1. Giới thiệu tác giả

Cuốn sách "Bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế một số vấn đề pháp lý và thực tiễn" do TS. Phạm Hồng Hạnh biên soạn.

2. Giới thiệu hình ảnh sách

Sách Bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế một số vấn đề pháp lý và thực tiễn

Bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế một số vấn đề pháp lý và thực tiễn

TS. Phạm Hồng Hạnh

Nhà xuất bản Công an nhân dân

3. Tổng quan nội dung sách

Dù trong bất kỳ thời đại nào, hòa bình và công lý vẫn luôn là niềm khát khao cháy bỏng của toàn nhân loại. Kết thúc chiến tranh thế giới lần thứ hai, nhân loại tưởng chừng đã không còn phải chứng kiến những cuộc xung đột vũ trang với những hệ quả thảm khốc cả về người và của. Nhưng thực tế sau đó đã cho thấy các cuộc xung đột vũ trang vẫn diễn ra với quy mô và mức độ khác nhau, thậm chí ngày càng gia tăng, đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình và an ninh thế giới. Mặc dù diễn ra ở các khu vực khác nhau với sự đa dạng về hình thức, mức độ hay tính chất nhưng điểm chung của tất cả các cuộc xung đột vũ trang, đó là thường dân luôn là đối tượng phải gánh chịu những hậu quả nặng nề nhất, từ thảm sát, tra tấn, hãm hiếp hay bị bắt làm nô lệ hoặc rơi vào các thảm họa nhân đạo như không lương thực, không được chăm sóc y tế...
Trong suốt năm 2017, hàng chục nghìn phụ nữ, trẻ em và nhiều thường dân khác đã bị giết hoặc bị thương khi trở thành nạn nhân của những cuộc tấn công trong các cuộc xung đột tại Afghanistan, cộng hòa Trung Phi, cộng hòa dân chủ Congo, Irắc, Lybia, Mali, Nigeria, Somalia, Nam Sudan, cộng hòa ả Rập Syria, Ukraine và Yemen.
Năm 2017, Liên hợp quốc đã ghi nhận hơn 26.000 trường hợp thường dân bị chết hoặc bị thương trong các vụ tấn công chỉ trong sáu khu vực: 10.000 ở Afghanistan hơn 8000 ở Irắc, gần 2000 tại cộng hòa Trung Phi và Cộng hòa Dân chủ Congo, khoảng 2600 ở Somalia cũng như ở Yemen.
Tác động của các cuộc xung đột đối với thường dân đặc biệt nghiêm trọng khi giao tranh diễn ra ở khu vực đông dân cư và liên quan đến việc sử dụng vũ khí nổ có hiệu ứng diện rộng. Ví dụ, tại Syria, các cuộc tấn công liên quan đến vũ khí nổ từ trên không và trên mặt đất đã giết chết và làm bị thương một số lượng đáng kể thường dân ...và phá hủy nhiều cơ sở hạ tầng, trường học và bệnh viện.
Năm 1864, điều ước quốc tế đầu tiên để bảo vệ những nạn nhân chiến tranh đã được ký kết tại Geneva trên cơ sở sáng kiến của Henry Dunant. Tuy nhiên, phải từ sau năm 1945, luật nhân đạo quốc tế mới dần trở nên phổ biến với việc thông qua bốn công ước Geneva năm 1949 về xung đột vũ trang, trong đó, bảo vệ thường dân được coi là một trong những hòn đá tảng quan trọng nhất của ngành luật này. Tuy nhiên, với tỷ lệ trung bình cứ một chiến binh bị chết thì mười thường dân thiệt mạng cũng như những con số không ngừng gia tăng qua từng năm về số thường dân bị chết và bị thương trong các cuộc xung đột vũ trang tại các khu vực bất ổn nhất như Trung Đông hay Bắc Phi, luật nhân đạo quốc tế nói chung và các quy định về bảo vệ thời gian nói riêng trở thành một trong các luật bị nhạo báng nhất trên thế giới. Bên cạnh đó, việc thực thi những quy định về bảo vệ thường dân cũng phải đối mặt với không ít những thách thức hiện nay như sự gia tăng của những cuộc xung đột vũ trang, quốc tế, các hoạt động mang tính khủng bố; các công nghệ và phương tiện chiến tranh kiểu mới; sự xen kẽ của các nhóm vũ trang hay trong nhiều tình huống, các quốc gia không thể hoặc không sẵn lòng đáp ứng các nhu cầu cơ bản của thường dân trong khi các tổ chức nhân đạo vẫn gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nhân đạo do các vấn đề liên quan đến quân sự, chính trị và an ninh.
Nhằm phục vụ mục đích nghiên cứu, giảng dạy và phổ biến, tuyên truyền pháp luật quốc tế, tập thể tác giả đã mạnh dạn biên soạn cuốn sách "Bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế một số vấn đề pháp lý và thực tiễn. Cuốn sách cố gắng phân tích một cách có hệ thống những vấn đề lý luận, pháp lý về bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế và thực tiễn bảo vệ thường dân trong bối cảnh hiện nay tại một số khu vực vẫn đang là điểm nóng của các cuộc xung đột vũ trang.

