Mục lục bài viết
Nội dung được biên tập từ chuyên mục tư vấn luật Doanh nghiệp của Công ty luật Minh Khuê
>> Luật sư tư vấn pháp luật Doanh nghiệp, gọi: 1900.6162
1. Bao bì là gì?
Bao bì là hệ thống nhằm bảo quản cho hàng hóa chống lại những tác động khác nhau trong thời gian lưu kho, chuyên chở cũng như phân phối tiêu dùng, nó bảo vệ hàng hóa tránh khỏi mất mát về sô' lượng, giảm sút về chất lượng. Bao bì là để bảo vệ hàng hóa nó cùng với hàng hóa tạo thành một thể thống nhất cho nên bao bì không đầy đủ là lỗi của hàng hóa.
2. Bao bì đầy đủ là gì?
Bao bì đầy đủ là bao bì theo đúng tiêu chuẩn quốc gia của nước xuất khẩu hoặc đúng với tập quán quốc tế. Bao bì phù hợp cho phép hàng hóa chống lại những nguy hiểm thông thường có khả năng gặp phải trong hành trình và chống lại gần như tất cả các thiệt hại nhỏ trong các điều kiện vận chuyển bình thường tức là những cái xảy ra thông thường trong hành trình chứ không đòi hỏi là nó phải chịu được mọi thảm hoạ. Nó phải đủ bền chắc để chịu đựng được những va chạm trong khi khuân vác và vận chuyển từ khi rời kho người xuất khẩu cho đến khi vào kho người nhập khẩu. Trường hợp sóng to, gió lớn hay các hiểm họa khác dẫn tới bao bì bị hư hỏng mà thực chất nó vẫn đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn theo yêu cầu thì chủ tàu vẫn có thể được miễn trách theo mục (c) "hiểm họa của biển" nếu họ chứng minh được họ đã cần mẫn hợp lý.
Như vậy, nếu bao bì hàng hóa không thỏa mãn các điều kiện là bao bì đầy đủ thì khi có tổn thất xảy ra, người vận chuyển có thể viện dẫn vì lý do bao bì hàng hóa không đầy đủ để làm căn cứ miễn trách và đương nhiên trách nhiệm chứng minh thuộc về người vận chuyển.
3. Trình tự và trách nhiệm chứng minh
Trách nhiệm chứng minh cho việc bao bì không phù hợp theo Quy tắc chung về trách nhiệm và trình tự chứng minh trong các khiếu nại thông thưòng về thiệt hại hàng hóa và các lý lẽ biện hộ của họ:
- Nếu người chuyên chở có nhắc đến việc bao bì không phù hợp trên vận tải đơn hoặc nếu một vận tải đơn sạch được phát hành ra mà người chuyên chở không bị ngăn chặn chứng minh ngược lại thì trách nhiệm thuộc về người chuyên chở phải chứng minh rằng hàng hóa đã có bao bì không phù hợp.
- Khi mà bằng chứng ban đầu về việc bao bì không phù hợp đã được người chuyên chở đưa ra thì trách nhiệm chứng minh chuyển sang người khiếu nại hàng hóa. Họ sẽ phải chứng minh rằng bao bì đã có của hàng hóa là phù hợp, có thể bằng cách dẫn chứng là việc đóng gói đã tuân theo tập quán thương mại và rằng các hàng hóa tương tự đã chịu đựng được những hành trình tương tự và cách làm hàng tương tự. Trách nhiệm chứng minh sự phù hợp của bao bì thuộc về người gửi hàng là hợp lý bởi vì chất lượng, chủng loại và điều kiện của hàng hóa trước khi xếp hàng thì người gửi hàng là người biết rõ nhất.
