Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự là gì? Gồm những nội dung nào?

1. Quy định chung về quyền miễn trừ lãnh sự

Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự về cơ bản giống như quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao nhưng ở mức độ hạn chế hơn. Nội dung của những quyền này được quy định trong Chương II Công ước Viên năm 1963 về quan hệ lãnh sự, cụ thể: trụ sở của cơ quan lãnh sự là bất khả xâm phạm trừ khi có sự đồng ý của người đứng đầu cơ quan hoặc khi có hỏa hoạn hay tai biến cần có biện pháp bảo vệ khẩn cấp. Hồ sơ, tài liệu của cơ quan lãnh sự là bất khả xâm phạm, cơ quan lãnh sự được miễn thuế, được tự do liên lạc... Viên chức lãnh sự chuyên nghiệp được hưởng quyền bất khả xâm phạm về thân thể trừ khi họ phạm trọng tội, được quyền miễn trừ tài phán trong khi thừa hành công vụ trừ những trường hợp ngoại lệ cụ thể. Viên chức lãnh sự được miễn chế độ bảo hiểm xã hội, miễn thuế... Các thành viên khác của cơ quan lãnh sự như nhân viên lãnh sự, nhân viên phục vụ, thành viên gia đình của các viên chức lãnh sự cũng được hưởng quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự nhưng ở mức độ khác nhau và trong những điều kiện nhất định.

Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự đối với các cơ quan lãnh sự do viên chức lãnh sự danh dự đứng đầu và đối với các viên chức danh dự được quy định riêng trong Chương lII Công ước Viên năm 1963.

Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự được quy định toàn diện trong Công ước Viên năm 1963, trong các hiệp định lãnh sự song phương và trong các văn bản quy phạm pháp luật quốc gia.

2. Quyền ưu đãi và miễn trừ dành cho cơ quan lãnh sự

+ Quyền bất khả bất khả xâm phạm về trụ sở

- Nhà đương cục nước tiếp nhận lãnh sự không được phép vào trụ sở của cơ quan lãnh sự nếu không được sự đồng ý của người đứng đầu cơ quan lãnh sự hoặc của người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao nước cử lãnh sự, trừ trường hợp có hoả hoạn, thiên tai hoặc tai biến khác cần có biện pháp bảo vê khẩn cấp. Nước tiếp nhận lãnh sự có nghĩa vụ áp dụng mọi biện pháp thích hợp để bảo vệ trụ sở của cơ quan lãnh sự trước mọi sự tấn công, xâm chiếm hoặc gây thiệt hại đồng thời ngăn ngừa mọi hành vi phá hoại sự bình yên của cơ quan lãnh sự.

- Trụ sở, đồ đạc, tài sản và phương tiện đi lại của cơ quan lãnh sự không bị trụng dụng. Tuy nhiên, trong trường hợp cần thiết vì lý do công ích xã hội hoặc an ninh, quốc phòng thì nước tiếp nhân lãnh sự có thể trưng dụng nhưng phải có biên pháp bồi thường nhanh chóng và thoả đáng.

+ Quyền bất khả xâm phạm về hồ sơ lưu trữ và tài liệu, bất kể thời gian và địa điểm

+ Quyền tự do thông tin liên lạc của cơ quan lãnh sự với chính phủ cũng như với các cơ quan đại diện ngoại giao và cơ quan lãnh sự khác của nước mình tại bất cứ nơi nào. Cơ quan lãnh sự có thể sử dụng mọi phương tiện hợp pháp, kể cả giao thông viên lãnh sự.

Thư tín chính thức của cơ quan lãnh sự là bất khả xâm phạm. Túi lãnh sự không bị mở hoặc giữ lại, trừ trường hợp í:ó lý do chính đáng.

+ Quyền được miễn các thứ thuế và lệ phí đối với trụ sở cơ quan lãnh sự cũng như nhà riêng của người đứng đầu cơ quan, trừ tiền trả cho các dịch vụ cụ thể.

+ Quyền được treo quốc kỳ, quốc huy tại trụ sở của cơ quan lãnh sự, nhà riêng và phương tiện đi lại của người đứng đầu cơ quan lãnh sự.

Như vậy, quyền ưu đãi và miễn trừ của cơ quan lãnh sự về cơ bản giống như của cơ quan đại diện ngoại giao nhưng ở mức độ thấp hơn.

3. Quyền ưu đãi, miễn trừ dành cho thành viên của cơ quan lãnh sự

Quyền ưu đãi và miễn trừ của thành viên cơ quan lãnh sự phụ thuộc vào từng loại khác nhau, trong đố quyền ưu đãi và miễn trừ cao nhất thuộc về viên chức lãnh sự.

+ Quyền ưu đãi và miễn trừ của viên chức lãnh sự:

- Quyền bất khả xâm phạm về thân thể, trừ hai trường hợp:

+ Phạm tội nghiêm trọng theo quy định của pháp luật nước tiếp nhân lãnh sự và bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam theo quyết định của cơ quan tư pháp có thẩm quyền của nước này;

+ Phải thi hành một bản án hoặc quyết định của tơà án đã có hiệu lực pháp luật về hình phạt tù hoặc hình phạt hạn chế quyền tự do thân thể.

- Quyền miễn trừ xét xử về hình sự, trong khi thi hành công vụ, trừ trường hợp phạm tội nghiêm trọng; được hưởng quyền miễn trừ xét xử về dân sự và xử phạt vi phạm hành chính, trừ trường hợp liên quan đến vụ kiện dân sự về một hợp đồng mà viên chức lãnh sự ký kết với tư cách cá nhân hoặc về tai nạn giao thông xảy ra tại nước tiếp nhận lãnh sự mà do một nước thứ ba đòi bồi thường thiệt hại.

- Viên chức lãnh sự và thành viên gia đình họ được hưởng quyền miễn trừ tất cả các loại thuế và lệ phí, trừ lệ phí về các dịch vụ cụ thể.

- Viên chức lãnh sự và các thành viên của gia đình họ được hưởng quyền miễn trừ và ưu đãi hải quan đối với đồ dùng cá nhân mang vào nước tiếp nhận. Hành lý riêng của viên chức lãnh sự và của thành viên gia đình họ không bị kiểm toa hải quan, trừ trường hợp có cơ sở xác định rằng toong hành lý có chứa đồ vật không thuộc đồ dùng cá nhân của viên chức lãnh sự và thành viên gia đình họ, cũng như đồ vật mà nước tiếp nhận lãnh sự cắm xuất và cấm nhập.

+ Quyền ưu đãi và miễn trừ dành cho nhân viên lãnh sự (nhân viên hành chính-kỹ thuật)

- Nhân viên lãnh sự được hưởng quyền miễn trừ xét xử về hình sự, dân sự và xử lý vi phạm hành chính như viên chức lãnh sự.

- Nhân viên lãnh sự và thành viên gia đình họ được hưởng quyền miễn trừ đối với mọi thứ thuế và lệ phí.

- Nhân viên lãnh sự được hưởng quyền miễn thuế và lệ phí hải quan đối với đồ đạc lần đầu mang vào nước tiếp nhận.

+ Nhân viên phục vụ của cơ quan lãnh sự được hưởng quyền miễn thuế và lệ phí đối với tiền lương thu được trong thời gian làm việc.

Luật Minh Khuê (sưu tầm & biên tập)