1. Vị thuốc long nhãn
Long nhục, nhãn nhục..là những tên gọi khác của long nhãn. Để có thể bảo quản trong thời gian dài mà vẫn giữ được vị ngọt ngon của phần thịt quả sau khi tách khỏi vỏ và hạt, người ta đem cùi nhãn sấy khô tạo thành long nhãn.
Long nhãn tùy vào nhiệt độ sấy sẽ có độ mỏng dày không đều nhau. Vẻ ngoài thường mang màu vàng đậm hoặc nâu sẫm. Long nhãn sau sấy khô, không dính tay nhưng dẻo mềm và có vị ngọt, hương thơm nhẹ nhàng rất đặc trưng.
Đối với nhiều người, việc dùng long nhãn để tăng hương vị món ăn, chè, trà thảo dược... đã trở nên vô cùng quen thuộc. Không chỉ được ưa chuộng sử dụng trong đời sống hàng ngày, long nhãn còn chứa rất nhiều dưỡng chất và là một vị thuốc có nguồn gốc từ tự nhiên giúp bảo vệ sức khỏe, chữa trị nhiều bệnh khác nhau.
Vị thuốc long nhãn
- Tính vị: Vị ngọt, tính bình, ấm, không chứa độc
- Quy kinh: Long nhãn có khả năng quy vào 2 kinh Tâm và Tỳ
- Tác dụng dược lý và chủ trị:
+ Trong Đông y, long nhãn có tác dụng bổ tâm tỳ, an thần, lợi khí, dưỡng huyết. Chủ trị suy giảm trí nhớ, chữa hay quên, rối loạn giấc ngủ, lo âu, thiếu máu, mệt mỏi, suy nhược cơ thể, kéo dài tuổi thọ.
Một số nghiên cứu hiện đại cho thấy, các thành phần trong long nhãn cũng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như:
+ Vitamin C giúp chống cảm cúm, cải thiện hệ miễn dịch, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp, tim mạch.
+ Thành phần chất đồng được tìm thấy trong long nhãn giúp ngăn ngừa loãng xương ở phụ nữ mãn kinh.
+ Hoạt chất Riboflavin có tác dụng giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về mắt, đặc biệt là căn bệnh đục thủy tinh thể.
+ Ngoài ra, với thành phần vitamin A, C dồi dào cùng nhiều khoáng chất thiết yếu, long nhãn còn có tác dụng chống lão hóa, làm đẹp da.
2. Tác dụng của bị thuốc long nhãn
Theo Y Học Hiện Đại, thành phần dược lý của long nhãn bao gồm glucose, flavoprotein, tanin, saponin, chất béo...có tác dụng:
- Chống lão hóa da và xương
- Ngăn ngừa các bệnh về mắt, giảm thị lực
- Tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng tự nhiên, bảo vệ sức khỏe
- Thúc đẩy tuần hoàn, đưa máu về các cơ quan trong cơ thể
- Gia tăng độ bền, đàn hồi của mạch máu, từ đó giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các bệnh liên quan tới tim mạch và huyết áp
Trong Y Học Cổ Truyền, long nhãn mang tính ôn và ấm, tác dụng vào Tâm và Tỳ. Những lợi ích mà long nhãn đem lại là:
- Bồi bổ khí huyết - Tốt máu, trị các bệnh thiếu máu và dưỡng nhan, nhu nhuận làn da
- An thần định chí - An dưỡng tinh thần, trị lo âu suy nghĩ nhiều
- Chủ trị trống ngực hồi hộp tim loạn nhịp
- Trị các chứng bệnh chán ăn, ăn uống không tiêu khiến cơ thể mệt mỏi
- Chữa suy nhược thần kinh, trí nhớ kém hoặc chứng mất ngủ thường xuyên
Trong Đông Y, long nhãn có thể sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp cùng một số loại dược liệu, tạo nên những bài thuốc chữa nhiều chứng bệnh khác nhau. Dưới đây là một số thang thuốc tham khảo sử dụng vị thuốc long nhãn có công dụng điều trị nhất định:
- Bài thuốc trị tỳ hư, tiêu chảy - công năng vận hóa của tỳ bị hư suy, bụng dạ chướng, khó tiêu: Sắc uống hàng ngày Long nhãn cùng Sinh khương.
