Mục lục bài viết

1. Giới thiệu về Luật Căn cước mới 2024

Luật Căn cước 2024 là một trong những điểm nhấn quan trọng của quá trình cải cách hệ thống quản lý hành chính và dữ liệu dân cư tại Việt Nam. Được Quốc hội thông qua với mục đích hiện đại hóa hệ thống quản lý dữ liệu cá nhân, luật này không chỉ thay đổi cách thức quản lý thông tin cá nhân mà còn đưa ra những cải tiến giúp tăng cường tính tiện lợi cho người dân và các tổ chức trong việc thực hiện các thủ tục hành chính. Đây được coi là một bước tiến lớn trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia, khi mọi thông tin liên quan đến công dân có thể được quản lý trên một nền tảng điện tử hiện đại.

Sự cần thiết của Luật Căn cước mới

Luật Căn cước 2024 ra đời trong bối cảnh xã hội ngày càng số hóa mạnh mẽ. Việc chuyển đổi từ hệ thống giấy tờ hành chính truyền thống sang nền tảng điện tử đã trở thành một yêu cầu tất yếu. Trước đây, các thông tin cá nhân của công dân thường được quản lý qua các loại giấy tờ riêng lẻ như chứng minh nhân dân, giấy phép lái xe, thẻ bảo hiểm xã hội… Mỗi loại giấy tờ này đều có những yêu cầu và thủ tục riêng, gây ra không ít phiền hà và mất thời gian cho người dân trong các giao dịch hành chính.

Vì vậy, Luật Căn cước 2024 được thiết kế để tích hợp nhiều thông tin hành chính khác nhau trên một thẻ căn cước điện tử duy nhất, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính và giảm bớt sự phức tạp trong việc quản lý thông tin cá nhân. Hơn nữa, luật còn được ban hành nhằm giải quyết những hạn chế của các loại giấy tờ cũ như chứng minh nhân dân 9 số – vốn đã không còn phù hợp với nhu cầu quản lý và kiểm soát hiện đại.

Thời gian có hiệu lực và phạm vi áp dụng

Theo thông tin từ Bộ Tư pháp, Luật Căn cước 2024 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024. Từ thời điểm này, mọi công dân Việt Nam, bao gồm cả người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài và người không quốc tịch nhưng có thời gian cư trú tại Việt Nam từ 6 tháng trở lên, sẽ được áp dụng luật này. Phạm vi áp dụng không chỉ giới hạn trong các thủ tục hành chính trong nước, mà còn mở rộng đến các giao dịch điện tử, hoạt động ngoại giao và các lĩnh vực liên quan đến quyền và lợi ích của công dân.

Luật Căn cước mới còn quy định rõ ràng rằng các thẻ căn cước công dân và chứng minh nhân dân cũ vẫn sẽ có giá trị sử dụng cho đến khi hết hạn. Điều này giúp tạo ra một giai đoạn chuyển tiếp hợp lý cho việc thay đổi thẻ căn cước, đồng thời tránh những khó khăn và phiền hà không cần thiết cho người dân trong quá trình chuyển đổi sang thẻ căn cước điện tử mới.

 

2. Các điểm mới nổi bật của Luật Căn cước 2024

2.1. Thẻ căn cước công dân và chứng minh nhân dân đã cấp vẫn có giá trị sử dụng

Một trong những quy định quan trọng của Luật Căn cước 2024 là việc các thẻ căn cước công dân cũ, bao gồm cả thẻ chứng minh nhân dân 12 số và căn cước công dân gắn chip đã được cấp trước ngày 1/7/2024, vẫn sẽ tiếp tục có giá trị sử dụng cho đến khi hết hạn được ghi trên thẻ. Người dân có quyền lựa chọn đổi sang thẻ căn cước điện tử mới khi cần thiết mà không bị bắt buộc phải thay đổi ngay sau khi luật có hiệu lực. Điều này giúp giảm áp lực cho các cơ quan quản lý hành chính trong việc tiếp nhận và xử lý yêu cầu đổi thẻ trong thời gian ngắn.

Bên cạnh đó, đối với các thẻ căn cước và chứng minh nhân dân có thời hạn sử dụng từ 15/1/2024 đến trước ngày 30/6/2024, luật quy định rằng những thẻ này vẫn được phép sử dụng đến hết ngày 30/6/2024. Sau thời điểm này, nếu công dân chưa đổi sang thẻ căn cước mới, các thủ tục hành chính có thể bị gián đoạn.