- Khi không thể đưa ra các bằng chứng trực tiếp của việc đóng gói phù hợp thì người có quyền lợi hàng hóa có thể chứng minh sự đóng gói phù hợp bằng các bằng chứng gián tiếp. Ví dụ, trong thực tế là tất cả hàng hóa được vận chuyển trong cùng một chuyến đều được đóng gói theo cùng một cách nhưng chỉ có một số trong đó ở những vị trí nhất định trên tàu là bị tổn thất. Điều này được phép coi là một bằng chứng để chứng minh rằng việc đóng gói là đã thích hợp và rằng thiệt hại hàng hóa có thể là do nguyên nhân khác như là do việc xếp hàng. Hiển nhiên là các bằng chứng đáng tin cậy được cung cấp bởi các chuyên viên giám định hàng hải được chỉ định để kiểm tra hàng hóa sau khi dỡ là rất quan trọng, đôi khi có tính chất quyết định đến phấn quyết của tòa án liên quan đến việc bao bì hàng hóa có phù hợp hay không. Các chứng từ khác vận tải đơn cũng có thể hỗ trợ cho các chứng cứ và hỗ trợ cho việc ra quyết định của tòa.
- Ngưòi khiếu nại hàng hóa khi đó sẽ phải chứng minh về sự bất cẩn của người chuyên chở trong việc chăm sóc hàng hóa là nguyên nhân hoặc góp phần vào gây ra tổn thất hàng hóa. Nếu người khiếu nại hàng hóa đưa ra lý lẽ rằng việc tàu không đủ khả năng đi biển là nguyên nhân của tổn thất hàng hóa thì người chuyên chở có trách nhiệm chứng minh rằng họ đã thực hiện nghĩa vụ mẫn cán hợp lý để làm cho tàu có đủ khả năng đi biển trước và lúc bắt đầu hành trình.
- Khi sự đóng gói không phù hợp và tất cả các nguyên nhân khác dẫn đến tổn thất hàng hóa mà người chuyên chở phải chịu trách nhiệm thì trách nhiệm của ngưòi chuyên chở là chứng minh tỷ lệ phần trăm giữa các nguyên nhân (Quy tắc Vallescura). Người chuyên chở sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu họ không phân tách được tỷ lệ gây ra tổn thất giữa các nguyên nhân.
- Bởi vì, trách nhiệm chứng minh là của người chuyên chở nên họ có thể có toàn quyền tìm hiểu về kinh nghiệm của người gửi hàng trong mua bán vận chuyển loại hàng hóa đó và các loại hàng tương tự. Tham chiếu vụ Ford Motor Co. kiện s.s. Milross năm 1963, trong khiếu nại về thiệt hại hàng hóa là ô tô vận chuyển bằng đường biển, người khiếu nại hàng hóa đã bị bắt buộc phải xuất trình để tìm hiểu và điều tra các chứng từ sau: "... các biên bản giám định hàng hóa liên quan đến các chuyến hàng ôtô để trần khác mà nguyên đơn đã nhập khẩu từ cùng một người gửi hàng trong vòng ba năm trước. Các kết quả nghiên cứu hoặc những ghi chú mà bên nguyên làm ra hoặc nhận được về vận chuyển bằng đường biển ôtô để trần. Thư từ trao đổi giữa bên nguyên với bất cứ hội nghị vận tải Đại Tây Dương liên quan đến vấn đề này. Thư từ trao đổi, bảng tỷ lệ hoặc những chứng từ khác liên quan đến chi phí chuẩn bị cho ôtô trước khi việc vận chuyển đường biển dưới các dạng bao bì để trần, đóng thùng, nửa đóng thùng...".
4. Dự kháng về tình trạng bao bì không phù hợp
Khi xếp hàng nếu tình trạng bao bì nhìn bề ngoài cũng thấy là không tốt như hòm thưa, ọp ẹp không đảm bảo độ cứng vững hoặc có những biểu hiện không an toàn khác thì thuyền trưởng phải dự kháng vào vận đơn, nếu không thì coi như tàu đã chấp nhận tình trạng bao bì như hiện tại và tàu phải có biện pháp thích hợp để bảo quản cũng như chèn lót hàng hóa. Nội dung của dự kháng phải rõ ràng, chính xác và tốt nhất là dự kháng lên cả hai chứng từ Biên lai thuyền phó (Master Receipt) và vận tải đơn. Nội dung của dự kháng không được chung chung hay một cách nói gián tiếp hoặc bóng gió về tình trạng bao bì hàng hóa.
