Mục lục bài viết
- 1. Hoàn cảnh sáng tác bài Hoàng Lê nhất thống trí
- 2. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14) - Tác giả, tác phẩm - Ngữ văn lớp 9 - mẫu 1
- 2.1 Tác giả
- 2.2 Tác phẩm
- 2.2.1 Hoàn cảnh sáng tác
- 2.2.2 Thể loại
- 2.2.3 Bố cục
- 2.2.4 Tóm tắt
- 2.3 Đọc - hiểu văn bản
- 3. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14) - Tác giả, tác phẩm - Ngữ văn lớp 9 - mẫu 2
1. Hoàn cảnh sáng tác bài Hoàng Lê nhất thống trí
Cuốn tiểu thuyết "Hoàng Lê nhất thống chí" là một tác phẩm vô cùng quý báu trong văn học cổ điển của Việt Nam. Được viết bằng chữ Hán, tác phẩm này đặt dấu chấm hết cho một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào thời kỳ cuối thế kỉ 18 và đầu thế kỉ 19.
Hồi thứ 14 của cuốn tiểu thuyết này, như được đề cập trong sách giáo trình, là một phần quan trọng của câu chuyện. Trong giai đoạn này, tác giả đã thể hiện một cách chân thực và sinh động sự thống nhất của vương triều nhà Lê sau khi Tây Sơn chấm dứt thời kỳ Trịnh-Nguyễn và trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Sự cảm nhận sâu sắc về những biến cố lịch sử, những cuộc đấu tranh và tình thế chính trị trong thời gian này đã được tác giả ghi chép một cách tinh tế, tạo nên một tác phẩm vô cùng giá trị về lịch sử và văn hóa của Việt Nam.
Tác phẩm này không chỉ đơn thuần là một bản ghi chép về sự kiện lịch sử mà còn là một tác phẩm văn học đẹp, với một cấu trúc phức tạp và những nhân vật sâu sắc. Với tổng cộng 17 hồi, "Hoàng Lê nhất thống chí" mang đến cho người đọc một cái nhìn tổng quan và sâu sắc về thời kỳ đầy biến động và những nỗ lực thống nhất của dân tộc Việt Nam.
>> Tham khảo: Phân tích hình tượng vua Quang Trung trong Hoàng Lê nhất thống chí
2. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14) - Tác giả, tác phẩm - Ngữ văn lớp 9 - mẫu 1
2.1 Tác giả
- Nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái thuộc dòng họ Ngô Thì, xuất thân từ làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
- Gồm hai tác giả chính: Ngô Thì Chí (1753 - 1788), làm quan thời Lê Chiêu Thống, và Ngô Thì Du (1772 - 1840), làm quan dưới triều đại Nguyễn.
2.2 Tác phẩm
2.2.1 Hoàn cảnh sáng tác
- Tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí" viết bằng chữ Hán, tập trung vào việc ghi chép sự thống nhất của triều đại nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh và trả lại Bắc Hà cho vua Lê.
- Không chỉ dừng lại ở sự thống nhất vương triều nhà Lê, tác phẩm còn tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam trong khoảng 30 năm cuối thế kỷ XVIII và mấy năm đầu thế kỷ XIX.
2.2.2 Thể loại
- "Hoàng Lê nhất thống chí" thuộc thể loại chí, là một loại văn ghi chép sự vật, sự việc.
- Ngoài ra, tác phẩm cũng có thể xem là một cuốn tiểu thuyết lịch sử viết theo lối chương hồi.
- Tác phẩm gồm tổng cộng 17 hồi, và đoạn trích trong sách giáo trình nằm ở hồi thứ 14, mô tả về sự kiện Quang Trung đại phá Quân Thanh.
2.2.3 Bố cục
Tác phẩm chia thành 3 phần:
Phần 1: Từ đầu đến "vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)": quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế và đưa quân ra đánh quân Thanh.
Phần 2: Tiếp theo đến "vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, rồi kéo vào thành": cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng nổi bật của Quang Trung.
Phần 3: Còn lại: sự đại bại của quân Thanh và tình cảnh khốn khó của vua Lê Chiêu Thống.
