Điều kiện trở thành trọng tài viên theo quy định của một số nước

1. Khái quát về trọng tài viên

Trọng tài quốc tế đôi khi được gọi là hình thức lai giải quyết tranh chấp quốc tế, vì nó pha trộn các yếu tố của thủ tục tố tụng dân sự và thủ tục luật chung, đồng thời cho phép các bên có cơ hội quan trọng để thiết kế thủ tục trọng tài theo đó tranh chấp của họ sẽ được giải quyết. Trọng tài quốc tế có thể được sử dụng để giải quyết bất kỳ tranh chấp nào được coi là “tùy tiện,” một thuật ngữ có phạm vi thay đổi từ Bang này sang Bang khác, nhưng bao gồm phần lớn các tranh chấp thương mại.

Trọng tài viên giữ vai trò then chốt trong chất lượng xét xử của mỗi tổ chức trọng tài cũng như quyết định tới sự phát triển của thị trường trọng tài mỗi quốc gia. Vì vậy, pháp luật các nước đều rất chú ý tới việc xây dựng các tiêu chuẩn của một trọng tài viên sao cho vừa khuyến khích trọng tài phát triển vừa đảm bảo chất lượng xét xử đạt hiệu quả cao, phù hợp pháp luật. Pháp luật trọng tài mỗi nước đều đưa ra các điều kiện tiêu chuẩn nhất định để một chuyên gia có thể trở thành trọng tài viên, song quy định “quốc tịch” và văn bằng đại học là những điều kiện tiên quyết đối với trọng tài viên thì đại đa số các nước đã loại bỏ. Điều này hoàn toàn phù hợp với thực tiễn giải quyết tranh chấp bằng trọng tài quốc tế thời gian qua.

2. Điều kiện trở thành trọng tài viên theo quy định của một số nước

Điều kiện trở thành trọng tài viên theo quy định của trọng tài Trung Quốc:

Điều 6 Luật Trọng tài Trung Quốc năm 1994 được sửa đổi năm 1998 quy định:

Để hoạt động với tư cách là một trọng tài viên, một cá nhân phải có kiến thức pháp luật hoặc chuyên môn khác hoặc kinh nghiệm, liêm chính và vô tư, và bất kỳ tiêu chuẩn nào sau đây:

- Đã làm việc với tư cách là một thẩm phán hoặc công tố viên;

- Hoạt động thực tiễn hôn năm năm với tư cách là một luật sư, kế toán, kiến trúc sư, kỹ sư hoặc bất kỳ nghề nghiệp có liên quan đến thương mại khác;

- Đang hoạt động như là một trọng tài viên của một tổ chức trọng tài nội địa hoặc nước ngoài;

- Đang giảng dạy với tư cách là phó giáo sư hoặc cao hơn trong một trường đại học trong nước hoặc nước ngoài được chứng nhận hoặc công nhận bởi Bộ Giáo dục; và,

- Người chuyên sâu về một lĩnh vực hoặc nghề nghiệp riêng biệt và có thực tiễn hơn năm năm.

Điều 13 Luật sắp xếp của cộng hòa Nhân dân Trung hóa quy định: 

Ủy ban trọng tài sẽ chỉ định các trọng tài viên của họ từ những người chính trực, ngay thẳng.Trọng tài viên phải đáp ứng một trong các điều kiện quy định dưới đây:(1) đã làm công việc trọng tài được tám năm;(2) đã làm luật sư trong tám năm;(3) đã làm thẩm phán trong tám năm;(4) đã từng tham gia công tác nghiên cứu pháp luật hoặc công tác giáo dục pháp luật và có chức danh cao cấp; hoặc(5) có kiến ​​thức về luật pháp, tham gia vào công việc chuyên môn của kinh tế và thương mại và có chức danh cao cấp hoặc đạt trình độ chuyên môn tương đương.Ủy ban trọng tài sẽ lập danh sách hoặc trọng tài viên theo các ngành nghề khác nhau.

Như vậy điều kiện trở thành trọng tài viên của Trung hoa không quy định điều kiện tiên quyết là "quốc tịch". Hoa hồng trọng tài sẽ độc lập với các cơ quan hành chính và sẽ không có các mối quan hệ cấp dưới giữa ủy ban trọng tài và các cơ quan hành chính. Ở đó cũng sẽ không có mối quan hệ cấp dưới giữa các ủy ban trọng tài.