- Bài thuốc trị tâm phế, âm hư - chức năng của phế kém, tân dịch tiêu hao: Long nhãn, Kỷ tử, yến sào nấu cùng với đường phèn vừa đủ.
- Bài thuốc trị chứng suy nhược cơ thể: Chưng đường phèn với Long nhãn để nguội, pha với nước dùng hàng ngày.
Bên cạnh đó, các bài thuốc sử dụng long nhãn còn được điều chế dưới dạng rượu thuốc, dược thiện (cháo, chè,...) và trà thảo mộc tiện lợi sử dụng hàng ngày:
- Rượu thuốc long nhãn được ngâm trong 2-3 tháng có tác dụng chữa suy nhược thần kinh, tăng cường sinh lý.
- Cháo hạt dẻ bóc vỏ đập vụn, nấu cùng long nhãn dành cho người hay hồi hộp, nhịp tim rối loạn, đau lưng mỏi gối.
- Chè dưỡng nhan nấu từ kỳ tử, long nhãn, hồng táo, nhựa đào, tuyết yến,...
- Trà hương liên ẩm giúp thanh tâm an thần, lợi thủy thấp có nguyên liệu gồm long nhãn cùng hương liên, chè búp và kim liên nhỏ.
3. Một số lưu ý khi sử dụng vị thuốc long nhãn
Long nhãn dù tốt nhưng nếu sử dụng không đúng cách có thể gây phản tác dụng. Đặc biệt, một số đối tượng dùng long nhãn có thể khiến bệnh tình diễn tiến nặng hơn. Vì vậy, hãy thận trọng tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi bạn sử dụng dược liệu này cho bất cứ mục đích nào.
Thời điểm tốt nhất để ăn long nhãn là sau bữa ăn từ 1- 2 giờ. Tránh dùng khi bụng đang trống rỗng bởi thành phần vitamin C trong long nhãn có thể gây cồn cào, xót ruột, ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày.
Không dùng quá liều lượng được khuyến cáo.
Những đối tượng không nên dùng long nhãn
Do có tính nóng, long nhãn không được khuyến cáo sử dụng cho những đối tượng sau:
- Phụ nữ mang thai
- Người đang bị nóng trong với biểu hiện táo bón, nổi mụn nhọt, mẩn ngứa
- Những đối tượng đang bị bệnh nổi mề đay
- Người có biểu hiện cảm mạo, uất hỏa
- Người đang bị đầy bụng
Ngoài ra, những người đang bị thừa cân, béo phì, tiểu đường cần hạn chế ăn long nhãn do nguyên liệu này chứa hàm lượng đường rất cao.
4. Các món ăn, bài thuốc sử dụng long nhãn
An thần, bổ tỳ vị
- Thành phần: Long nhãn, rượu trắng ngon
- Cách sử dụng: Cho long nhãn vào bình thủy tinh và đổ ngập rượu vào ngâm. Rượu long nhãn ngâm trong 3 tháng 10 ngày là dùng được. Mỗi lần uống 20ml x 2-3 lần/ngày.
Chữa chán ăn, rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi, ra nhiều mồ hôi trộm bằng long nhãn
- Thành phần: Long nhãn (50g), cao ban long (40g)
- Cách sử dụng: Trước tiên, dùng long nhãn sắc lấy nước đặc, vớt bỏ xác. Tiếp tục thái nhỏ cao ban long cho vào nấu chung với nước sắc long nhãn được một loại cao. Để cho cao nguội và đặc lại rồi thái nhỏ thành những miếng mỏng. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần 10g vào buổi sáng và tối trước khi đi ngủ.
Khắc phục chứng thiếu máu, chảy máu dưới da
- Nguyên liệu: Long nhãn (10g), lạc (15g)
- Cách sử dụng: Lạc để nguyên vỏ, đập dập và nấu chung với long nhãn. Nêm thêm ít muối ăn mỗi ngày 1 lần.