 

2.2. Chứng minh nhân dân 9 số hết hiệu lực từ 01/01/2025

Một trong những điểm quan trọng của Luật Căn cước 2024 là việc chứng minh nhân dân 9 số, vốn đã được sử dụng từ nhiều thập kỷ trước, sẽ chính thức hết hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Điều này đánh dấu sự chấm dứt của một loại giấy tờ đã có nhiều hạn chế trong quá trình quản lý dân cư. Các công dân hiện đang sử dụng chứng minh nhân dân 9 số được khuyến khích đổi sang thẻ căn cước công dân trước thời hạn này để đảm bảo không bị gián đoạn trong các thủ tục hành chính và giao dịch.

Sự thay đổi này không chỉ giúp nâng cao tính chính xác trong việc quản lý thông tin cá nhân mà còn tạo điều kiện cho việc tích hợp dữ liệu vào hệ thống điện tử hiện đại. Việc loại bỏ chứng minh nhân dân 9 số là cần thiết để phù hợp với xu hướng quản lý thông tin dân cư thông minh và kết nối dữ liệu trên toàn quốc.

 

2.3. Loại bỏ thông tin quê quán và vân tay trên thẻ

Một trong những điểm mới đáng chú ý khác của Luật Căn cước 2024 là việc loại bỏ thông tin về quê quán và dấu vân tay trên thẻ căn cước công dân. Thay vào đó, thẻ sẽ chỉ chứa các thông tin như nơi đăng ký khai sinh và nơi cư trú hiện tại. Quyết định này được đưa ra nhằm bảo vệ quyền riêng tư của công dân, giảm thiểu rủi ro lộ lọt thông tin cá nhân và ngăn chặn việc lạm dụng thông tin nhạy cảm.

Việc loại bỏ dấu vân tay trên thẻ căn cước cũng cho thấy sự thay đổi trong công nghệ nhận dạng và xác thực cá nhân. Trong bối cảnh công nghệ sinh trắc học phát triển, việc sử dụng các phương pháp tiên tiến như nhận dạng mống mắt và ADN đang dần thay thế cho việc sử dụng dấu vân tay. Điều này giúp nâng cao mức độ an toàn và bảo mật cho thông tin cá nhân của công dân.

 

2.4. Tích hợp thông tin trên thẻ căn cước điện tử

Một trong những điểm nổi bật và được kỳ vọng nhất của Luật Căn cước 2024 là việc tích hợp nhiều thông tin khác nhau vào thẻ căn cước điện tử. Thay vì phải mang theo nhiều loại giấy tờ như giấy phép lái xe, thẻ bảo hiểm y tế, giấy khai sinh hoặc giấy chứng nhận kết hôn, giờ đây công dân chỉ cần sử dụng một thẻ căn cước điện tử duy nhất. Thẻ này sẽ chứa đựng và tích hợp toàn bộ các thông tin quan trọng của cá nhân, giúp đơn giản hóa quá trình thực hiện các thủ tục hành chính và giao dịch.

Ngoài ra, việc tích hợp thông tin cũng giúp nâng cao hiệu quả của các dịch vụ công trực tuyến. Công dân có thể thực hiện nhiều thủ tục hành chính mà không cần phải đến trực tiếp các cơ quan hành chính, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu các sai sót do lỗi con người trong quá trình nhập liệu và xác thực thông tin.

Các thông tin được tích hợp vào thẻ căn cước điện tử không chỉ giới hạn trong các giấy tờ hành chính mà còn có thể bao gồm các dữ liệu liên quan đến tài khoản ngân hàng, bảo hiểm xã hội, thậm chí cả hồ sơ sức khỏe của công dân. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho người dân mà còn giúp các cơ quan quản lý nhà nước dễ dàng hơn trong việc quản lý và theo dõi thông tin công dân một cách toàn diện.

 

2.5. Thu thập thông tin sinh trắc học

Một điểm nổi bật và khá mới mẻ của Luật Căn cước 2024 là việc bổ sung quy định về thu thập thông tin sinh trắc học của công dân. Trước đây, chỉ có dấu vân tay được sử dụng để xác thực danh tính của công dân, nhưng với sự phát triển của công nghệ, Luật Căn cước 2024 đã bổ sung thêm việc thu thập thông tin mống mắt và ADN. Đây là hai phương pháp sinh trắc học tiên tiến, giúp tăng cường độ chính xác và an toàn trong việc xác thực danh tính cá nhân.

