Mục lục bài viết

1. Câu hỏi về thành phần tế báo vi khuẩn

Câu 1: Thành phần tế bài vi khuẩn cấu tạo chủ yếu từ:

A. Colesteron.

B. Xenlulozơ.

C. Peptiđôglican.

D. Photpholipit và protein.

Đáp án: C. Thành tế bào vi khuẩn cấu tạo chủ yếu từ Peptiđôglican.

Câu 2: Chức năng của thành tế bào vi khuẩn là?

A. Giúp vi khuẩn di chuyển

B. Tham gia vào quá trình nhân bào

C. Duy trì hình dạng của tế bào

D. Trao đổi chất với môi trường

Đáp án: C. Chức năng của thành tế bào vi khuẩn là duy trì hình dạng của tế bào, phần lớn các tế bào vi khuẩn đều có thành tế bào, thành tế bào bao bọc vi khuẩn, giữ cho chúng có hình dạng nhất định.

 

2. Giải thích về thành phần tế bào vi khuẩn

2.1. Vi khuẩn là gì?

Vi khuẩn hay vi trùng, là một vi sinh vật nhân sơ đơn bào có kích thước rất nhỏ; một số thuộc loại ký sinh trùng.

Vi khuẩn là nhóm hiện diện đông đảo nhất trong sinh giới. Chúng hiện diện khắp nơi trong đất, nước, chất thải phóng xạ, bên trong những sinh vật khác. Vi khuẩn được cho là sinh vật đầu tiên xuất hiện trên trái đất, khoảng 4 tỷ năm trước. Hóa thạch lâu đời nhất được biết đến là của các sinh vật giống như vi khuẩn. Một gram đất thường chứa khoảng 40 triệu tế bào vi khuẩn. Một mililit nước ngọt thường chứa khoảng một triệu tế bào vi khuẩn. Trái đất được ước tính chứa ít nhất 5 tỷ vi khuẩn và phần lớn sinh khối của trái đất được cho là tạo thành từ vi khuẩn.

 

2.2. Tế bào nhân sơ

a. Tế bào nhân sơ là gì?

- Tế bào nhân sơ hay còn có tên gọi khác là tế bào tiền nhân. Loại tế bào này nhỏ hơn rất nhiều so với tế bào nhân thực. Cấu tạo tế bào của nó cũng đơn giản hơn nhiều so với tế bào nhân thực mặc dù có nhiều nét tương đồng.

- Tế bào nhân sơ có nhiều nét tương đồng cùng với tế bào nhân thực nhưng đơn giản hơn. Về cơ bản cấu tạo của hai dạng tế bào này có sự khác nhau khá rõ rệt. Bạn có thể hiểu tế bào nhân sơ chính là các vi khuẩn, vì sinh vật với cấu tạo tế bào đơn giản nhất. 

- Tế bào nhân sơ là tế bào của các sinh vật nhân sơ hay sinh vật nguyên thủy, sinh vật tiền nhân. Đây chính là tế bào không có màng nhân trên các nhóm sinh vật nhân sơ. Tuy nhiên không hẳn sinh vật nhân sơ nào cũng không có màng nhân. Một số loài Planctomycetales có ADN được bao bọc trong màng đơn. 

- Tế bào nhân sơ không có cấu trúc nội bào điển hình của tế bào eukaryote cũng như các bào quan. Màng sinh chất chính là nơi thực hiện các chức năng của các bào quan như lục lạp, ti thể, bộ máy Golgi. Sinh vật nhân sơ sẽ được cấu tạo với ba vùng cấu trúc: Tiêm mao, tiên mao (flagella), các protein bám trên bề mặt tế bào, lông nhung. thành tế bào và màng sinh chất, vỏ tế bào bao gồm capsule. Các ribosome và các thể vần (inclusion body), vùng tế bào chất có chứa ADN genome. 

b. Đặc điểm chung của tế bào nhân sơ

- Chưa có nhân hoàn chỉnh.

- Tế bào chất không có hệ thống nội màng.

- Kích thước nhỏ (khoảng 1 - 5 um, tức chỉ bằng khoảng 1/10 kích thước tế bào nhân thực) nên có những lợi ích sau: Tỉ lệ giữa diện tích bề mặt tế bào (màng sinh chất) trên thể tích của tế bào sẽ lớn (tức tỉ lệ S/V lớn) => giúp tế bào trao đổi chất với môi trường một cách nhanh chóng làm cho tế bào sinh trưởng và sinh sản nhanh hơn so với những tế bào có cùng hình dạng nhưng có kích thước lớn hơn.

c. Cấu tạo của tế bào nhân sơ

1/ Thành tế bào, màng sinh chất, lông và roi

- Phần lớn các tế bào nhân sơ đều có thành tế bào. Thành phần hóa học quan trọng cấu tạo nên thành tế bào của các loài vi khuẩn là Peptiđôglican (cấu tạo từ các chuỗi cacbohiđrat liên kết với nhau bằng các đoạn polipeptit ngắn). Thành tế bào quy định hình dạng của tế bào. Nếu loại bỏ thành tế bào của các loại vi khuẩn có hình dạng khác nhau, sau đó, cho các tế bào này vào trong dung dịch có nồng độ các chất tan bằng nồng độ các chất tan có trong tế bào thì tất các các tế bào đều có dạng hình cầu.