Cuốn sách được biên soạn với cấu trúc 4 chương như sau:

Chương 1. Một số vấn đề lý luận về bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế

1. Nguồn luật quốc tế điều chỉnh bảo vệ nạn nhân trong xung đột vũ trang

2. Khái niệm thường dân và bảo vệ thường dân

3. Địa vị pháp lý của thường dân trong xung đột vũ trang

4. Mối quan hệ giữa quyền con người và quyền của thường dân trong chiến tranh từ góc độ luật quốc tế

Chương 2. Nội dung quy định của Luật nhân đạo quốc tế về bảo vệ thường dân

1. Bảo vệ thường dân trước những hậu quả của xung đột vũ trang

1.1. Cấm các hành vi bạo lực nhằm vào thường dân

1.2. Cấm các cuộc tấn công bừa bãi

1.3. Thành lập các khu vực bảo vệ thường dân trong trường hợp bị ốm, bị thương

1.4. Hỗ trợ nhân đạo cho thường dân trong xung đột vũ trang

2. Bảo vệ các quyền cụ thể của thường dân trong xung đột vũ trang

2.1. Cấm trục xuất thường dân tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng

2.2. Cấm cưỡng bức lao động và cấm ép buộc thường dân phục vụ trong quân đội của bên đối lập

2.3. Đảm bảo các điều kiện sống thiết yếu và y tế cho thường dân

2.4. Đảm bảo quyền được xét xử công bằng của thường dân

2.5. Đảm bảo các quy tắc trong xử lý kỷ luật thường dân bị giam giữ làm tù binh

2.6. Đảm bảo một số quyền khác của thường dân

3. Bảo vệ một số đối tượng thường dân đặc biệt trong xung đột vũ trang

3.1. Bảo vệ phụ nữ trong xung đột vũ trang

3.2. Bảo vệ trẻ em trong xung đột vũ trang

4. Chấm dứt sự bảo vệ đối với thường dân

Chương 3. Cơ chế đảm bảo thực thi các quy định của luật nhân đạo quốc tế về bảo vệ thường dân

Chương 4. Thực tiễn thực thi cơ chế bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế và những vấn đề đặt ra

 

Luật Nhân đạo Quốc tế là một phần chủ yếu của Công pháp quốc tế và bao gồm những quy tắc mà trong thời chiến, đều nhằm bảo vệ những người ngoài vòng chiến đấu hoặc đã bị loại khỏi cuộc xung đột, đồng thời nhằm hạn chế những phương pháp và phương tiện sử dụng trong chiến tranh.

Nói một cách chính xác hơn, Luật Nhân đạo Quốc tế áp dụng đối với các cuộc xung đột vũ trang có ý nghĩa như một Hiệp ước quốc tế hoặc những điều luật tập quán nhằm giải quyết các vấn đề nhân đạo trực tiếp nảy sinh từ các cuộc xung đột vũ trang dù có mang tính chất quốc tế hay không. Ví những lý do nhân đạo, các quy tắc của Luật Nhân đạo sẽ hạn chế quyền tự do sử dụng các phương pháp và phương tiện chiến tranh của các bên tham chiến, đồng thời bảo vệ người và tài sản bị ảnh hưởng hoặc có thể bị ảnh hưởng do cuộc xung đột.