Theo quy định của luật, công dân từ đủ 06 tuổi trở lên sẽ phải cung cấp thông tin sinh trắc học khi làm thủ tục cấp thẻ căn cước. Việc này không chỉ giúp đảm bảo tính chính xác của dữ liệu cá nhân mà còn giảm thiểu các rủi ro về giả mạo giấy tờ, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân trong các giao dịch hành chính và dân sự.

Mặc dù việc thu thập thông tin sinh trắc học có thể gây ra một số lo ngại về quyền riêng tư, nhưng luật cũng đã có những quy định rõ ràng về việc bảo mật và sử dụng thông tin này. Các cơ quan chức năng chỉ được phép sử dụng dữ liệu sinh trắc học vào mục đích xác thực danh tính và quản lý thông tin dân cư, đồng thời phải đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các dữ liệu này.

 

3. Lợi ích và ảnh hưởng của Luật Căn cước mới

Thuận lợi cho công dân trong thủ tục hành chính

Một trong những lợi ích lớn nhất mà Luật Căn cước 2024 mang lại chính là việc giảm thiểu sự phức tạp trong thủ tục hành chính. Trước đây, khi thực hiện các giao dịch hoặc thủ tục pháp lý, người dân thường phải sử dụng nhiều loại giấy tờ khác nhau như chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu, giấy khai sinh, giấy phép lái xe, thẻ bảo hiểm y tế… Điều này không chỉ gây phiền hà mà còn làm tăng nguy cơ mất mát giấy tờ hoặc sai sót trong việc lưu trữ và sử dụng.

Với Luật Căn cước mới, việc tích hợp thông tin cá nhân trên thẻ căn cước điện tử sẽ giúp người dân chỉ cần sử dụng một loại giấy tờ duy nhất. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, công sức khi thực hiện các thủ tục hành chính, đồng thời giảm thiểu các trường hợp phải đi lại nhiều lần hoặc bổ sung giấy tờ.

Hơn nữa, việc tích hợp các thông tin sinh trắc học như mống mắt, ADN vào cơ sở dữ liệu dân cư còn giúp quá trình xác thực danh tính trở nên nhanh chóng và chính xác hơn. Các cơ quan chức năng có thể dễ dàng kiểm tra, đối chiếu thông tin mà không cần nhiều bước kiểm tra thủ công, từ đó giảm thiểu sai sót và thời gian xử lý.

Đặc biệt, đối với những người thường xuyên phải giao dịch với các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức tư nhân, việc chỉ cần mang theo thẻ căn cước duy nhất sẽ giúp đơn giản hóa mọi quy trình, từ đăng ký thủ tục hành chính, thanh toán thuế, đến các dịch vụ y tế và giáo dục.

Ảnh hưởng đến các tổ chức và doanh nghiệp trong việc xác thực thông tin công dân

Đối với các tổ chức và doanh nghiệp, việc áp dụng Luật Căn cước mới cũng mang lại nhiều thuận lợi. Trong bối cảnh hiện nay, việc xác thực thông tin cá nhân là một bước quan trọng trong hầu hết các hoạt động kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, và các dịch vụ công nghệ số.

Luật Căn cước 2024 giúp các doanh nghiệp và tổ chức có thể tiếp cận và xác thực thông tin cá nhân một cách chính xác, nhanh chóng và an toàn hơn. Với việc thông tin cá nhân được tích hợp vào hệ thống dữ liệu quốc gia, các doanh nghiệp không còn phải lo lắng về việc giấy tờ giả mạo hoặc sai sót trong thông tin của khách hàng. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro trong các giao dịch kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực tín dụng, bảo hiểm và bất động sản.

Việc tích hợp thông tin sinh trắc học cũng giúp tăng cường tính bảo mật và minh bạch trong quá trình xác thực thông tin. Doanh nghiệp có thể dựa vào các thông tin này để đảm bảo rằng người thực hiện giao dịch là đúng người được ủy quyền, từ đó ngăn chặn các hành vi gian lận hoặc mạo danh.

Ngoài ra, việc chuyển đổi sang thẻ căn cước điện tử còn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc phát triển các dịch vụ số. Họ có thể xây dựng các hệ thống xác thực trực tuyến thông qua mã QR hoặc các phương thức nhận dạng sinh trắc học, giúp người dùng dễ dàng thực hiện các giao dịch trực tuyến mà không cần phải đến trực tiếp tại các quầy giao dịch. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp trong việc nâng cao trải nghiệm khách hàng mà còn thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số.

