1. Hiểu thế nào là huân chương kháng chiến

Huân chương Kháng chiến (tiếng anh là Resistance Medal) là một loại huân chương được trao tặng. Với chủ thể thực hiện là của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Nay là Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Trong tính chất trao tặng đối với những đối tượng có tiêu chuẩn và quy định cụ thể. Từ đó ca ngợi đối với tinh thần giữ nước của người có công. Xác định đối với đối tượng tham gia vào kháng chiến chống Mỹ và kháng chiến chống Pháp. Các nội dung và quy định về điều kiện hưởng được phản ánh cụ thể trong luật.

Theo Sắc lệnh số 216/SL ngày 20 tháng 8 năm 1948 thì huân chương kháng chiến được đặt ra để thưởng những người có công với Quân đội hoặc các tổ chức Quốc phòng kháng chiến không phân biệt là nhân viên giúp việc trong cơ quan Chính phủ hay dân chúng.

Như vậy, huân chương kháng chiến mang ý nghĩa là một thành tích khen thưởng khi có đóng góp cho đất nước trong quân đội hoặc trong thời kì chiến tranh. Huân chương kháng chiến được trao tặng cho những người có công với sự phát triển đất nước, thể hiện qua:

Sự đóng góp:  Họ có thể là bất cứ chủ thể. Có thể là người làm việc trực tiếp trong các cơ quan nhà nước hoặc có thể chỉ là những người dân bình thường trong lòng yêu nước. Họ có những đóng góp cho sự phát triển của đất nước trong từng thời kì nhất định. Khi đó, huân chương kháng chiến  sẽ là sự ghi nhận và khích lệ cho các tinh thần ấy.

Mục đích đặt ra: là để truy tặng cho các cá nhân, tập thể. Trong đó, không có sự phân biệt về tập thể hoặc cá nhân nước ngoài có công lao hoặc thành tích trong thời gian chiến tranh. Thể hiện sự ghi nhận đối với tinh thần và các hành động đã thực hiện. Các hành động đó đều được ghi nhận dù cho các chủ thể đó còn hay mất sau bom đạn chiến tranh.

Nội dung được thực hiện trong thời chiến. Với các chủ thể có thẩm quyền tặng thưởng khác nhau. Khi đó, có Huân chương Kháng chiến có ba hạng: hạng nhất, hạng nhì và hạng ba (Theo Điều 1 Sắc lệnh 43/SL ngày 22 tháng 3 năm 1950). Với từng nội dung và ý nghĩa thể hiện với hoạt động và phản ánh ý chí của chủ thể có thẩm quyền:
- Huân chương Kháng chiến hạng nhất. Do sắc lệnh Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà tặng thưởng.
- Huân chương Kháng chiến hạng nhì và hạng ba. Do nghị định của Thủ tướng Chính phủ tặng thưởng.
Theo Luật Thi đua – Khen thưởng (ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2003), thì Huân chương Kháng chiến không còn nằm trong thang bậc khen thưởng của Nhà nước Việt Nam.
Điều kiện để được truy tặng huân chương kháng chiến:
- Trường hợp 1 - Huân chương kháng chiến chống Pháp: 
+ Đối tượng khen thưởng: Các cá nhân (kể cả người nước ngoài) có công lao và thành tích trong kháng chiến.
+ Được thưởng các hạng huân chương theo tính chất quy định về tính chất đóng góp. Tùy theo chức vụ và thời gian tham gia kháng chiến.
- Trường hợp 2 - Huân chương kháng chiến chống Mỹ: 
+ Đối tượng khen thưởng: Cán bộ, chiến sĩ thuộc Quân đội.
+ Được xét với tiêu chuẩn để đảm bảo với tính chất lâu dài, cụ thể: Huân chương kháng chiến hạng Nhất (Tặng thưởng những người tham gia kháng chiến 20 năm); Huân chương kháng chiến hạng Nhì. (Tặng thưởng những người tham gia kháng chiến từ 15 năm đến dưới 20 năm); Huân chương kháng chiến hạng Ba (Tặng thưởng những người tham gia kháng chiến từ 10 năm đến dưới 15 năm)

Có thể thấy được các quy định đã chặt chẽ hơn. Mang đến các giá trị thể hiện với huân chương được trao tặng. Như những chứng nhận đối với công sức, xương máu của lực lượng. Với các lưu ý và ngoại lệ cũng được xác định cho các trường hợp cụ thể. Đảm bảo quy định mang đến sự hợp lý đối với công nhận trước các đóng góp.

 

2. Giải quyết chế độ cho người được huân chương kháng chiến đã chết

Căn cứ vào Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng năm 2020 số 02/2020/UBTVQH14, quy định về điều kiện tiêu chuẩn người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, làm nghĩa vụ quốc tế, như sau: Các cá nhân đang hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, làm nghĩa vụ quốc tế là người tham gia kháng chiến và được Nhà nước khen tặng Huân chương Kháng chiến, Huân chương Chiến thắng, Huy chương Kháng chiến, Huy chương Chiến thắng.