- Dựa vào cấu trúc và thành phần hóa học của thành tế bào, vi khuẩn được chia thành 2 loại là Gram dương và Gram âm. Khi nhuộm bằng phương pháp nhuộm Gram, vi khuẩn Gram dương có màu tím, vi khuẩn Gram âm có màu đỏ. Một số loại tế bào nhân sơ bên ngoài thành tế bào còn có một lớp vỏ nhầy. Những vi khuẩn gây bệnh ở người có lớp vỏ nhầy sẽ ít bị các tế bào bạch cầu tiêu diệt.

- Màng sinh chất được cấu tạo từ 2 lớp photpholipit và Prôtêin. Màng sinh chất có vai trò bảo vệ tế bào, ngăn cách tế bào với môi trường.

- Một số loài vi khuẩn còn có các cấu trúc được gọi là roi (tiên mao) và lông (nhung mao). Lông giúp vi khuẩn bám vào tế bào chủ. Roi giúp vi khuẩn di chuyển.

2/ Tế bào chất

- Tế bào chất là vùng nằm giữa màng sinh chất và vùng nhân hoặc nhân. Tế bào chất ở mọi loại tế bào nhân sơ đều gồm 2 thành phần chính là bào tương (một dạng chất keo bán lỏng chứa nhiều hợp chất hữu cơ và vô cơ khác nhau) và riboxom cùng 1 số thành phần cấu trúc khác.

- Tế bào chất của vi khuẩn không có khung tế bào, hệ thống nội màng, bào quan có màng, chỉ có Ribôxôm. Riboxom là bào quan được cấu tạo từ protein va rARN. Chúng không có màng bao bọc. Riboxom là nơi tổng hợp nên các loại protein của tế bào. Riboxom của vi khuẩn có kích thước nhỏ hơn riboxom của tế bào nhân thực. Ở một số vi khuẩn, trong tế bào chất còn có các hạt dự trữ.

3/ Vùng nhân

Vùng nhân của tế bào sinh vật nhân sơ không được bao bọc bởi các lớp màng và chỉ chứa 1 phân tử ADN dạng vòng. Vì thế tế bào loại này được gọi là tế bào nhân sơ (chưa có nhân hoàn chỉnh với lớp màng bao bọc như ở tế bào nhân thực). Ngoài ADN ở vùng nhân, một số tế bào vi khuẩn còn có thêm plasmit (là nhiều phân tử ADN dạng vòng nhỏ nằm trong tế bào chất của vi khuẩn) nhưng nó không phải vật chất di truyền tối cần thiết đối với tế bào nhân sơ vì thiếu chúng tế bào vẫn sinh trưởng bình thường.

d. Cách sinh sản của tế bào nhân sơ

- Tế bào nhân sơ sinh sản theo con đường sinh sản vô tính. Chính xác hơn thì chúng sinh sản qua quá trình phân đôi tế bào. Ở một số loại sinh vật nhân sơ tế bào em sẽ kéo dài rồi mới tiến hành phân chia sinh sản. Cũng có loài các tế bào con sẽ được tách phân đôi sau đó mới tiếp tục lớn lên.

- Sinh sản và phân chia tế bào đối với tế bào nhân thực diễn ra rất nhanh chóng. Tốc độ sinh sản trung bình của vi khuẩn trong vòng 6 giờ là 250.000 tế bào mới. Có thể tính ra cứ 20 phút chúng lại tiến hành phân đôi một lần. Tốc độ sinh sản nhanh chóng này cũng mang đến nhiều tai họa cho nhân loại.

 

3. Một số câu hỏi khác

Câu 1: Bào quan có mặt ở tế bào nhân sơ là:

A. Ti thể

B. Riboxom

C. Lạp thể

D. Trung thế

Đáp án: B. Riboxom là bào quan có mặt ở tế bào nhân sơ

Câu 2: Vùng nhân của tế bào vi khuẩn có đặc điểm

A. Chứa một phân tử ADN dạng vòng, đơn

B. Chứa một phân tử ADN mạch thẳng, xoắn kép

C. Chứa một phân tử ADN dạng vòng, kép

D. Chứa một phân tử ADN liên kết với protein

Đáp án: A. Vùng nhân của tế bào vi khuẩn chứa 1 phân tử ADN dạng vòng, đơn

Trên đây là bài viết của Luật Minh Khuê về chủ đề Thành tế bào vi khuẩn có cấu tạo từ? Chức năng của thành tế bào vi khuẩn là gì? Hy vọng những nội dung trên đã đem đến cho bạn nhiều thông tin bổ ích.