Áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

1. Giới thiệu chung và cơ sở pháp lý áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của cá nhân hoặc tổ chức đối với sáng tạo của họ trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa học kỹ thuật. Quyền sở hữu trí tuệ đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường: Khuyến khích sáng tạo, đổi mới. Thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế. Bảo vệ lợi ích của chủ sở hữu quyền, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh.

* Vấn đề xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và tác hại của nó có thể thấy như sau:

- Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là hành vi vi phạm quyền của chủ sở hữu quyền, gây thiệt hại cho họ và cho nền kinh tế.

- Tác hại của xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ: Gây thiệt hại về tài sản cho chủ sở hữu quyền. Gây ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của chủ sở hữu quyền. Gây mất cân bằng cạnh tranh, cản trở phát triển kinh tế. Gây ảnh hưởng đến uy tín quốc gia.

* Biện pháp khẩn cấp tạm thời là một giải pháp hiệu quả để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong trường hợp có nghi ngờ xâm phạm:

- Biện pháp khẩn cấp tạm thời là các biện pháp do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng để ngăn chặn hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc để bảo vệ bằng chứng cho vụ việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

- Biện pháp khẩn cấp tạm thời có hiệu quả trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ vì: Giúp ngăn chặn kịp thời hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Bảo vệ bằng chứng cho vụ việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Giảm thiểu thiệt hại cho chủ sở hữu quyền.

* Giải thích các khái niệm quan trọng:

- Hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ: là hàng hóa có dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác.

- Biện pháp khẩn cấp tạm thời: là các biện pháp do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng để ngăn chặn hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc để bảo vệ bằng chứng cho vụ việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

- Chủ sở hữu quyền: là cá nhân hoặc tổ chức được pháp luật công nhận quyền sở hữu trí tuệ đối với sáng tạo của họ.

- Người bị nghi ngờ xâm phạm quyền: là cá nhân hoặc tổ chức có hành vi nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác.

2. Điều kiện áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Theo quy định tại Điều 206 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, 2022), biện pháp khẩn cấp tạm thời chỉ được áp dụng đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khi đáp ứng các điều kiện sau:

* Có căn cứ hợp lý để nghi ngờ rằng hàng hóa đã xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:

- Căn cứ hợp lý bao gồm:

+ Chứng cứ về quyền sở hữu trí tuệ: Giấy chứng nhận đăng ký sáng chế, nhãn hiệu hàng hóa, chứng nhận đăng ký kiểu dáng công nghiệp, v.v.

+ Chứng cứ về hành vi xâm phạm: Hàng hóa có dấu hiệu sao chép, nhái thương hiệu, kiểu dáng, mẫu mã của chủ sở hữu quyền; hàng hóa giả mạo nguồn gốc xuất xứ, v.v.

+ Thông tin, tài liệu khác: Lời khai của nhân chứng, kết quả giám định, v.v.

- Ví dụ: Công ty A phát hiện trên thị trường có bán sản phẩm mang nhãn hiệu của công ty nhưng do công ty B sản xuất. Công ty A có thể yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời thu giữ sản phẩm của công ty B nếu có căn cứ hợp lý để nghi ngờ rằng công ty B đã xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của công ty A đối với nhãn hiệu hàng hóa.

* Việc xâm phạm quyền có thể gây thiệt hại nghiêm trọng và khó khắc phục cho chủ sở hữu quyền:

- Thiệt hại nghiêm trọng và khó khắc phục bao gồm: Thiệt hại về tài sản do mất doanh thu, lợi nhuận. Thiệt hại về uy tín, thương hiệu. Khó khăn trong việc xác định và đòi bồi thường thiệt hại.

- Ví dụ: Công ty Y sản xuất và phân phối một loại thuốc độc quyền. Nếu có hàng giả loại thuốc này xuất hiện trên thị trường, có thể gây nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của công ty Y. Việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của công ty Y trong trường hợp này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng và khó khắc phục.

* Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là cần thiết để bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu quyền:

- Nếu không áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, có thể dẫn đến việc xâm phạm quyền tiếp tục diễn ra, gây thiệt hại thêm cho chủ sở hữu quyền.

- Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời thể hiện sự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu quyền một cách kịp thời và hiệu quả.

* Lưu ý:

- Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và đảm bảo các quyền lợi hợp pháp của người bị nghi ngờ xâm phạm quyền.

- Chủ sở hữu quyền phải nộp tiền bảo đảm để thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho người bị nghi ngờ xâm phạm quyền nếu yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không được chấp nhận.

3. Các biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Theo quy định tại khoản 1 Điều 207 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, 2022), nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ trong trường hợp có nghi ngờ xâm phạm, pháp luật quy định áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm, bao gồm:

- Thu giữ:

+ Biện pháp này được áp dụng khi có căn cứ cho rằng việc lưu giữ, tàng trữ hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể dẫn đến việc xâm phạm quyền tiếp tục diễn ra hoặc gây thiệt hại thêm cho chủ sở hữu quyền.

+ Ví dụ: Khi phát hiện hàng giả mạo thương hiệu nổi tiếng được bày bán tràn lan trên thị trường, cơ quan chức năng có thể áp dụng biện pháp thu giữ để ngăn chặn hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của chủ sở hữu thương hiệu.

