1. Hiểu về nào về hoạt động chất vấn
Chất vấn là một hoạt động quan trọng trong việc giám sát của Quốc hội đối với các thành viên của Chính phủ, Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Trưởng ban ngang Bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc thực hiện Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết của Quốc hội và các vấn đề khác thuộc trách nhiệm của họ.
Mục đích chính của hoạt động chất vấn là giám sát việc thực hiện Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết của Quốc hội. Qua việc đặt câu hỏi, các đại biểu Quốc hội có cơ hội thông qua các cuộc chất vấn để kiểm tra, đánh giá và đảm bảo rằng các thành viên của Chính phủ, Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Trưởng ban ngang Bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đang thực hiện nhiệm vụ của họ một cách đúng đắn và hiệu quả.
Ngoài ra, hoạt động chất vấn cũng góp phần quan trọng vào việc nâng cao trách nhiệm của các thành viên trong nhà nước. Bằng cách đặt câu hỏi và yêu cầu giải thích, Quốc hội có thể tạo áp lực và đòi hỏi các thành viên phải chịu trách nhiệm trước công chúng và trước Quốc hội về các quyết định và hành động của mình. Điều này đảm bảo rằng các lãnh đạo và quan chức công quyền phải đối mặt với trách nhiệm của mình và không thể tránh trách nhiệm trước sự kiểm soát và giám sát của Quốc hội.
Một mục tiêu quan trọng khác của hoạt động chất vấn là phát huy quyền lực của nhân dân và đảm bảo tính công khai và minh bạch trong hoạt động của Quốc hội. Các cuộc chất vấn và câu trả lời được công khai và truyền thông, cho phép công chúng theo dõi và hiểu rõ hơn về quyết định và hành động của các thành viên của nhà nước. Điều này tạo ra sự tin tưởng và sự đồng lòng từ phía công chúng, và đồng thời cũng góp phần vào việc tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm của Quốc hội trong việc đại diện cho ý muốn và lợi ích của nhân dân.
Tổng quát lại, hoạt động chất vấn có vai trò quan trọng trong việc giám sát, kiểm soát và đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của các thành viên của nhà nước. Qua việc giám sát việc thực hiện Hiến pháp, pháp luật và nghị quyết của Quốc hội ở bài viết này, chúng ta đã hiểu rõ hơn về khái niệm và mục đích của hoạt động chất vấn. Chất vấn không chỉ là một công cụ giám sát quan trọng mà còn là cách để đảm bảo sự trách nhiệm và tính minh bạch của các thành viên của nhà nước. Nó giúp Quốc hội kiểm tra và đánh giá việc thực hiện Hiến pháp, pháp luật và nghị quyết của mình, đồng thời tạo áp lực và yêu cầu các thành viên chịu trách nhiệm trước công chúng và trước Quốc hội. Qua việc phát huy quyền lực của nhân dân và đảm bảo tính công khai và minh bạch, hoạt động chất vấn đóng góp vào việc tăng cường sự đồng lòng và tin tưởng từ phía công chúng, đồng thời làm nền tảng cho sự phát triển và hoạt động của Quốc hội.
2. Đối tượng và nội dung chất vấn
(1) Về đối tượng chất vấn
Chất vấn là một hoạt động quan trọng trong việc giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, được quy định trong Luật Hoạt động Giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015. Theo quy định này, chất vấn đề cập đến đối tượng như sau:
Đại biểu Quốc hội có quyền đặt câu hỏi và nêu vấn đề thuộc trách nhiệm của Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Tổng Kiểm toán nhà nước. Điều này đảm bảo rằng các lãnh đạo và quan chức cấp cao của Nhà nước phải chịu sự kiểm soát và giám sát của Quốc hội. Đại biểu Quốc hội có quyền yêu cầu những người này trả lời về trách nhiệm của mình đối với vấn đề được nêu.
Ngoài ra, đại biểu Hội đồng nhân dân cũng có quyền đặt câu hỏi và nêu vấn đề thuộc trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành viên khác của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cùng cấp. Điều này giúp đảm bảo sự kiểm soát và giám sát của Hội đồng nhân dân đối với các cơ quan và cá nhân trong hệ thống chính quyền địa phương. Đại biểu Hội đồng nhân dân có quyền yêu cầu những người này trả lời về trách nhiệm của mình đối với vấn đề được nêu.
