Công tác quản lý chất thải rắn y tế được quy định như thế nào?

1. Khái niệm chất thải rắn y tế

Chất thải rắn y tế là loại chất thải phát sinh từ hoạt động của cơ sở y tế, bao gồm các loại sau:

- Chất thải y tế nguy hại: Loại chất thải rắn y tế chứa yếu tố lây nhiễm hoặc có đặc tính nguy hại khác vượt ngưỡng chất thải nguy hại. Gồm:

+ Chất thải rắn lây nhiễm: Bị dính máu, dịch cơ thể hoặc chứa vi sinh vật gây bệnh.

+ Chất thải rắn nguy hại không lây nhiễm: Thuốc, hóa chất, kim loại nặng, vật liệu sắc nhọn, bao bì chứa hóa chất độc hại,...

- Chất thải rắn thông thường: Loại chất thải rắn y tế không chứa yếu tố lây nhiễm hoặc đặc tính nguy hại khác. Gồm:

+ Giấy, bìa carton, nilon, nhựa không dính máu dịch.

+ Thức ăn thừa, vỏ trái cây.

+ Xương, răng đã được khử trùng.

- Khí thải:

+ Phát sinh từ hoạt động đốt cháy chất thải y tế, hoạt động sản xuất, sử dụng hóa chất y tế,...

+ Có thể chứa các chất độc hại, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường.

- Chất thải lỏng không nguy hại:

+ Nước thải sinh hoạt từ các khu vực không có bệnh nhân nhiễm bệnh truyền nhiễm.

+ Nước giặt, nước lau, nước rửa dụng cụ y tế không dính máu dịch.

- Nước thải y tế:

+ Nước thải có chứa máu, dịch cơ thể, vi sinh vật gây bệnh, hóa chất y tế,...

+ Cần được xử lý trước khi thải ra môi trường.

Phân loại chất thải y tế đúng cách là bước đầu tiên quan trọng trong việc quản lý chất thải y tế an toàn và hiệu quả. Việc xử lý chất thải y tế không đúng cách có thể gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

2. Quy định pháp luật về quản lý chất thải rắn y tế

Quy định pháp luật về quản lý chất thải rắn y tế tại Việt Nam:

- Luật Bảo vệ môi trường 2020: Quy định chung về quản lý chất thải nguy hại, bao gồm chất thải rắn y tế nguy hại.

- Thông tư số 20/2021/TT-BYT về Quy định về quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế: Ban hành ngày 26/11/2021 bởi Bộ Y tế.

+ Quy định chi tiết về quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế, bao gồm: Phân loại chất thải y tế; Thu gom, vận chuyển chất thải y tế; Lưu giữ chất thải y tế; Xử lý chất thải y tế; Báo cáo quản lý chất thải y tế.

+ Áp dụng cho tất cả các cơ sở y tế trên lãnh thổ Việt Nam.

3. Phân loại chất thải rắn y tế

Theo quy định tại Điều 4 Thông tư 20/2021/TT-BYT thì  chất thải rắn y tế được phân loại thành 5 nhóm chính:

- Nhóm A: Chất thải y tế nguy hại: Loại chất thải rắn y tế chứa yếu tố lây nhiễm hoặc có đặc tính nguy hại khác vượt ngưỡng chất thải nguy hại. Gồm:

+ Chất thải rắn lây nhiễm: Bị dính máu, dịch cơ thể hoặc chứa vi sinh vật gây bệnh. Ví dụ: bông băng, gạc, kim tiêm, dụng cụ y tế đã qua sử dụng,...

+ Chất thải rắn nguy hại không lây nhiễm: Thuốc, hóa chất, kim loại nặng, vật liệu sắc nhọn, bao bì chứa hóa chất độc hại,... Ví dụ: thuốc chống ung thư, hóa chất xét nghiệm, pin, nhiệt kế thủy ngân,...

- Nhóm B: Chất thải rắn thông thường: Loại chất thải rắn y tế không chứa yếu tố lây nhiễm hoặc đặc tính nguy hại khác. Gồm:

+ Giấy, bìa carton, nilon, nhựa không dính máu dịch.

+ Thức ăn thừa, vỏ trái cây.

+ Xương, răng đã được khử trùng.

- Nhóm C: Khí thải:

+ Phát sinh từ hoạt động đốt cháy chất thải y tế, hoạt động sản xuất, sử dụng hóa chất y tế,...

+ Có thể chứa các chất độc hại, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường. Ví dụ: khí thải từ lò đốt chất thải y tế, khí thải từ nhà máy sản xuất thuốc,...