2.2.4 Tóm tắt
Tác phẩm mô tả tình hình lo sợ của vua Lê Chiêu Thống trước khi quân Tây Sơn tiến vào Bắc để bắt Vũ Văn Nhậm. Vua Lê Chiêu Thống cầu cứu quân Thanh, nhưng triều đình nhà Thanh nhận thấy cơ hội này để thôn tính nước Việt Nam. Quang Trung, người lãnh đạo Tây Sơn, nhận biết được tình hình và bắt đầu chuẩn bị kế sách để tiến đánh quân Thanh. Quang Trung và quân Tây Sơn mở cuộc hành quân thần tốc và đánh bại quân Thanh một cách nhanh chóng. Cuối cùng, quân Thanh tan tác và vua Lê Chiêu Thống phải chịu số phận thảm hại.
2.3 Đọc - hiểu văn bản
1. Hình ảnh người anh hùng Quang Trung - Nguyễn Huệ
- Quang Trung được miêu tả là một con người mạnh mẽ, quyết liệt:
+ Chuẩn bị kỹ lưỡng mọi mặt cho cuộc tiến quân vào Bắc chỉ trong vòng một tháng.
+ Từ vị tướng quân Tây Sơn, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu thành Quang Trung.
+ Thực hiện đốc suất đại bình, tổ chức lại đội quân và tuyển mộ quân lính.
+ Tham gia trực tiếp vào hành quân và sử dụng chiến thuật một cách thông minh.
- Quang Trung cũng được mô tả là một người có tầm nhìn xa trông rộng, sáng suốt:
+ Nhận định và đánh giá chính xác tình hình và sách lược của địch.
+ Thực hiện các quyết định quan trọng với sự bình tĩnh và quyết đoán.
- Tác phẩm tôn vinh hình ảnh của Quang Trung như một anh hùng dũng cảm, mưu lược và có khả năng lãnh đạo xuất sắc.
2. Hình ảnh của kẻ thù cướp nước, bán nước
- Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh được miêu tả như những kẻ kiêu căng, tự mãn và khinh địch:
+ Tôn Sĩ Nghị là một tướng quân Thanh kiêu căng và tự phụ.
+ Quân Thanh không chống cự nổi và bỏ chạy tán loạn khi bị tấn công.
+ Trong tình cảnh hoảng loạn, họ không thể tổ chức một phản kích hiệu quả và rơi vào tình trạng hỗn loạn.
- Vua Lê Chiêu Thống và bầy tôi của ông thể hiện tình cảnh đáng thương của kẻ bán nước:
+ Vua Lê Chiêu Thống và đế quốc của ông chịu chung số phận với kẻ thù xâm lược.
+ Trong tình cảnh khốn khó, vua Lê Chiêu Thống không có lựa chọn nào khác ngoài việc cầu cứu kẻ thù.
+ Cuộc gặp gỡ giữa vua Lê Chiêu Thống và Tôn Sĩ Nghị thể hiện tình cảnh khó khăn và đáng thương của nhà vua và đế quốc.
Tóm lại, tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí" thể hiện hình ảnh của người anh hùng Quang Trung - Nguyễn Huệ và cảnh báo về hình ảnh của kẻ thù cướp nước, bán nước.
>> Tham khảo: Tóm tắt Hoàng Lê nhất thống chí ngắn gọn, chọn lọc, hay nhất
3. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14) - Tác giả, tác phẩm - Ngữ văn lớp 9 - mẫu 2
(1) Mở bài
- Giới thiệu về Ngô gia văn phái, tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí và nội dung hồi thứ 14.
Ngô gia văn phái, gồm hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du, xuất thân từ làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Tác phẩm nổi tiếng của họ là "Hoàng Lê nhất thống chí," một tác phẩm văn học lịch sử viết bằng chữ Hán. Trong tác phẩm này, hồi thứ 14 nổi bật với sự kiện Quang Trung đại phá Quân Thanh. Hãy cùng điểm qua hình ảnh của các nhân vật quan trọng trong hồi này.
(2) Thân bài
a. Hình ảnh người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ
Trong hồi thứ 14 của "Hoàng Lê nhất thống chí," Quang Trung - Nguyễn Huệ được tạo hình như một anh hùng vĩ đại:
- Con người hành động mạnh mẽ, quyết liệt: Quang Trung đã thể hiện sự quyết đoán và mạnh mẽ khi:
- Chỉ trong vòng một tháng sau khi quân Thanh chiếm Thăng Long, ông đã chuẩn bị kỹ lưỡng mọi mặt cho cuộc tiến quân ra Bắc.
