1. Đặc điểm tự nhiên của cây dâm dương hoắc
Cây dâm dương hoắc có nhiều tên gọi khác như cương tiền, phế kinh thảo, phương trượng thảo, hoàn liên tổ, ngưu giác hoa hay thiên lưỡng kim. Nguồn gốc của tên gọi dâm dương hoắc là do ngày xưa người dân thường thu nhặt loại thảo dược này về làm thức ăn cho dê để kích thích chúng sinh sản.
Cây dâm dương hoắc thân thảo, cuống và hoa dài, chiều cao trung bình vào khoảng 0,5 - 0,8m. Cây dâm dương hoắc gồm có nhiều loài khác nhau, đó là:
- Dâm dương hoắc lá hình tim;
- Dâm dương hoắc lá to;
- Dâm dương hoắc dạng lá mác.
Trong Y học Cổ truyền tất cả các loại này đều được tận dụng để làm thuốc giúp tráng dương bổ thận, tăng cường sinh lực đối với nam giới. Như ở trên đã đề cập, từ xưa dâm dương hoắc đã được thu hoạch để làm thức ăn cho dê đực. Theo quan sát thì sau khi ăn loại dược liệu này, những con dê đực có xu hướng tăng số lần giao phối với con cái trong ngày. Từ đó trở đi trong dân gian mới truyền miệng gọi đây là cây dâm dương hoắc.
Dâm dương hoắc phân bố nhiều ở Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây được tìm thấy ở nhiều tỉnh miền núi như Lai Châu, Lào Cai,...
2. Công dụng của cây dâm dương hoắc đối với sức khỏe
Theo dược học cổ truyền, dâm dương hoắc vị cay ngọt, tính ấm; Có công dụng ôn thận tráng dương (làm ấm tạng thận và khỏe dương khí), cường cân tráng cốt (làm mạnh gân xương) và khứ phong trừ thấp; Thường được dùng để chữa các chứng bệnh như liệt dương, di tinh, tinh lạnh, muộn con, lưng đau gối mỏi, gân cốt co rút, bán thân bất toại, tay chân yếu lạnh, phong thấp, tiểu tiện bất cấm...
Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại cho thấy: Dâm dương hoắc có tác dụng tương tự như nội tiết tố sinh dục, làm tăng trọng lượng của thùy trước tuyến yên, tinh hoàn, buồng trứng và tử cung trên động vật thực nghiệm, kích thích quá trình bài tiết tinh dịch, nâng cao năng lực hoạt động của tinh hoàn, qua đó gián tiếp làm hưng phấn và tăng cường khả năng tình dục. Mặt khác, dâm dương hoắc còn có khả năng ức chế một số vi khuẩn như tụ cầu trắng, tụ cầu vàng, phế cầu khuẩn, thậm chí cả trực khuẩn lao. Ngoài ra, vị thuốc này cũng có tác dụng giảm ho, trừ đờm, chống co thắt phế quản, làm hạ huyết áp và bảo hộ tế bào cơ tim trong điều kiện thiếu oxy nhờ khả năng làm tăng lưu lượng động mạch vành
. Trên thực tiễn lâm sàng học hiện đại, đã có những công trình nghiên cứu khảo sát khảnăng trị liệu của dâm dương hoắc đối với một số bệnh lý nội khoa như cơn đau thắt ngực do thiểu năng động mạch vành, suy nhược thần kinh, viêm phế quản mạn tính, viêm khớp trẻ em, thiểu năng sinh dục...
3. Một số bài thuốc từ dâm dương hoắc
Điều trị phong đau nhức, đau không nhất định
40 gram Dâm dương hoắc, 40 gram uy linh tiên, 40 gram xuyên khung, 40 gram quế tâm, 40 gram thương nhĩ tử.
Rửa sạch, mang phơi và tán nhuyễn dược liệu. Khi cần lấy 4 gram thuốc bột uống với rượu ấm.
Điều trị đi lại khó khăn, phong gây đau nhức
2 cân Dâm dương hoắc, 2 cân gia tử, 2 thăng đậu đen.