Việc nêu vấn đề và yêu cầu trả lời của đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và đảm bảo trách nhiệm của các cơ quan và cá nhân trong Nhà nước. Qua chất vấn, Quốc hội và Hội đồng nhân dân có thể kiểm tra và đánh giá việc thực hiện trách nhiệm của các lãnh đạo và quan chức, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của họ trước công chúng. Điều này làm tăng sự tin tưởng và sự đồng lòng từ phía công chúng, đồng thời củng cố vai trò của Quốc hội và Hội đồng nhân dân trong đại diện cho ý muốn và lợi ích của người dân.
(2) Về nội dung chất vấn
Quốc hội đã đưa ra các quy định về việc trả lời chất vấn bằng văn bản trong các trường hợp sau đây.
- Đầu tiên, khi chất vấn không thuộc nhóm vấn đề được chất vấn tại kỳ họp, người bị chất vấn sẽ phải trả lời bằng văn bản.
- Thứ hai, trong trường hợp vấn đề chất vấn cần được điều tra, xác minh, người bị chất vấn cũng sẽ phải trả lời bằng văn bản.
- Cuối cùng, nếu chất vấn thuộc nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp nhưng chưa được trả lời tại kỳ họp, người bị chất vấn vẫn phải trả lời bằng văn bản.
Văn bản trả lời chất vấn sẽ được gửi đến đại biểu Quốc hội đã chất vấn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, và sẽ được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Quốc hội. Thời gian gửi văn bản trả lời không được vượt quá 20 ngày kể từ ngày chất vấn, trừ khi có tài liệu mật theo quy định của pháp luật.
Sau khi nhận được văn bản trả lời chất vấn, nếu đại biểu Quốc hội không đồng ý với nội dung trả lời, ông/ bà có quyền đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra thảo luận tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc trong kỳ họp Quốc hội gần nhất. Ngoài ra, ông/ bà cũng có thể kiến nghị Quốc hội xem xét trách nhiệm đối với người bị chất vấn.
3. Quy trình chất vấn và trả lời chất vấn
Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015 đã quy định chi tiết về quá trình chất vấn và xem xét việc trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội như sau:
Trước khi diễn ra phiên chất vấn, các đại biểu Quốc hội sẽ ghi lại các vấn đề chất vấn và thông tin về người bị chất vấn trên phiếu chất vấn, sau đó gửi đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ dựa vào chương trình kỳ họp, các ý kiến và kiến nghị từ cử tri, cũng như các vấn đề xã hội được quan tâm và phiếu chất vấn từ các đại biểu Quốc hội, để đưa ra quyết định về nhóm vấn đề chất vấn và người bị chất vấn.
Quá trình chất vấn tại kỳ họp Quốc hội diễn ra theo trình tự sau:
- Các đại biểu Quốc hội đưa ra câu hỏi chất vấn và có thể cung cấp thêm thông tin bằng các tài liệu hình ảnh, video hoặc vật chứng cụ thể.
- Người bị chất vấn phải trả lời trực tiếp và đầy đủ vấn đề mà đại biểu Quốc hội đã chất vấn. Người bị chất vấn không được ủy quyền cho người khác trả lời thay mình. Họ cần xác định rõ trách nhiệm, biện pháp và thời hạn để khắc phục hạn chế hoặc những vấn đề bất cập (nếu có).
- Trong trường hợp đại biểu Quốc hội không đồng ý với nội dung trả lời chất vấn, họ có quyền tiếp tục chất vấn để yêu cầu người bị chất vấn trả lời thêm.
- Ngoài người bị chất vấn, người khác cũng có thể được mời tham dự phiên họp và trả lời chất vấn từ các đại biểu Quốc hội về những vấn đề thuộc trách nhiệm của mình.
Thời gian để đưa ra câu hỏi chất vấn và thời gian để trả lời chất vấn sẽ được tuân theo quy định của Nội quy kỳ họp Quốc hội.
Bài viết liên quan: Phó Thủ tướng thay mặt Thủ tướng trả lời chất vấn trước Quốc hội?
Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Luật Minh Khuê về vấn đề: Luật Minh Khuê xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.6162 hoặc email: lienhe@luatminhkhue.vn. Xin trân trọng cảm ơn!