Tăng cường tính bảo mật và an ninh thông tin cá nhân

Bên cạnh việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và hỗ trợ doanh nghiệp, Luật Căn cước 2024 còn đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường tính bảo mật và an ninh thông tin cá nhân. Với việc áp dụng công nghệ nhận dạng sinh trắc học tiên tiến, thông tin cá nhân của công dân sẽ được bảo vệ tốt hơn so với các loại giấy tờ truyền thống.

Trước đây, việc sử dụng giấy tờ hành chính như chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu, giấy phép lái xe… có thể dễ dàng bị làm giả hoặc bị lợi dụng. Những rủi ro về mất mát thông tin hoặc lạm dụng dữ liệu cá nhân thường gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho người dân. Tuy nhiên, với hệ thống quản lý dữ liệu dân cư điện tử và các biện pháp bảo mật tiên tiến, Luật Căn cước mới giúp hạn chế tối đa các rủi ro này.

Thông tin sinh trắc học, bao gồm mống mắt, ADN, là những yếu tố đặc trưng riêng biệt của mỗi cá nhân, giúp quá trình xác thực danh tính trở nên chính xác hơn. Bằng cách sử dụng các thông tin này, cơ quan chức năng có thể đảm bảo rằng người thực hiện các giao dịch hành chính là đúng người, từ đó ngăn chặn các hành vi mạo danh, giả mạo.

Hơn nữa, hệ thống quản lý dữ liệu cá nhân điện tử được phát triển với các lớp bảo mật nghiêm ngặt, đảm bảo rằng chỉ những cơ quan hoặc cá nhân có thẩm quyền mới có thể truy cập và sử dụng thông tin. Điều này giúp bảo vệ quyền riêng tư của người dân và ngăn chặn việc lạm dụng thông tin cá nhân vào các mục đích phi pháp.

Tác động đến quá trình chuyển đổi số và quản lý nhà nước

Luật Căn cước 2024 không chỉ mang lại những lợi ích cụ thể cho công dân và doanh nghiệp, mà còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Việc xây dựng và áp dụng hệ thống căn cước điện tử là một trong những bước đi quan trọng trong việc xây dựng chính phủ điện tử và xã hội số tại Việt Nam.

Hệ thống dữ liệu dân cư điện tử giúp cơ quan nhà nước dễ dàng hơn trong việc quản lý và theo dõi thông tin cá nhân. Thay vì phải lưu trữ và xử lý hàng loạt các loại giấy tờ khác nhau, hệ thống căn cước điện tử giúp việc lưu trữ thông tin trở nên tập trung, có hệ thống và dễ dàng truy cập khi cần thiết. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm nguồn lực mà còn nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước.

Ngoài ra, việc áp dụng thẻ căn cước điện tử còn giúp cải thiện quá trình giao tiếp giữa người dân và các cơ quan nhà nước. Người dân có thể thực hiện các thủ tục hành chính một cách nhanh chóng và tiện lợi hơn thông qua các cổng dịch vụ công trực tuyến. Thậm chí, các dịch vụ này có thể được tích hợp trên nền tảng di động, giúp công dân dễ dàng tiếp cận và sử dụng mọi lúc mọi nơi.

Đối với chính phủ, việc áp dụng Luật Căn cước mới cũng giúp cải thiện khả năng quản lý và điều hành xã hội. Thông tin cá nhân của công dân sẽ được cập nhật và quản lý liên tục, từ đó giúp chính phủ có được bức tranh toàn diện và chính xác về dân số, tình trạng lao động, y tế, giáo dục, và nhiều lĩnh vực khác. Những thông tin này là cơ sở quan trọng để đưa ra các quyết định chính sách phù hợp, đồng thời giúp ngăn chặn các hành vi sai phạm như trốn thuế, gian lận trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội hoặc lạm dụng các chính sách hỗ trợ của nhà nước.

Luật Căn cước 2024 không chỉ mang lại lợi ích lớn về mặt hành chính và quản lý, mà còn góp phần thúc đẩy quá trình hiện đại hóa xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Những thay đổi và cải tiến trong luật này sẽ đặt nền móng cho một hệ thống quản lý dân cư hiện đại, an toàn và hiệu quả hơn trong tương lai.