Cho tất cả vị thuốc vào nồi, nấu với 3 dấu nước cho đến khi còn 1 dấu, loại bỏ phần bã, sắc còn 5 thăng. Uống ngay khi còn ấm.
Điều trị mờ mắt sinh màng
Dâm dương hoắc, sinh vương qua (loại Qua lâu nhỏ có màu hồng) liều lượng bằng nhau.
Tán bột cả hai vị thuốc, trộn đều. Khi cần lấy 4 gram bột thuốc uống cùng với nước tràn. Sử dụng 3 lần/ngày
Điều trị đau răng
Cho dược liệu Dâm dương hoắc vào nồi và sắc lấy nước ngậm, liều lượng tùy dùng.
Điều trị mắt thanh manh, sau khi bệnh chỉ nhìn được gần
40 gram Dâm dương hoắc, 100 hạt đậu xị.
Cho cả hai vị thuốc vào nồi cùng với 1 chén rưỡi nước. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi còn lại 1 chén. Chắt lấy phần nước và uống ngay khi còn ấm. Có thể chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày.
Điều trị đậu sởi nhập vào mắt
Dùng Dâm dương hoắc và uy linh tiên với liều lượng bằng nhau.
Mang cả hai vị thuốc rửa sạch, phơi khô và tán thành bột. Khi cần lấy 2 gram thuốc bột uống với nước cơm.
Điều trị đầy bụng, không ăn được, khí nghịch, ho do tam tiêu
Dùng Dâm dương hoắc và ngũ vị tử với liều lượng bằng nhau.
Sau khi tán cả hai vị thuốc thành bột, trộn thuốc đều với mật và luyện thành viên có kích thước to bằng hạt ngô đồng. Uống 30 viên/lần cùng với nước gừng.
Điều trị liệt dương, bán thân bất toại
1 cân Dâm dương hoắc và 10 cân rượu.
Ngâm dược liệu cùng với rượu trong một bình thủy tinh có nắp đậy 1 tháng. Uống 20ml rượu thuốc/lần. Sử dụng 2 lần/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.
Điều trị liệt dương
40 gram Dâm dương hoắc, 20 gram tiên mao. Sau khi rửa sạch cho dược liệu vào nồi và sắc lấy nước uống. Uống 1 thang/ngày.
Điều trị liệt dương tiểu nhiều lần
20 gram Dâm dương hoắc, 40 gram thục địa, 20 gram lộc giác sương, 20 gram cửu thái tử.
Mang tất cả vị thuốc rửa sạch và cho vào nồi cùng với 1 lít nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại một nửa. Chắt lấy phần nước thuốc và chia thành nhiều lần uống trong ngày. Uống 1 thang/ngày cho đến khi bệnh tình có dấu hiệu thuyên giảm.
Điều trị đau nhức xương khớp do hàn thấp hoặc phong thấp, tay chân co quắp, tê dại
20 gram Dâm dương hoắc, 12 gram uy linh tiên, 8 gram quế chi, 8 gram thương nhĩ tử, 8 gram xuyên khung.
Sau khi rửa sạch, cho tất cả vị thuốc vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi còn lại 400ml. Chắt lấy phần nước thuốc, bỏ bã và chia thuốc thành nhiều lần uống trong ngày. Uống 1 thang/ngày.
Điều trị thận hư, dương nuy (di tinh, liệt dương, tảo tiết), phụ nữ vô sinh
Cho 40 gram Dâm dương hoắc vào bình thủy tinh có nắp đậy cùng với 500ml rượu gạo hoặc rượu nếp. Ngâm thuốc trong 20 ngày là có thể sử dụng. Uống 10 – 20ml/lần x 2 – 3 lần/ngày trước mỗi bữa ăn. Hoặc dùng rượu cồn Dâm dương hoắc 20% (gồm dược liệu ngâm với cồn). Uống 5ml/lần x 3 lần/ngày trước mỗi bữa ăn. Dịch tiêm bắp 1 ống (2ml)/lần x 2 lần/ngày, trẻ em bị bại liệt thời kỳ cấp sẽ đạt được hiệu quả chữa bệnh.
