1. Cảm nhận nồi chè khoán trong truyện ngắn Vợ nhặt hay nhất - Mẫu số 1
Một tác phẩm văn học chạm đến trái tim người đọc không chỉ bằng những trang viết với ngôn từ trau chuốt và mượt mà hay bằng cách dùng từ ngữ đắt địa. Thực tế, một tác phẩm có thể làm người đọc ngấm sâu và cảm động thường chứa những "chi tiết đắt" - những điểm sáng thổi bùng lên chủ đề của tác phẩm. Nam Cao đã đưa vào truyện ngắn "Chí Phèo" chi tiết "bát cháo hành" đầy tính nhân văn, và Kim Lân cũng rất thành công khi sử dụng hình ảnh "nồi cháo cám" trong bối cảnh nạn đói năm 1945 hoành hành trong truyện ngắn "Vợ Nhặt". Chi tiết này không chỉ mang tính nghệ thuật mà còn đậm chất nhân văn.
"Vợ Nhặt" là một câu chuyện tái hiện lại cuộc sống cực khổ, thê thảm nhưng không hoàn toàn bế tắc của những con người sống giữa nạn đói năm 1945. Kim Lân đã khéo léo khắc họa hình ảnh bà cụ Tứ, anh cu Tràng và vợ Tràng, làm nổi bật bức tranh về cảnh đói nghèo tột cùng và tình yêu thương sâu đậm của con người. Chi tiết nhỏ "nồi cháo cám" giữa truyện đã đẩy cao trào của cái đói khổ lên tận cùng, đồng thời thể hiện tình yêu thương và lòng vị tha của người mẹ lên đến đỉnh điểm. Người đọc khi gấp trang sách lại sẽ bị ám ảnh bởi chi tiết này, khiến cảnh tượng nạn đói năm 1945 như hiện ra ngay trước mắt.
Chi tiết "nồi cháo cám" xuất hiện không chỉ đơn thuần trong một bữa ăn bình thường, mà ngay trong buổi sáng đầu tiên của "lễ ra mắt con dâu". Lẽ ra, như bà cụ Tứ nói, "kể ra làm được dăm ba mâm thì phải đấy nhưng nhà mình nghèo quá, cũng chả ai chấp nhặt gì lúc này". Thực tế khốn khổ và nghèo đói của năm 1945 đã khiến cho bữa cơm đón dâu trở nên thê thảm, "giữa cái mẹt rách có độc một lùm rau chuối thái rối, và một đĩa muối ăn với cháo, nhưng cả nhà đều ăn rất ngon lành". Không khí đói nghèo bao trùm nhưng ai cũng nén trong lòng, không bộc lộ ra ngoài. Trong hoàn cảnh ấy, bà cụ Tứ vẫn kể chuyện vui, nói chuyện hay, cho thấy sự chuyển biến tâm lý của người đàn bà nghèo khổ, biết cách chiều con và luôn vạch ra viễn cảnh tươi sáng cho hai đứa con mình.
Bà cụ Tứ, với tâm trạng vừa vui vừa buồn, lật đật chạy xuống bếp, lễ bễ bưng ra một cái nồi bốc khói nghi ngút. "Chè khoán đấy, ngon đáo để", bà nói, nhưng thực ra đó chỉ là cháo cám. Lời nói "Cám đấy mày ạ, xóm mình còn có khối người không có cám mà ăn ấy chứ" chan chứa niềm vui lẫn nỗi xót xa. Bà cố gắng vui vẻ để che giấu sự tủi cực, tạo niềm hy vọng cho con. Qua chi tiết này, ta thấy được trái tim ấm áp, tấm lòng nhân hậu và vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng. Nồi cháo cám, tuy đơn giản, lại đầy ắp tình yêu thương và lòng vị tha, làm nổi bật giá trị nhân văn sâu sắc.
Chi tiết "nồi cháo cám" không chỉ có giá trị hiện thực sâu sắc mà còn mang đậm giá trị nhân đạo. Về mặt hiện thực, nó tái hiện lại cuộc sống nghèo khổ, túng quẫn đến cùng cực của nạn đói năm 1945, khiến người đọc cảm nhận sâu sắc sự khốn khó và bi thảm của những con người trong hoàn cảnh ấy. Đồng thời, nồi cháo cám còn thể hiện tấm lòng của người mẹ nghèo đáng trân trọng, luôn dành tình yêu thương và ân cần sâu sắc nhất cho con. Giá trị nghệ thuật của chi tiết này nằm ở chỗ nó không chỉ là một yếu tố trong câu chuyện mà còn tự bản thân mang giá trị, làm cho cả truyện ngắn trở nên tươi đẹp và ấm áp hơn giữa cảnh đói nghèo.
