05 trường hợp không phải đi nghĩa vụ quân sự cần phải biết

1. Khái niệm nghĩa vụ quân sự

Nghĩa vụ quân sự là một trong những trách nhiệm quan trọng và thiêng liêng của công dân đối với Tổ quốc. Theo khoản 1 Điều 4 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, nghĩa vụ quân sự được định nghĩa là nghĩa vụ vẻ vang của công dân trong việc phục vụ trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Điều này không chỉ đơn thuần là một trách nhiệm pháp lý, mà còn là một biểu hiện của lòng yêu nước, sự trung thành và sự cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước.

Thực hiện nghĩa vụ quân sự bao gồm hai hình thức chính:

- Phục vụ tại ngũ: Đây là hình thức mà công dân tham gia trực tiếp vào các đơn vị quân đội, thực hiện các nhiệm vụ huấn luyện, chiến đấu, và các hoạt động quân sự khác theo sự điều động của cấp trên. Thời gian phục vụ tại ngũ thường kéo dài từ 18 đến 24 tháng, tùy theo từng điều kiện cụ thể và quy định của từng thời kỳ. Trong thời gian này, các quân nhân sẽ được đào tạo, huấn luyện về kỹ năng chiến đấu, kỹ năng sinh tồn và các kỹ năng quân sự khác để sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

- Phục vụ trong ngạch dự bị: Sau khi hoàn thành nghĩa vụ phục vụ tại ngũ, công dân sẽ được chuyển sang ngạch dự bị của Quân đội nhân dân. Trong ngạch dự bị, các quân nhân vẫn duy trì liên lạc với các đơn vị quân đội và có thể được triệu tập tham gia huấn luyện, diễn tập hoặc bổ sung vào lực lượng chiến đấu khi cần thiết. Ngạch dự bị đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì lực lượng sẵn sàng chiến đấu, đảm bảo khả năng phản ứng nhanh trước mọi tình huống nguy hiểm đối với an ninh quốc gia.

Nghĩa vụ quân sự không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý mà còn là một cơ hội để công dân thể hiện tinh thần yêu nước, học hỏi các kỹ năng sống và kỹ năng quân sự, góp phần xây dựng một lực lượng quân đội mạnh mẽ và kỷ luật. Việc thực hiện nghĩa vụ quân sự giúp công dân rèn luyện tính kỷ luật, sự kiên trì, lòng dũng cảm và tinh thần đồng đội, những phẩm chất cần thiết không chỉ trong quân ngũ mà còn trong cuộc sống hàng ngày.

2. Các trường hợp được miễn nghĩa vụ quân sự

Các trường hợp miễn nghĩa vụ quân sự năm 2024 được quy định tại Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 (được sửa đổi bởi Luật Dân quân tự vệ 2019) như sau:

- Con của liệt sĩ và con của thương binh hạng một: Những công dân là con của các liệt sĩ hoặc con của các thương binh hạng một sẽ được miễn nghĩa vụ quân sự. Đây là sự tri ân và công nhận sự hy sinh to lớn của các liệt sĩ và sự đóng góp của các thương binh trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc.

- Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ: Công dân là anh hoặc em trai của một liệt sĩ cũng được miễn nghĩa vụ quân sự. Điều này nhằm tôn vinh và hỗ trợ những gia đình có nhiều người đã hy sinh trong nghĩa vụ quân sự.

- Con của thương binh hạng hai, bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, và người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên: Các công dân là con của các đối tượng này cũng được miễn nghĩa vụ quân sự. Đây là chính sách nhằm giúp đỡ các gia đình có người thân gặp khó khăn đặc biệt, đã có nhiều cống hiến cho đất nước.

- Người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, Công an nhân dân: Những công dân làm công tác cơ yếu nhưng không phải là quân nhân hay Công an nhân dân cũng thuộc diện miễn nghĩa vụ quân sự. Công tác cơ yếu là công việc quan trọng trong bảo mật thông tin và an ninh quốc gia, nên những người làm công tác này được miễn nghĩa vụ quân sự để tập trung vào nhiệm vụ chuyên môn của mình.

- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong: Những người thuộc diện cán bộ, công chức, viên chức, hoặc thanh niên xung phong được điều động đến công tác hoặc làm việc ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật từ 24 tháng trở lên cũng sẽ được miễn nghĩa vụ quân sự. Điều này nhằm đảm bảo rằng các nhân lực quan trọng này có thể tiếp tục thực hiện nhiệm vụ công tác tại các khu vực cần sự hỗ trợ đặc biệt.

3. Các trường hợp được hoãn nghĩa vụ quân sự

Trong năm 2024, có những trường hợp công dân được hoãn nghĩa vụ quân sự, bao gồm:

- Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ: Những công dân không đủ điều kiện sức khỏe theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự. Điều này đảm bảo rằng chỉ những người có đủ khả năng thể chất mới tham gia vào quân ngũ.

- Lao động duy nhất trong gia đình: Trường hợp là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng thân nhân không còn khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động, hoặc trong gia đình bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận cũng sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự. Điều này nhằm bảo vệ và hỗ trợ những gia đình đang gặp khó khăn.

- Một con của bệnh binh hoặc người nhiễm chất độc da cam: Những công dân là con của bệnh binh, hoặc người bị nhiễm chất độc da cam có mức suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80% sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự để họ có thể chăm sóc gia đình.

- Có anh, chị hoặc em ruột đang phục vụ tại ngũ: Công dân có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ hoặc thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự nhằm tránh tình trạng nhiều thành viên trong cùng một gia đình phải thực hiện nghĩa vụ quân sự cùng lúc.

- Người thuộc diện di dân, giãn dân: Những người thuộc diện di dân, giãn dân trong 03 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định cũng sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự, tạo điều kiện cho họ ổn định cuộc sống mới.

- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong: Những người này được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự để họ có thể hoàn thành nhiệm vụ công tác của mình.

- Đang học tại các cơ sở giáo dục: Những công dân đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; hoặc đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo cũng sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự, giúp họ hoàn thành quá trình học tập.

- Dân quân thường trực: Những người đang phục vụ trong lực lượng dân quân thường trực cũng sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự để họ có thể tiếp tục nhiệm vụ của mình trong lực lượng này.

4. Quyền và nghĩa vụ của người được miễn, hoãn nghĩa vụ quân sự

Quyền của người được miễn, hoãn nghĩa vụ quân sự

- Được hưởng các quyền lợi của công dân: Những công dân được miễn hoặc hoãn nghĩa vụ quân sự vẫn được bảo đảm quyền lợi đầy đủ của công dân theo quy định của pháp luật. Điều này bao gồm các quyền cơ bản như quyền tự do, quyền bảo vệ tài sản, quyền được xét xử công bằng, và quyền tiếp cận các dịch vụ công cộng.

- Được miễn trừ các nghĩa vụ liên quan đến quân sự: Công dân được miễn nghĩa vụ quân sự sẽ không phải thực hiện các nghĩa vụ liên quan đến quân sự, chẳng hạn như tham gia huấn luyện quân sự, thực hiện nhiệm vụ trong quân đội, hay tham gia các hoạt động quân sự khác. Đây là sự miễn trừ nhằm giảm bớt gánh nặng và tập trung vào các trách nhiệm khác trong cuộc sống.

Nghĩa vụ của người được miễn, hoãn nghĩa vụ quân sự

- Vẫn phải thực hiện các nghĩa vụ công dân khác: Mặc dù được miễn hoặc hoãn nghĩa vụ quân sự, công dân vẫn phải thực hiện các nghĩa vụ công dân khác theo quy định của pháp luật. Điều này bao gồm việc tuân thủ các quy định về thuế, tham gia vào các hoạt động xã hội, và thực hiện các nghĩa vụ khác mà pháp luật yêu cầu.

- Cần thông báo cho cơ quan quân sự địa phương khi có thay đổi: Công dân được miễn hoặc hoãn nghĩa vụ quân sự cần phải thông báo cho cơ quan quân sự địa phương khi có bất kỳ thay đổi nào về nơi cư trú, tình trạng sức khỏe, hoặc các thông tin cá nhân khác có liên quan. Điều này giúp cơ quan quân sự cập nhật thông tin và đảm bảo rằng các công dân được miễn hoặc hoãn nghĩa vụ quân sự vẫn tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

Xem thêm: Trường hợp không phải đi nghĩa vụ quân sự năm 2024 gồm những ai?

Quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.

Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được thông tin sớm nhất!