- Nhóm D: Chất thải lỏng không nguy hại:

+ Nước thải sinh hoạt từ các khu vực không có bệnh nhân nhiễm bệnh truyền nhiễm.

+ Nước giặt, nước lau, nước rửa dụng cụ y tế không dính máu dịch.

- Nhóm E: Nước thải y tế:

+ Nước thải có chứa máu, dịch cơ thể, vi sinh vật gây bệnh, hóa chất y tế,...

+ Cần được xử lý trước khi thải ra môi trường. Ví dụ: nước thải từ phòng mổ, phòng xét nghiệm, phòng khám bệnh,...

- Lưu ý:

+ Phân loại chất thải y tế đúng cách là bước đầu tiên quan trọng trong việc quản lý chất thải y tế an toàn và hiệu quả.

+ Việc xử lý chất thải y tế không đúng cách có thể gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

4. Thu gom, vận chuyển chất thải rắn y tế

Điều 7 Thông tư 20/2021/TT-BYT quy định chất thải rắn y tế phải được thu gom, vận chuyển theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường. Cơ sở y tế phải có khu vực thu gom, lưu giữ chất thải rắn y tế riêng biệt, đảm bảo điều kiện an toàn, vệ sinh môi trường.

* Quy trình thu gom:

- Phân loại: Chất thải rắn y tế phải được phân loại đúng cách theo quy định (như đã trình bày ở phần trước).

- Đóng gói: Chất thải rắn y tế phải được đựng trong các thùng chứa phù hợp, có nắp đậy kín, có ghi rõ loại chất thải và thời gian thu gom.

- Thu gom:

+ Nhân viên thu gom phải được trang bị bảo hộ lao động đầy đủ.

+ Sử dụng các dụng cụ thu gom chuyên dụng, đảm bảo an toàn.

+ Thu gom chất thải rắn y tế theo đúng tần suất quy định.

* Vận chuyển:

- Phương tiện vận chuyển chất thải rắn y tế phải được thiết kế, trang bị phù hợp, đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường.

- Lái xe và phụ xe phải được đào tạo, tập huấn về vận chuyển chất thải rắn y tế.

- Chất thải rắn y tế phải được vận chuyển đến cơ sở xử lý theo đúng tuyến đường quy định.

- Trong quá trình vận chuyển, phải đảm bảo không xảy ra tình trạng rò rỉ, thất thoát chất thải.

* Lưu ý:

- Việc thu gom, vận chuyển chất thải rắn y tế không đúng quy định có thể gây nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh, ô nhiễm môi trường.

- Do vậy, các cơ sở y tế cần thực hiện nghiêm túc các quy định về thu gom, vận chuyển chất thải rắn y tế để bảo vệ sức khỏe con người và môi trường.

5. Xử lý chất thải rắn y tế

Chất thải rắn y tế phải được xử lý theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo bảo vệ môi trường. Việc xử lý chất thải rắn y tế phải được thực hiện tại các cơ sở xử lý được cấp phép hoạt động.

* Có nhiều phương pháp xử lý chất thải rắn y tế khác nhau, bao gồm:

- Xử lý bằng nhiệt: Là phương pháp phổ biến nhất để xử lý chất thải rắn y tế nguy hại. Có hai loại chính:

+ Đốt bằng lò đốt: Chất thải rắn y tế được đốt cháy ở nhiệt độ cao, tiêu hủy hoàn toàn các vi sinh vật gây bệnh và các chất hữu cơ.

+ Tiệt trùng bằng hơi nước: Chất thải rắn y tế được xử lý bằng hơi nước ở nhiệt độ và áp suất cao, tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh.

- Xử lý bằng hóa chất: Sử dụng các hóa chất để tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh trong chất thải rắn y tế. Thường được sử dụng kết hợp với các phương pháp xử lý khác như xử lý bằng nhiệt.

- Xử lý bằng sinh học: Sử dụng vi sinh vật để phân hủy chất hữu cơ trong chất thải rắn y tế. Phương pháp này ít được sử dụng hơn do hiệu quả xử lý thấp và tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường.

- Xử lý bằng bức xạ: Sử dụng tia gamma hoặc tia X để tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh trong chất thải rắn y tế. Phương pháp này có hiệu quả cao nhưng chi phí đầu tư cao.

* Việc lựa chọn phương pháp xử lý chất thải rắn y tế phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

- Loại chất thải rắn y tế.

- Số lượng chất thải rắn y tế cần xử lý.

- Chi phí xử lý.

- Điều kiện cơ sở hạ tầng.

- Quy định của pháp luật.