Gấp lại trang sách, hình ảnh "nồi cháo cám" của Kim Lân vẫn luôn quẩn quanh trong tâm trí người đọc. Nó thực sự ám ảnh, thực sự có sức lay động ghê gớm. Nạn đói năm 1945 và những con người thời kỳ đó, bằng tình yêu thương và lòng nhân hậu, đã có thể vượt qua tất cả. Chi tiết "nồi cháo cám" đã trở thành biểu tượng không chỉ của cái đói khổ mà còn của tình người, tình mẹ, khắc sâu vào tâm hồn người đọc những bài học nhân văn sâu sắc.
2. Cảm nhận nồi chè khoán trong truyện ngắn Vợ nhặt hay nhất - Mẫu số 2
"Vợ Nhặt" của Kim Lân lấy bối cảnh nước ta trong nạn đói năm 1945, khi người dân sống trong cảnh “ngụ cư” và phải chịu đựng vô vàn khổ cực. Bi kịch của kiếp người lúc ấy là những cái chết vì đói, và thậm chí có những người chết vì no. Trong hoàn cảnh đau thương ấy, Kim Lân đã xây dựng thành công hình ảnh “nồi chè khoán” đầy ý nghĩa và đặc biệt. Liệu nồi chè khoán ấy có thật sự là chè khoán không? Tại sao một gia đình nghèo đói đến mức hai miệng ăn còn không đủ no lại có được một món ăn đặc sản trong những ngày đói kém như vậy?
Hình ảnh nồi chè khoán của bà cụ Tứ xuất hiện trong một hoàn cảnh vô cùng ý nghĩa. Đó là nồi chè bà đã cất công làm ra để thiết đãi cô con dâu mới - Thị, người vừa về làm dâu với anh Cu Tràng, con trai bà cụ Tứ. Khi bưng nồi cháo ra, bà cụ Tứ mang tâm trạng vui mừng pha lẫn nỗi tủi cực của cuộc sống nghèo khó. Bà vui vẻ nói: “Chúng mày đợi nhá. Tao có cái này hay lắm cơ”, rồi bưng ra một cái nồi bốc khói nghi ngút và tiếp tục vui vẻ: “Chè khoán đây, ngon đáo để cơ”. Nhưng thực ra, đây đâu phải là chè khoán. Bà cố gắng vui vẻ trước mặt cô con dâu mới, vui vẻ để truyền niềm hy vọng, lạc quan cho các con. Điều này thể hiện tâm trạng của một người mẹ nghèo trong nạn đói Ất Dậu 1945.
Nồi chè khoán còn phản ánh niềm vui mừng của bà cụ Tứ trong ngày hạnh phúc của con trai. Lời nói "Cám đấy mày ạ, hì. Ngon đáo để" mang trong nó sự vui mừng xen lẫn nỗi buồn, xót xa. Bà cố gắng tỏ ra vui vẻ để che đi nỗi tủi cực, buộc phải vui để sống. Qua đó, ta cảm nhận được trái tim ấm áp, tấm lòng nhân hậu và vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng.
Là một chi tiết đắt giá trong truyện, hình ảnh “nồi chè khoán” mang trong mình nhiều giá trị nghệ thuật. Nó thúc đẩy sự phát triển của cốt truyện, khắc họa rõ nét tính cách và tâm lý hành động của bà cụ Tứ - người mẹ nghèo nhưng đầy tình thương con. Dù là một chi tiết nhỏ, nồi chè khoán lại mang sức gợi rất cao. Đó là biểu tượng của niềm tin, khát vọng sống vượt lên hoàn cảnh và sức mạnh của tình thương, một trái tim đẹp giữa con người với nhau.
Kim Lân đã thể hiện tài hoa khi xây dựng được chi tiết có nhiều giá trị nghệ thuật và nội dung sâu sắc như vậy. Qua nồi chè khoán, ông gửi gắm lòng nhân đạo, tôn vinh và ngợi ca con người dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất. Chi tiết độc đáo này không chỉ nâng tầm câu chuyện mà còn để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc, như một hơi ấm nhen lên giữa những ngày đau thương của dân tộc.
Nhờ nồi chè khoán, ta thấy được tầm vóc lớn của một nhà văn giàu lòng nhân đạo như Kim Lân. Chi tiết này đã nâng tầm tác phẩm, khiến người đọc nhớ mãi và trân trọng sự giản dị nhưng đầy ý nghĩa của nó. Mỗi lần đọc lại "Vợ Nhặt", hình ảnh nồi chè khoán vẫn sẽ gợi lên những cảm xúc sâu lắng về tình người và sự kiên cường vượt qua nghịch cảnh.