Những quy tắc chủ yếu của Luật nhân đạo quốc tế

- Những người nằm ngoài và những người bị loại khỏi vòng chiến phải được tôn trọng về sinh mạng, được đảm bảo toàn vẹn về thân thể và tinh thần. Trong mọi trường hợp, các đối tượng trên phải được bảo hộ và đối xử nhân đạo không có bất kỳ sự phân biệt nào.

- Nghiêm cấm việc giết hoặc làm bị thương đối phương khi họ đã quy hàng hoặc đã bị loại khỏi vòng chiến đấu.

- Người bị thương hoặc bị ốm phải được thu gom lại và chăm sóc bởi bên đối phương đang cầm giữ họ. Các nhân viên y tế, các trạm và phương tiện vận chuyển và trang thiết bị y tế phải được tôn trọng và bảo vệ. Biểu tượng chữ thập đỏ và trăng lưỡi liềm đỏ trên nền trắng là dấu hiệu bảo hộ những người và vật dụng nói trên nên phải được tôn trọng.

- Tù binh và dân thường bị phía đối phương bắt giữ phải được tôn trọng về sinh mạng, phẩm giá, các quyền tự do và tư tưởng cá nhân, chính trị, tín ngưỡng và tập tục tôn giáo. Cấm sử dụng các hành động bạo lực hoặc trả đũa đối với họ. Họ được bảo đảm quyền liên lạc với gia đình và tiếp nhận sự cứu trợ.

- Mỗi người đều có quyền hưởng các bảo đảm luật pháp chủ yếu. Không ai phải chịu trách nhiệm về những việc mà họ không vi phạm. Không được tra tấn về thể chất và tinh thần, dùng nhục hình hoặc đối xử tàn bạo hoặc làm mất nhân phẩm đối với họ.

- Các bên tham chiến và thành viên các lực lượng vũ trang phải tuân thủ việc hạn chế sử dụng các biện pháp và phương tiện chiến tranh gây ra những tác hại không cần thiết hoặc quá đau đớn.

- Các bên tham chiến phải luôn luôn phân biệt rõ dân thường và tài sản của họ. Đại bộ phận nhân dân cũng như mỗi con người đều không thể bị coi là mục tiêu để tấn công. Chỉ được tấn công vào các mục tiêu quân sự.

4. Đánh giá bạn đọc

Cuốn sách đã giới thiệu tới bạn đọc số vấn đề lý luận về bảo vệ thường dân trong Luật nhân đạo quốc tế; Nội dung quy định của Luật nhân đạo quốc tế về bảo vệ thường dân; Cơ chế đảm bảo thực thi các quy định, thực tiễn bảo vệ thường dân trong luật Nhân đạo quốc tế và một số vấn đề đặt ra trong bối cảnh hiện nay. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích và khá toàn diện đối với bạn đọc về nội dung này.

Pháp luật quốc tế nghiêm cấm việc tấn công bừa bãi, không phân biệt mục tiêu, cấm tấn công hay có hành vi đe dọa dân thường, tấn công dân thường nhằm mục đích trả đũa, phá hủy hoặc di chuyển những cơ sở thiết yếu cho sự tồn tại của dân thường như đề điều, kho lương thực, súc vật nuôi. Các bên trong xung đột vũ trang không được lợi dụng sự có mặt của dân thường để cản trở việc tấn công vào mục tiêu quân sự. Tìm hiểu các vấn đề lý luận và pháp lý về bảo vệ dân thường trong Luật nhân đạo quốc tế sẽ giúp bạn đọc nói chung, người nghiên cứu, học tập nhận diện được những vấn đề pháp lý cơ bản và đưa ra được đánh giá các vấn đề thực tiễn chiến tranh, xung đột trên thới giới hiện nay.

5. Kết luận

Hy vọng những chia sẻ trên đây của chúng tôi sẽ là một nguồn tư liệu đánh giá chất lượng sách hiệu quả tin cậy của bạn đọc. Nếu thấy chia sẻ của chúng tôi hữu ích, bạn hãy lan tỏa nó đến với nhiều người hơn nhé! Chúc các bạn đọc sách hiệu quả và thu được nhiều thông tin hữu ích từ cuốn sách “Bảo vệ thường dân trong luật nhân đạo quốc tế một số vấn đề pháp lý và thực tiễn".