Cần lưu ý rằng, dự kháng không phải là một loại điều khoản miễn trách nhiệm trên vận đơn. Ví dụ: một dự kháng "bao bì không đảm bảo, không chịu trách nhiệm đối với tổn thất" là một dự kháng về bao bì không đảm bảo có hiệu lực pháp lý nhưng lại vô hiệu theo quy định tại Điều III.8 nếu nó là một điều khoản miễn trách trên vận đơn. Người chuyên chở chỉ có thể dùng dự kháng để bào chữa tự bảo vệ mình bằng cách đưa ra bằng chứng để chứng minh theo Điều VI.2 (n) chứ không thể miễn giảm trách nhiệm cho mình trong cả hành trình.
5. Container và hàng hóa chuyên chở trong container
Khi người gửi hàng đóng gói và kẹp chì Container:
Trường hợp này người chuyên chở không đóng gói hàng hóa thì cũng không thể quyết định được sự phù hợp của bao bì, vì vậy mặc dù người chuyên chở đã phát hành một vận đơn sạch thì họ vẫn không bị ngăn chặn việc chứng minh ngược lại là hàng hóa đã được đóng gói không phù hợp. Người chuyên chở không có nghĩa vụ phải kiểm tra hàng hóa mà người gửi hàng đã đóng gói, trừ khi việc đóng gói nhìn bên ngoài cũng thấy rằng không đầy đủ hoặc người gửi hàng có đưa đến những chỉ dẫn đặc biệt để bảo quản hàng hóa. Tham chiếu vụ O’Connell Machinery Co. kiện M.v Americana năm 1986, tổa đã phán quyết rằng: "... người chuyên chở có nghĩa vụ phải mẫn cán hợp lý trong việc chú ý phát hiện những điều kiện đóng gói không phù hợp có thể nhìn thấy được...".
Tình trạng của container và cách đóng gói hàng hóa vào container đều rất quan trọng. Tình trạng của container do người gửi hàng cung cấp nếu không đảm bảo sẽ ngăn chặn việc đòi lại của người có quyền lợi hàng hóa. Tương tự thì việc đóng gói không phù hợp đối vối từng kiện hàng hay việc xếp hàng hóa vào container cũng cấu thành lỗi bao bì không phù hợp của người gửi hàng. Ví dụ, tham khảo án lệ Guadano kiện s.s. Cap Vincent năm 1973, hàng hóa gồm có đồ mỹ thuật, đồ sứ, đồ pha lê và đồ nội thất được xếp trong cùng container. Trong quá trình vận chuyển đồ sứ, đồ pha lê được đóng gói trong các thùng cacton và không bị hư hỏng gì, nhưng đồ mỹ thuật và đồ nội thất chỉ được bao gói bằng giấy đã bị tổn thất. Tòa án đã phán quyết là người chuyên chở không phải chịu trách nhiệm do bao bì hàng hóa không phù hợp.
Khi người gửi hàng tự đóng gói hàng hóa vào container và kẹp chì mà container lại do người chuyên chở cung cấp, sau đó do sự không đảm bảo an toàn của hàng hóa trong container dẫn đến tổn thất không chỉ đối với hàng hóa mà làm hư hỏng cả vỏ container thì người gửi hàng không những không thể khiếu nại người chuyên chở về tổn thất hàng hóa mà còn phải bồi thường thiệt hại của vỏ container do họ gây ra. Trong các mẫu chuẩn của các vận tải đơn thường có một điều khoản quy định rõ ràng rằng người chuyên chở được miễn trách nhiệm đối với những thiệt hại do sự bất cẩn của người gửi hàng trong quá trình đóng gói vào container. Quy định này cũng buộc người gửi hàng sẽ phải bồi thường cho người chuyên chở những tổn thất và chi phí do sự bất cẩn đó gây ra.