Theo quy định này, người có huân chương kháng chiến được nhận chế độ ưu đãi người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế.

Cụ thể, chế độ ưu đãi người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế như sau:

- Trợ cấp một lần.

- Được cấp thẻ bảo hiểm y tế trọn đời.

- Hỗ trợ cải thiện nhà ở căn cứ vào công lao, hoàn cảnh của từng người hoặc khi có khó khăn về nhà ở;

- Miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất khi được Nhà nước giao đất ở, chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở, công nhận quyền sử dụng đất ở, khi được mua nhà ở thuộc sở hữu của Nhà nước;

Đối với trường hợp người được truy tặng huân chương kháng chiến nhưng qua đời mà chưa hưởng chế độ thì căn cứ theo khoản 1 điều 37 của Pháp lệnh ưu đãi người có công với các mạng năm 2020 thì thân nhân của người có huân chương kháng chiến có thể được hưởng trợ cấp 1 lần.

Thời điểm hưởng:  là tháng mà sở lao động-thương binh và xã hội ra quyết định cho đại diện thân nhân của người có huân chương kháng chiến đối với tường hợp người được truy tặng đã qua đời mà chưa hưởng chế độ.

 

3. Thủ tục hưởng chế độ với huân chương kháng chiến

Khi có thân nhân là người được truy tặng huân chương kháng chiến nhưng đã mất thì để được hưởng chế độ trợ cấp một lần cần chuẩn bị những hồ sơ sau:

- Bản khai của đại diện thân nhân theo Mẫu 3, Thông tư số 16/2014/TTBLĐTBXH ngày 30/7/2014

- Bản sao Giấy chứng tử do Ủy ban nhân dân cấp xã cấp hoặc các giấy tờ có giá trị pháp lý xác định người có công đã chết

- Bản sao Huân chương Kháng chiến hoặc quyết định tặng thưởng huân chương kháng chiến

- Biên bản ủy quyền (Mẫu UQ)

Nơi tiếp nhận hồ sơ xử lí chế độ hưởng trợ cấp 1 lần đối với nhân thân của người được truy tặng huân chương kháng chiến:

- Cách 1: Nộp hồ sơ trực tiếp tại Bộ phận TN&TKQ của UBND thị xã

- Cách 2: Gửi qua dịch vụ bưu chính công ích

Quy trình xử lí hồ sơ đối với trường hợp nhân thân của người được truy tặng huân chương kháng chiến mà đã qua đời muốn nhận trợ cấp 1 lần như sau:

- Bước 1: Nộp hồ sơ tại UBND cấp xã nộp hồ sơ theo hình thức quy định

- Bước 2: Ủy ban nhân dân cấp xã trong thời gian 04 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ, có trách nhiệm kiểm tra, xác nhận bản khai, lập danh sách gửi Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội. Nếu các thông tin khai báo và file đính kèm trên hệ thống chưa đầy đủ, chính xác theo quy định, gửi thông báo và hướng dẫn TCCN bổ sung, hoàn thiện hồ sơ. Nếu từ chối nhận hồ sơ, gửi thông báo và nêu rõ lý do.

- Bước 3: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội trong thời gian 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ, có trách nhiệm kiểm tra, lập danh sách kèm giấy tờ theo quy định gửi Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

- Bước 4:  Sở Lao động - Thương binh và Xã hội trong thời gian 12 ngày kể từ ngày nhận đủ giấy tờ, có trách nhiệm kiểm tra, ban hành quyết định trợ cấp ưu đãi theo Mẫu số 67 Phụ lục I Nghị định 131/2021/NĐ-CP.

Thời gian xử  lý với trường hợp này sẽ rơi vào khoảng 17 ngày làm việc, trong đó:

- Cấp xã : 04 ngày;

- Cấp huyện: 06 ngày;

- Cấp tỉnh : 07 ngày

Trên đây là bài viết của Luật Minh Khuê về vấn đề: Người có huân chương kháng chiến nhưng chưa được hưởng chế độ thì giải quyết như thế nào. Quý  khách có thể tham khảo thêm bài viết:Điều kiện để được tặng Huân chương Lao động năm 2023 là gì? để hiểu rõ hơn về vấn đề này. Trường hợp trong nội dung tư vấn có điều gì gây nhầm lẫn, chưa rõ ràng hoặc thông tin nêu trong nội dung tư vấn khiến quý khách chưa hiểu hết vấn đề hoặc/ và có sự vướng ngại, thắc mắc, chúng tôi rất mong nhận được ý kiến phản hồi của quý khách hàng. Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận chuyên viên tư vấn qua hotline 1900.6162 hoặc email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được sự hỗ trợ từ Luật Minh Khuê. Trân trọng./.