- Ông tế cáo trời đất, lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu thành Quang Trung, tạo ra sự đoàn kết và lấy tôn chỉ của mình để thúc đẩy lòng dũng cảm của binh sĩ.
- Sau khi lên ngôi hoàng đế, ông tự mình đốc suất đại bình và dẫn đầu thủy lực cùng tiến quân ra Bắc.
- Ông còn khéo léo tuyển mộ quân lính từ Nghệ An, tổ chức một cuộc duyệt binh lớn và cải tổ hàng ngũ đội quân.
- Trong những tình huống khó khăn, ông thể hiện sự dũng cảm và quyết tâm tối đa hóa khả năng của đội quân, thậm chí tự mình cưỡi voi ra doanh yên để động viên binh sĩ.
- Là người có trí tuệ sáng suốt, có tầm nhìn xa trông rộng: Quang Trung còn được tưởng tượng như một lãnh đạo tài ba với khả năng:
- Nhận định chính xác tình hình của mình và địch, từ đó đưa ra những quyết định quan trọng.
- Sáng suốt và nhạy bén trong việc xét đoán và sử dụng người, biết khen chê đúng người đúng việc.
- Ông biết đánh giá chính sách và sách lược của đối thủ, giúp ông luôn duy trì sự thăng tiến trong chiến dịch.
- Khi nghe tin quân Thanh đã tiến vào Thăng Long, ông không hoảng sợ mà bình tĩnh và quyết đoán, chứng tỏ tâm lý lãnh đạo vững vàng.
- Trong trận chiến, Quang Trung liên tục điều binh, điều khiển tướng, và sử dụng một cách thông minh các sách lược đã chuẩn bị trước, dẫn đến chiến thắng đầy ấn tượng trước quân Thanh.
- Tất cả những điều này tạo nên hình ảnh một vị anh hùng dũng cảm, mưu lược, và lãnh đạo xuất sắc trong tâm hồn của đội quân và trong lòng người dân.
b. Hình ảnh của bọn cướp nước, bán nước
Trong hồi thứ 14, tác phẩm cũng đưa ra hình ảnh đáng thương của kẻ thù cướp nước:
- Hình ảnh của Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh:
- Tôn Sĩ Nghị, chủ tướng của quân Thanh, được miêu tả như một tên tướng giặc kiêu căng, tự mãn và khinh địch.
- Hắn không chỉ bất tài mà còn không có mưu lược và tầm nhìn. Khi nghe tin quân Tây Sơn sắp tới, hắn hoảng hồn và tỏ ra vô dụng.
- Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh bị đánh tan tác và hoảng loạn, thậm chí xảy ra tình trạng xô đẩy và đẩy nhau xuống sông mà chết.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và bầy tôi:
- Vua Lê Chiêu Thống và bầy tôi của ông chịu chung số phận với bọn cướp nước và thậm chí còn phải đối mặt với những tình huống ê chề và nhục nhã.
- Ví dụ, khi nhận được tin quân Tây Sơn đang tiến đánh, vua Lê Chiêu Thống và bọn tôi đã phải vội vàng đưa thái hậu ra ngoài để cầu cứu, thể hiện sự thất vọng và tuyệt vọng trong tình cảnh khốn khó.
- Đặc biệt, cuộc gặp gỡ giữa vua Lê Chiêu Thống và chủ tướng quân Thanh Tôn Sĩ Nghị được miêu tả như một sự đau lòng và oan trái, khi cả hai bên cùng nhau than thở và rơi nước mắt.
(3) Kết bài
Như vậy, hồi thứ 14 của "Hoàng Lê nhất thống chí" không chỉ tạo ra hình ảnh rõ nét về người anh hùng Quang Trung - Nguyễn Huệ, mà còn đưa ra một cái nhìn đầy xúc động về bọn cướp nước, bán nước. Tác phẩm này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử Việt Nam mà còn truyền tải những thông điệp về lòng dũng cảm, trí tuệ, và lòng yêu nước. Hồi thứ 14 là một phần quan trọng trong tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí," thể hiện giá trị nội dung và nghệ thuật đặc biệt của tác phẩm này.