tài sản nhận lưu ký của khách hàng;

- Cần duy trì các điều kiện đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán;

- Cuối cùng cần tuân thủ nghĩa vụ báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và quy chế của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

4. Tại sao cần thực hiện lưu ký chứng khoán

Khi giao dịch trên thị trường chứng khoán, lưu ký chứng khoán là hoạt động rất cần thiết cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư. Dưới đây là một số lý do phải lưu ký chứng khoán:

- Lưu ký là điều kiện tiên quyết để Sở giao dịch chứng khoán cho phép giao dịch mua bán trên thị trường.

- Giúp tiết kiệm các chi phí bảo quản, cất trữ và chi phí in ấn cho các chứng chỉ chứng khoán.

- Tránh được tình trạng chứng khoán bị hư hỏng, thất lạc hay mất cắp.

- Gia tăng chỉ số vòng quay vốn đối với nhà đầu tư nói riêng và trên thị trường nói chung. Đồng thời qua đó còn đảm bảo được tính thanh khoản.

- Nâng cao an toàn, uy tín cho các đối tượng tham gia. Giảm thiểu được các rủi ro hoạt động từ thị trường.

- Các giao dịch gửi hoặc rút chuyển nhượng, hạch toán, … Đều có thể thực hiện được trên điện thoại hoặc máy tính vô cùng tiện lợi.

Thay vì doanh nghiệp phải nằm giữ một loạt cổ phiếu, trái phiếu giấy thì giờ đây, sau lệnh đặt mua thành công, số chứng khoán thuộc sở hữu của doanh nghiệp được cập nhật dưới dạng dữ liệu trên hệ thống lưu ký tập trung. Hình thức nắm giữ có thay đổi từ hữu hình sang vô hình nhưng giá trị của nó hoàn toàn giống nhau.

Hệ thống lưu ký của thành viên kết nối trực tiếp với hệ thống của VSD trong việc truyền dữ liệu, cập nhật và theo dõi chi tiết. Như vậy tránh các thiếu sót trong quá trình hoạt động, đảm bảo đúng và đủ tài sản của nhà đầu tư.

Để tham khảo thêm thông tin về vấn đề này, quý khách hàng có thể tìm hiểu tại bài viết: Nguyên tắc lưu ký chứng khoán là gì? Quy định của pháp luật hiện hành về mở tài khoản lưu ký chứng khoán của Luật Minh Khuê.

Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin về Điều kiện hoạt động lưu ký chứng khoán mà Công ty Luật Minh Khuê muốn gửi đến quý khách mang tính tham khảo. Nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.

Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được thông tin sớm nhất! Rất mong nhận được sự hợp tác và tin tưởng của quý khách! Luật Minh Khuê xin trân trọng cảm ơn!