3. Cảm nhận nồi chè khoán trong truyện ngắn Vợ nhặt hay nhất - Mẫu số 3
Nhà văn Nga Konstantin Paustovsky từng nói: “Chi tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm”. Điều này không chỉ đúng với nghệ thuật văn học nói chung mà còn đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng nhân vật, tình huống, và bối cảnh trong các tác phẩm văn học. Ngoài tài năng về những yếu tố lớn lao ấy, nghệ thuật sáng tạo và lựa chọn những chi tiết tinh tế, kinh điển của tác giả là một yếu tố cốt tử, tạo nên giá trị độc đáo và sức sống bền bỉ cho tác phẩm. Trong truyện ngắn “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân, hình ảnh nồi cháo cám xuất hiện ở cuối truyện chính là một chi tiết đáng giá ngàn vàng.
Chi tiết nghệ thuật, dù nhỏ bé và thường được nhà văn ẩn giấu, lại chứa đựng sức mạnh lớn lao về tư tưởng và cảm xúc. Phong cách nghệ thuật, cách nhìn nhận hiện thực, quan điểm nhân sinh của nhà văn đều được cô đúc trong từng chi tiết. Một bát cháo hành thôi cũng đủ để Thị Nở đánh thức lương tâm của Chí Phèo và tạo nên những rung động sâu sắc trong lòng độc giả. Một đôi mắt “làn thu thủy, nét xuân sơn” cũng đủ để nàng Kiều trở thành biểu tượng của vẻ đẹp trong văn học Việt Nam. Và trong “Vợ nhặt”, nồi cháo cám thảm hại giữa những ngày đói kém chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc.
Hình ảnh nồi cháo cám xuất hiện vào phần cuối của tác phẩm, trong bối cảnh bữa sáng tại nhà Tràng. Bữa cơm đạm bạc của gia đình ngụ cư thực sự thảm hại, chỉ có một lùm rau chuối thái rối và một đĩa muối ăn với cháo. Cái nghèo đói đã hành hạ con người đến mức khốn cùng. Niêu cháo chỉ lõng bõng, mỗi người ăn vài bát đã hết sạch. Đúng lúc ấy, bà cụ Tứ mang ra một nồi cháo cám mà bà gọi là “chè khoán”. Vị đắng chát của nó khiến Tràng nghẹn bứ ở cổ. Sự hiện diện của nồi cháo cám là một chi tiết giàu giá trị hiện thực, thể hiện sự cơ cực của nhân dân và tố cáo tội ác của thực dân Pháp và phát xít Nhật.
Không chỉ phản ánh hiện thực khắc nghiệt, nồi cháo cám còn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc. Nó thể hiện tinh thần giàu nghị lực, biết chắt chiu từng chút để duy trì cuộc sống của con người Việt Nam. Dù món ăn chẳng ngon lành gì, bà cụ Tứ vẫn nhìn vào mặt tích cực, rằng "Xóm ta khối nhà còn chả có cám mà ăn đấy”. Khi nhìn thấy nồi cháo, ánh mắt người vợ nhặt tối sầm lại, nhưng thị vẫn điềm nhiên ăn cháo. Sự cố gắng ăn để sống tiếp thể hiện niềm tin vào tương lai, khát khao sinh tồn mạnh mẽ.
Qua cách ứng xử với nồi cháo cám, tính cách và phẩm chất của các nhân vật được bộc lộ rõ ràng. Bà cụ Tứ, chủ nhân của “chè khoán”, là người phụ nữ nhân hậu, thương con hết mực. Dù đã mất chồng và con gái trong nạn đói, bà vẫn cố gắng dành những điều tốt nhất cho con trai và con dâu. Nồi cháo cám tượng trưng cho sự tần tảo, tình yêu thương của bà đối với các con.
Với người vợ nhặt, nồi cháo cám cho thấy những vẻ đẹp tâm hồn khuất lấp. Thị bám lấy câu hò của Tràng để đòi ăn, nhưng khi thấy nồi cháo cám, thị bình thản ăn để mẹ chồng an lòng. Thị biết chấp nhận hoàn cảnh, trân trọng tình cảm gia đình để cùng vượt qua thời kỳ đen tối. Tràng, dù khó chịu ban đầu với mùi vị của cháo cám, nhưng rồi cũng yên lặng ăn. Sự nghèo khó khiến anh mặc cảm, nhưng trong hoàn cảnh mới, anh quyết tâm xây dựng gia đình, nảy sinh niềm kiêu hãnh và hy vọng về tương lai.
Nồi cháo cám, một chi tiết nhỏ và bình dị, chứa đựng cả giá trị hiện thực và tư tưởng sâu sắc. Nó tố cáo tội ác của thực dân và phát xít, đồng thời khắc họa vẻ đẹp phẩm chất của con người Việt Nam. Qua đó, tấm lòng nhân đạo và tài năng của Kim Lân được thể hiện rõ nét, cho thấy ông là một cây bút “Quý hồ tinh, bất quý hồ đa”.