Khi người chuyên chở đóng gói hàng hóa vào container:
Khi người chuyên chở cung cấp container và đóng gói hàng hóa thì người chuyên chở có một trách nhiệm kép:
Thứ nhất, container được xem như một phần của tàu và người chuyên chở có nghĩa vụ phải thực hiện mẫn cán hợp lý để làm cho nó có đủ khả năng đi biển;
Thứ hai, người chuyên chở có trách nhiệm bảo đảm rằng hàng hóa được đóng gói vào container một cách phù hợp. Các nghĩa vụ này của người chuyên chở cũng là hợp lý bởi vì họ có thể kiểm tra điều kiện của hàng hóa khi đóng gói nó vào container.
6. Vận chuyển ôtô và điều kiện đóng gói không phù hợp
Trách nhiệm đối với thiệt hại của ôtô vận chuyển bằng đường biển là một. Ví dụ, điển hình cho thấy sự phức tạp của vấn đề đóng gói hàng hóa không phù hợp. Ôtô thương phẩm là loại hàng hóa thường được chở rời không đóng thùng vì thế các biện pháp sắp xếp và bảo đảm an toàn cho hàng hóa, đặc biệt là đối với những chiếc xe mới, có vai trò hết sức quan trọng. Ngày nay, rất nhiều biện pháp hiện đại đã được áp dụng như: dùng các loại container chuyên dụng, các biện pháp chèn lót và chằng buộc cẩn thận... Tuy nhiên, luật giải quyết vấn đề này vẫn chưa có gì thay đổi theo đó người chuyên chở phải sử dụng những biện pháp tiêu chuẩn và thông dụng nhất để bảo quản hàng hóa nhưng được miễn trách đối với những thiệt hại nhỏ không thể tránh được. Tham khảo án lệ điển hình liên quán đến vấn đề này là vụ Southern Cross năm 1940, ôtô được vận chuyển không bao bì như được ghi rõ trên vận tải đơn và người chuyên chở đã chứng minh rằng việc xếp các xe thành hàng cách nhau 18 inches và chỉ dẫn đầy đủ cho các thủy thủ về việc phủ bạt, giữ gìn tránh xây xước. Tòa án đã phán quyết là:
- Chuyên chở ôtô thương phẩm không bao bì đã là một tập quán và trường hợp này không phải là bao bì không phù hợp.
- Người chuyên chở không phải chịu trách nhiệm về các vết trên bề mặt trừ khi nó là do lỗi bất cẩn của người chuyên chở vì đây là những hư hỏng nhỏ và thuộc về loại cũ kỹ thông thường.
- Người chuyên chở phải chịu trách nhiệm về các thiệt hại nhiều hơn là những vết xước hay bẹp lõm nhỏ.
Quan điểm này được sự ủng hộ và áp dụng khá rộng rãi của các tòa án trong giải quyết các vụ việc. Tham chiếu vụ Nissan Automobile Co. kiện The Continental Shipper năm 1976 xe ôtô được xếp trong hầm tàu và được chằng buộc bằng dây thép cùng với dây cáp cố định ở thành tàu, khi tàu đến bến nhiều xe bị bẹp và xây sát. Chủ tàu viện lý do bao bì đóng gói không thích hợp để miễn trách nhưng tòa đã xử là trong trường hợp này chủ tàu đã cẩu thả trong việc thao tác bốc xếp xe vì trong mọi trường hợp tập quán thương mại là xe ôtô được chuyên chở không bao bì như vậy. Bởi vì miễn trách này không bao gồm trường hợp bốc dỡ, xếp hàng cẩu thả của phía chủ tàu nên chủ tàu phải chịu trách nhiệm.
Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.6162 để được giải đáp.
Rất mong nhận được sự hợp tác!
Trân trọng./.
Luật Minh Khuê - Sưu tầm & biên tập