Chữa chứng hay quên, hồi hộp, ngủ không ngon giấc, mất ngủ
- Nguyên liệu: Hoàng kỳ, phục thần, toan táo nhân, đảng sâm, bạch truật, đương quy, long nhãn ( mỗi vị 12g); Mộc hương (4g); Chích thảo (4g); Đương quy (8g); Viễn Chí (6g).
- Cách sử dụng: Tất cả các vị thuốc đã chuẩn bị đem trộn chung tạo thành một thang sắc lấy nước. Chia làm 2 -3 lần uống trong ngày. Có thể gia thêm các vị như gừng tươi, đại táo để đạt hiệu quả tốt hơn.
Trị tâm phế âm hư
- Nguyên liệu: Long nhãn và kỷ tử ( mỗi vị 20g); Yến sào (30g), đường phèn
- Cách sử dụng: Cho yến sào, kỷ tử và long nhãn vào nồi, đổ nước cho ngập mặt rồi hầm nhừ. Cuối cùng bỏ thêm đường phèn vào sao cho vừa đủ ngọt và dọn ra ăn. Món ăn bài thuốc này có tác dụng trị tâm phế âm hư với các biểu hiện như mất ngủ, rối loạn nhịp tim, tăng thân nhiệt về chiều, đổ mồ hôi trộm vào ban đêm, ho khan hoặc ho ít đờm.
Bài thuốc an thần, kiện tỳ, bổ máu từ long nhãn
- Nguyên liệu: Long nhãn (16g), gạo tẻ (100g), đại táo (15g)
- Cách sử dụng: Nấu cháo ăn mỗi ngày một lần liên tục trong khoảng 3 tuần
Chống suy nhược cơ thể, chữa ăn ngủ kém, hay đánh trống ngực, nóng ở lòng bàn tay và gan bàn chân
- Nguyên liệu: Long nhãn và sơn dược (mỗi vị 20g), ba ba (một con cỡ 300 – 400g)
- Cách sử dụng: Sơ chế ba ba sạch sẽ, cho vào tô ướp gia vị, thêm long nhãn, sơn dược vào hấp cách thủy ăn.
Bổ thận âm, lợi khí huyết
- Nguyên liệu: Long nhãn và hoài sơn (mỗi vị 16g); Giáp ngư (500g).
- Cách thực hiện: Mổ bỏ ruột giáp ngư, cắt miếng vừa ăn rồi đem hầm với các vị thuốc còn lại. Khi các nguyên liệu chín nhừ, nếm nếm gia vị cho vừa miệng, ăn thịt giáp ngư và uống nước.
Chữa ăn uống lâu tiêu, kém ăn, da dẻ xanh xao, hồi hộp, lo âu
- Nguyên liệu: Long nhãn, đại táo và mật ong (mỗi loại 250g), một ít nước cốt gừng.
- Cách sử dụng: Nấu long nhãn cùng với đại táo cho đến khi 2 nguyên liệu này chín nhừ. Tiếp tục cho mật ong và nước cốt gừng vào nấu cho sôi đều trở lại thì tắt bếp. Ăn cái và uống cả nước.
Bổ can thận, lợi huyết
- Nguyên liệu: Long nhãn, câu kỷ tử và hoàng tinh (mỗi vị 12g); Trứng chim bồ câu (4 quả); Đường trắng (50g)
- Cách sử dụng: Rửa sạch và thái nhỏ các vị thuốc gồm câu kỷ tử, long nhãn, hoàng tinh rồi đem nấu với 3 bát nước. Đun sôi kỹ sau 30 phút thì đập trứng và cho đường vào. Gạn lấy nước chia đều làm hai phần uống trong 2 ngày. Kiên trì sử dụng vài tuần liên tiếp để thấy được kết quả.
(4).jpg)
Xem thêm: Những lợi ích quả nhãn đối với sức khỏe không phải ai cũng biết