Điều trị cao huyết áp (chỉ định chủ yếu đối với thể âm dương đều hư)
16 gram Dâm dương hoắc, 16 gram tiên mao, 12 gram đương qui, 12 gram hoàng bá, 12 gram ba kích, 12 gram tri mẫu.
Cho tất cả vị thuốc vào nồi và thực hiện sắc thuốc cùng với 800ml nước lọc trong 30 phút. Để nguội bớt và chắt lấy phần nước. Chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày.
Điều trị bệnh động mạch vành
Uống 4 - 6 viên Dâm dương hoắc/lần x 2 lần/ngày. Sử dụng trong 1 tháng là 1 liệu trình.
Điều trị viêm phế quản mạn tính
Dùng nước sắc dược liệu Dâm dương hoắc uống mỗi ngày.
Điều trị suy nhược thần kinh
Dâm dương hoắc tán bột và làm thành hoàn.
Uống 4 viên/lần x 3 lần/ngày (mỗi viên tương đương với 2,8 gram thuốc sống). Hoặc uống 3 - 4 viên/lần x 3 lần/ngày (mỗi viên tương đương với 3 gram thuốc sống).
Điều trị viêm cơ tim do virus
Uống 7 - 10 viên cao Dâm dương hoắc/lần x 3 lần/ngày (mỗi viên tương đương với 2,7 gram thuốc sống). Sử dụng liên tục trong 7 tháng. Bên cạnh đó cần sử dụng đồng thời 3 gram Vitamin C cho vào 10% Gluco 500ml để tiêm tĩnh mạch. Hoặc cho 3 gram vitamin C vào 10% Gluco 30ml để tiêm tĩnh mạch chậm. Sử dụng liên tục 3 liệu trình, mỗi liệu trình gồm 15 lần.
Điều trị chứng giảm bạch hầu
Dùng Dâm dương hoắc chế thành dạng thuốc trà bột pha uống. Mỗi bao trà tương đương với 15 gram thuốc sống.
Uống 3 bao/ngày trong tuần đầu tiên. Uống 2 bao/ngày trong tuần thứ 2. Sử dụng liên tục từ 30 – 45 ngày là 1 liệu trình. Lưu ý trong thời gian điều trị, người bệnh không nên sử dụng các loại vitamin và những loại thuốc làm tăng bạch cầu.
Điều trị liệt dương 9 gram
Dâm dương hoắc, 24 gram thổ đinh quế, 30 gram hoàng hoa viễn chí tươi, 60 gram kim anh tử tươi.
Cho tất cả vị thuốc vào nồi, sắc thuốc cùng với 1,5 lít nước lọc trong 30 phút. Chắc lấy phần nước thuốc uống trong ngày.
4. Một số lưu ý khi sử dụng dâm dương hoắc trong điều trị bệnh
Dưới đây là những lưu ý khi điều trị bệnh bằng dâm dương hoắc:
- Trong Y học Cổ truyền, dâm dương hoắc rất hữu hiệu trong việc cải thiện sinh lý đàn ông nhưng không phải là một phương thuốc quá thần thánh như quảng cáo phóng đại. Do đó không nên lạm dụng dâm dương hoắc vì nó có thể dẫn tới rối loạn cương dương nếu không được dùng đúng cách;
- Hiện nay trên thị trường xuất hiện nhiều loại dâm dương hoắc giả hoặc được trộn lẫn với lá dâm bụt. Do đó khi mua bán dâm dương hoắc, người tiêu dùng cần lựa chọn địa chỉ uy tín để tránh mua phải hàng giả kém chất lượng ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị;
- Nhìn chung, để đảm bảo tính hiệu quả và an toàn khi dùng dâm dương hoắc trong chữa bệnh, người bệnh cần tuân theo hướng dẫn và chỉ định của thầy thuốc Đông y giàu kinh nghiệm. Đặc biệt những phụ nữ đang mang thai tuyệt đối không nên sử dụng loại dược liệu này.
Xem thêm: Lợi ích của hà thủ ô đối với sức khỏe