- Kê biên:

+ Biện pháp này được áp dụng để đảm bảo rằng hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không bị di chuyển, tiêu hủy hoặc chuyển đổi quyền sở hữu trước khi có quyết định xử lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

+ Ví dụ: Khi phát hiện lô hàng nhập khẩu nghi ngờ vi phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với kiểu dáng công nghiệp đã được đăng ký bảo hộ, cơ quan hải quan có thể áp dụng biện pháp kê biên để giữ nguyên hiện trạng hàng hóa trong khi chờ kết quả xác minh và xử lý theo quy định.

- Niêm phong; cấm thay đổi hiện trạng; cấm di chuyển:

+ Biện pháp này được áp dụng để bảo vệ hiện trạng của hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và ngăn chặn việc thay đổi, di chuyển hàng hóa trước khi có quyết định xử lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

+ Ví dụ: Khi phát hiện kho hàng chứa nguyên liệu, vật liệu nghi ngờ được sử dụng để sản xuất sản phẩm xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, cơ quan chức năng có thể áp dụng biện pháp niêm phong kho hàng, cấm thay đổi hiện trạng và cấm di chuyển nguyên liệu, vật liệu để bảo vệ bằng chứng cho vụ việc.

- Cấm chuyển dịch quyền sở hữu:

+ Biện pháp này được áp dụng để ngăn chặn việc chuyển đổi quyền sở hữu đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trước khi có quyết định xử lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

+ Ví dụ: Khi phát hiện giao dịch chuyển nhượng quyền sở hữu đối với lô hàng hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, cơ quan chức năng có thể áp dụng biện pháp cấm chuyển dịch quyền sở hữu để bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu quyền.

* Lưu ý:

- Việc áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật và đảm bảo các quyền lợi hợp pháp của người bị nghi ngờ xâm phạm quyền.

- Chủ sở hữu quyền phải nộp tiền bảo đảm để thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho người bị nghi ngờ xâm phạm quyền nếu yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không được chấp nhận.

4. Thủ tục áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Theo quy định tại Điều 208 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, 2022), thủ tục áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bao gồm các bước sau:

- Chủ sở hữu quyền hoặc người được ủy quyền gửi yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

+ Đơn yêu cầu phải nêu rõ: Họ tên, địa chỉ của chủ sở hữu quyền hoặc người được ủy quyền. Loại quyền sở hữu trí tuệ bị nghi ngờ xâm phạm. Căn cứ nghi ngờ xâm phạm quyền. Loại biện pháp khẩn cấp tạm thời yêu cầu áp dụng. Chứng cứ chứng minh việc xâm phạm quyền.

+ Chủ sở hữu quyền phải nộp tiền bảo đảm để thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho người bị nghi ngờ xâm phạm quyền nếu yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không được chấp nhận.

- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét yêu cầu và các chứng cứ kèm theo và xử lý như sau:

+ Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu cầu, cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải ra quyết định: Chấp thuận áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. Từ chối áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.

+ Nếu chấp thuận, quyết định phải nêu rõ: Loại biện pháp khẩn cấp tạm thời được áp dụng. Thời hạn áp dụng biện pháp. Tên, địa chỉ của người được giao thực hiện biện pháp. Trách nhiệm của người được giao thực hiện biện pháp.

- Thi hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.

+ Người được giao thực hiện biện pháp có trách nhiệm thi hành quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

+ Việc thi hành biện pháp phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và đảm bảo các quyền lợi hợp pháp của người bị nghi ngờ xâm phạm quyền.

- Giải quyết sau khi áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời:

+ Trong thời hạn áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, chủ sở hữu quyền phải khởi kiện hoặc nộp đơn yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ.

+ Nếu chủ sở hữu quyền không khởi kiện hoặc nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp trong thời hạn quy định, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ra quyết định hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời.

+ Sau khi có kết quả giải quyết tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ra quyết định xử lý hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền theo quy định của pháp luật.

* Lợi ích và hạn chế của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

- Lợi ích:

+ Bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu quyền một cách nhanh chóng và hiệu quả: Biện pháp khẩn cấp tạm thời giúp ngăn chặn việc xâm phạm quyền được tiếp tục diễn ra, bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu quyền khỏi bị thiệt hại thêm.

+ Ngăn chặn việc xâm phạm quyền được tiếp tục diễn ra: Biện pháp khẩn cấp tạm thời giúp ngăn chặn việc sản xuất, lưu thông, kinh doanh hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền, góp phần bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và trật tự kinh tế - xã hội.

+ Góp phần đảm bảo trật tự kinh tế - xã hội: Biện pháp khẩn cấp tạm thời giúp bảo vệ môi trường cạnh tranh lành mạnh, khuyến khích sáng tạo và đổi mới, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

- Hạn chế:

+ Có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị nghi ngờ xâm phạm quyền: Nếu sau này kết quả điều tra cho thấy người bị nghi ngờ xâm phạm quyền không vi phạm, họ có thể bị thiệt hại về tài sản và uy tín do việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.

+ Có thể gây tốn kém cho chủ sở hữu quyền: Chủ sở hữu quyền phải nộp tiền bảo đảm để thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho người bị nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Thẩm quyền và trách nhiệm của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.