Việc xử lý chất thải rắn y tế không đúng quy định có thể gây nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh, ô nhiễm môi trường. Do vậy, các cơ sở y tế cần lựa chọn phương pháp xử lý phù hợp và thực hiện nghiêm túc các quy định về xử lý chất thải rắn y tế để bảo vệ sức khỏe con người và môi trường.

6. Trách nhiệm quản lý chất thải rắn y tế

Theo quy định hiện hành tại Việt Nam, trách nhiệm quản lý chất thải rắn y tế được chia thành hai nhóm chính:

- Trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở y tế: Người đứng đầu cơ sở y tế chịu trách nhiệm toàn diện về việc quản lý chất thải rắn y tế tại cơ sở y tế. Cụ thể, người đứng đầu cơ sở y tế có trách nhiệm:

+ Ban hành và tổ chức thực hiện quy định về quản lý chất thải rắn y tế tại cơ sở y tế.

+ Chỉ định cán bộ phụ trách quản lý chất thải rắn y tế.

+ Cung cấp đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực cho công tác quản lý chất thải rắn y tế.

+ Đào tạo, tập huấn cho cán bộ, nhân viên y tế về kiến thức, kỹ năng quản lý chất thải rắn y tế.

+ Tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định về quản lý chất thải rắn y tế tại cơ sở y tế.

+ Báo cáo định kỳ về tình hình quản lý chất thải rắn y tế tại cơ sở y tế theo quy định.

- Trách nhiệm của cán bộ, nhân viên y tế: Cán bộ, nhân viên y tế có trách nhiệm thực hiện đúng quy định về quản lý chất thải rắn y tế tại cơ sở y tế. Cụ thể, cán bộ, nhân viên y tế có trách nhiệm:

+ Phân loại chất thải rắn y tế đúng quy định.

+ Đóng gói, thu gom chất thải rắn y tế an toàn, vệ sinh.

+ Vận chuyển chất thải rắn y tế đến khu vực lưu giữ hoặc cơ sở xử lý theo đúng quy định.

+ Xử lý chất thải rắn y tế theo quy định (nếu được giao nhiệm vụ).

+ Báo cáo các vi phạm về quản lý chất thải rắn y tế cho người đứng đầu cơ sở y tế hoặc cán bộ phụ trách quản lý chất thải rắn y tế.

Việc quản lý chất thải rắn y tế không đúng quy định có thể gây nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh, ô nhiễm môi trường. Do vậy, người đứng đầu cơ sở y tế và cán bộ, nhân viên y tế cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc quản lý chất thải rắn y tế để bảo vệ sức khỏe con người và môi trường.

7. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về quản lý chất thải rắn y tế

Quản lý chất thải rắn y tế (QLCTRYT) hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn nhiều trường hợp QLCTRYT chưa được thực hiện đúng quy định, tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh và ô nhiễm môi trường. Do vậy, việc tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về QLCTRYT là vô cùng cần thiết.

- Đối tượng tuyên truyền, giáo dục:

+ Cán bộ, nhân viên y tế: Đây là nhóm đối tượng trực tiếp tham gia vào các hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý QLCTRYT. Do vậy, họ cần được trang bị kiến thức và kỹ năng về QLCTRYT để thực hiện đúng quy định.

+ Người dân: Việc nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của QLCTRYT đối với môi trường và sức khỏe con người sẽ góp phần thúc đẩy họ tham gia vào các hoạt động quản lý QLCTRYT một cách hiệu quả.

- Nội dung tuyên truyền, giáo dục: Khái niệm và tầm quan trọng của QLCTRYT; Phân loại QLCTRYT đúng cách; Quy trình thu gom, vận chuyển, xử lý QLCTRYT; Tác hại của QLCTRYT đối với môi trường và sức khỏe con người; Trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc quản lý QLCTRYT; Quy định pháp luật về QLCTRYT.

- Hình thức tuyên truyền, giáo dục:

+ Tổ chức các hội thảo, tập huấn về QLCTRYT cho cán bộ, nhân viên y tế.

+ Phát hành tài liệu tuyên truyền về QLCTRYT.

+ Sử dụng các phương tiện truyền thông như báo, đài, truyền hình để tuyên truyền về QLCTRYT.

+ Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về QLCTRYT tại cộng đồng.

+ Nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân viên y tế và người dân về tác hại của QLCTRYT đối với môi trường và sức khỏe con người.

+ Tăng cường ý thức trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc quản lý QLCTRYT.

+ Góp phần thúc đẩy việc thực hiện đúng quy định về QLCTRYT, bảo vệ sức khỏe con người và môi trường.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Yêu cầu đối với hoạt động quản lý chất thải rắn công nghiệp thông thường theo quy định mới. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.