Điều kiện trở thành trọng tài viên Hà Lan

Một trong những thay đổi quan trọng nhất trong Dự thảo liên quan đến quy định liên quan đến việc chỉ định trọng tài viên. Một phương thức bổ nhiệm trọng tài đảng truyền thống đã được thay thế bằng việc bổ nhiệm bởi một cơ quan bổ nhiệm (Bài báo 20 của Dự thảo). Tuy nhiên, nó không có bất kỳ điều khoản nào liên quan đến những thách thức của trọng tài được chỉ định.

Phiên bản cuối cùng của BIT Model Hà Lan đã khắc phục điều này và có một quy trình thử thách trong các Bài viết 20(7) và (8), đọc như sau:

7. Nếu một bên tranh chấp cho rằng Thành viên của Toà án có mâu thuẫn lợi ích, nó sẽ gửi cho Chủ tịch Tòa án Công lý Quốc tế một thông báo về thách thức đối với cuộc hẹn. Thông báo về thách thức sẽ được gửi trong 15 ngày kể từ ngày thành phần của bộ phận Toà án được thông báo cho bên tranh chấp, hoặc trong 15 ngày kể từ ngày các sự kiện có liên quan đến kiến ​​thức của nó, nếu họ không thể biết một cách hợp lý tại thời điểm thành phần của bộ phận. Thông báo về thử thách sẽ nêu rõ căn cứ của thử thách.

8. Nếu, trong 15 ngày kể từ ngày thông báo về thử thách, Thành viên của Toà án bị thách thức đã bầu không từ chức., Chủ tịch Tòa án Công lý Quốc tế sẽ, sau khi nghe các bên tranh chấp và sau khi cung cấp cho Thành viên Toà án một cơ hội để gửi bất kỳ quan sát nào, ra quyết định trong 45 ngày nhận được thông báo về thách thức và thông báo cho các bên tranh chấp và các Thành viên khác của bộ phận. Một vị trí tuyển dụng do không đủ tư cách hoặc từ chức của Thành viên Toà án sẽ được lấp đầy kịp thời.

Điều 1023 Bộ luật Tố tụng dân sự Hà Lan Năm 2015 quy định tiêu chuẩn trọng tài rất cởi mở: “Bất kỳ cá nhân nào có năng lực pháp lý đều có thể được bổ nhiệm làm trọng tài viên. Trừ khi các bên có thoả thuận khác, không ai bị ngăn cản để trở thành Trọng tài viên vì lý do quốc tịch của mình”. Tương tự khoản 1 Điều 11 Luật Trọng tài Thương mại Quốc tế Liên bang Nga năm 1993 quy định: “Không ai bị ngăn trở để hành động với tư cách trọng tài viên vì lý do quốc tịch của mình, trừ khi có sự thoả thuận khác của các bên”.

Khoản 1 Điều 14 Công ước Washington 1965 về giải quyết tranh chấp đầu tư giữa quốc gia với công dân quốc gia khác quy định về trọng tài viên như sau:

Những người được chỉ định đứng trong danh sách phải là người có đạo đức cao, có trình độ hiểu biết, được công nhận về mặt pháp lý, thương mại, kỹ nghệ hoặc tài chính và phải đưa ra mọi sự đảm bảo về quyền độc lập trong việc thực hiện các chức năng của mình. Trình độ thông thạo về mặt pháp lý của những người được chỉ định vào danh sách Trọng tài viên là đặc biệt quan trọng.

Tư cách thành viên của Trọng tài viên theo quy định của Luật trọng tài CamphuchiaThể nhân và pháp nhân được phép làm thành viên của Trọng tài quốc gia Trung tâm là:- một Trọng tài viên đã đăng ký tên của mình với Trung tâm Trọng tài Quốc gia;- phòng Thương mại;- Bar của Vương quốc Campuchia; và- Hiệp hội bao gồm các doanh nhân, nhà công nghiệp, thương gia và nhà cung cấp dịch vụ.Đơn xin trở thành thành viên của Trung tâm Trọng tài Quốc gia sẽ được quyết định bởi Ban điều hành của Trung tâm trọng tài quốc gia bao gồm không quá bảy (7) thành viên. Cácnhiệm kỳ của mỗi thành viên là ba (3) năm và có thể tái cử thêm một nhiệm kỳ.