Điểm mới của Nghị định 17/2023/NĐ-CP về quyền tác giả, quyền liên quan

1. Tổng quan về Nghị định 17/2023/NĐ-CP

Ngày 26 tháng 4 năm 2023, Chính phủ Việt Nam đã chính thức ban hành Nghị định số 17/2023/NĐ-CP, quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ liên quan đến quyền tác giả và quyền liên quan. Nghị định này chính thức có hiệu lực từ ngày 26 tháng 4 năm 2023, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc củng cố và hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.

Nghị định số 17/2023/NĐ-CP là một văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, được ban hành nhằm triển khai thực hiện các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan. Việc ban hành nghị định này không chỉ góp phần cụ thể hóa các điều khoản của Luật Sở hữu trí tuệ mà còn thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền lợi của các tác giả, nghệ sĩ và những người sở hữu các quyền liên quan.

Nội dung của Nghị định số 17/2023/NĐ-CP tập trung vào việc quy định chi tiết các quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong lĩnh vực quyền tác giả và quyền liên quan. Một trong những điểm nổi bật của nghị định là việc đưa ra các biện pháp cụ thể để thực thi quyền tác giả và quyền liên quan, từ đó tạo ra một khuôn khổ pháp lý rõ ràng và nhất quán cho việc bảo vệ quyền lợi của các tác giả và những người sở hữu quyền liên quan.

Ngoài việc cụ thể hóa các quy định pháp lý, nghị định này còn hướng dẫn chi tiết về các thủ tục hành chính liên quan đến việc đăng ký quyền tác giả, xử lý các tranh chấp và vi phạm quyền tác giả. Điều này giúp cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp dễ dàng thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, đồng thời giảm thiểu các rủi ro pháp lý có thể xảy ra.

Nghị định số 17/2023/NĐ-CP cũng quy định các hình thức xử lý vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan, bao gồm các biện pháp xử phạt hành chính và trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Điều này không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi của các tác giả mà còn tạo ra một môi trường pháp lý ổn định, khuyến khích các hoạt động sáng tạo và đầu tư trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.

Từ ngày nghị định này có hiệu lực, các cơ quan chức năng và các tổ chức, cá nhân liên quan sẽ phải nghiêm túc thực hiện các quy định mới để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các tác giả và các bên liên quan. Sự ra đời của nghị định này là một bước đi quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam, đồng thời thể hiện sự cam kết của Chính phủ trong việc bảo vệ quyền lợi của các tác giả và những người sở hữu quyền liên quan.

Tóm lại, Nghị định số 17/2023/NĐ-CP không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa và triển khai Luật Sở hữu trí tuệ mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi trong lĩnh vực quyền tác giả và quyền liên quan. Việc thực thi đầy đủ các quy định của nghị định này sẽ giúp tăng cường sự bảo vệ quyền lợi của các tác giả và các bên liên quan, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các hoạt động sáng tạo và đầu tư trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.

2. Điểm mới của Nghị định 17/2023/NĐ-CP về quyền tác giả, quyền liên quan

Nghị định số 17/2023/NĐ-CP, ban hành ngày 26 tháng 4 năm 2023, đã sửa đổi và bổ sung nhiều điểm quan trọng trong hệ thống quy định về quyền tác giả và quyền liên quan. Một trong những điểm nổi bật của nghị định này là việc cập nhật và làm rõ các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả, mang đến sự chi tiết và cụ thể hơn so với các quy định trước đó tại Nghị định số 22/2018/NĐ-CP.

Đầu tiên, Điều 6 của Nghị định số 17/2023/NĐ-CP quy định chi tiết về 12 loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả. Những loại hình này bao gồm:

- Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và các tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác: Đây là những tác phẩm mà nội dung được trình bày dưới dạng văn bản, bao gồm cả các nghiên cứu khoa học, tài liệu giáo dục và các loại sách khác.

- Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác được định hình dưới một hình thức vật chất nhất định: Những bài giảng, bài phát biểu hoặc bài nói được ghi lại hoặc lưu trữ dưới hình thức vật chất, như văn bản, băng ghi âm, video, đều được bảo hộ.

- Tác phẩm báo chí: Bao gồm các bài viết, tin tức, phóng sự được đăng tải trên các phương tiện truyền thông như báo, tạp chí, và các ấn phẩm tương tự.

- Tác phẩm âm nhạc: Các tác phẩm bao gồm bài hát, nhạc phẩm, bản giao hưởng, và những hình thức âm nhạc khác.

- Tác phẩm sân khấu: Các vở kịch, kịch bản, màn diễn và những tác phẩm biểu diễn sân khấu khác.

- Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự: Các bộ phim, video, và những sản phẩm tương tự như video nghệ thuật và hoạt hình.

- Tác phẩm mỹ thuật: Các tác phẩm nghệ thuật như tranh, điêu khắc, và các hình thức nghệ thuật thị giác khác.

- Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng: Đây là các tác phẩm nghệ thuật có ứng dụng trong thực tế, như thiết kế đồ họa, đồ trang sức, và các sản phẩm mang tính ứng dụng khác.

- Tác phẩm nhiếp ảnh: Các bức ảnh và các hình thức hình ảnh được tạo ra bằng phương pháp nhiếp ảnh.

- Tác phẩm kiến trúc: Các thiết kế kiến trúc, bản vẽ, mô hình, và các sản phẩm liên quan đến xây dựng.

- Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ: Các tài liệu bao gồm bản đồ, sơ đồ kỹ thuật, và các bản vẽ có tính chất kỹ thuật.

- Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian: Bao gồm các tác phẩm có nguồn gốc dân gian, như truyện cổ tích, bài hát dân gian, và các hình thức nghệ thuật truyền thống khác.

So với Nghị định số 22/2018/NĐ-CP, Nghị định số 17/2023/NĐ-CP đã đưa ra sự phân định rõ ràng hơn về các loại hình tác phẩm và yêu cầu bảo hộ quyền tác giả. Đặc biệt, nghị định này đã làm rõ hơn về tác phẩm mỹ thuật ứng dụng, một lĩnh vực quan trọng nhưng trước đây chưa được quy định chi tiết. Các quy định mới giúp xác định rõ hơn phạm vi bảo hộ, đồng thời phản ánh sự phát triển và thay đổi trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật và thiết kế.

Thứ hai, bổ sung một số đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả, làm rõ hơn các quy định về những nội dung không được coi là đối tượng bảo hộ theo Luật Sở hữu trí tuệ.

Trước đây, tại Điều 19 của Nghị định số 22/2018/NĐ-CP, các đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả đã được quy định bao gồm tin tức thời sự thuần túy và văn bản hành chính. Những quy định này đã tạo ra một cơ sở pháp lý cho việc xác định rõ những thông tin và tài liệu nào không được bảo vệ bởi quyền tác giả, nhằm đảm bảo sự minh bạch và tránh những tranh chấp không cần thiết trong thực tiễn.

Tuy nhiên, Nghị định số 17/2023/NĐ-CP đã bổ sung một số đối tượng mới không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả, theo quy định tại khoản 3 Điều 15 của Luật Sở hữu trí tuệ. Các đối tượng này bao gồm:

- Quy trình: Những quy trình hoặc phương pháp làm việc cụ thể không được bảo vệ bởi quyền tác giả. Quy trình thường liên quan đến các bước cụ thể hoặc cách thức thực hiện một công việc hoặc dự án, mà không phải là sản phẩm sáng tạo hay văn bản thể hiện ý tưởng.

- Hệ thống: Hệ thống cũng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả. Đây là tập hợp các yếu tố hoặc thành phần được tổ chức theo một cách nhất định nhằm thực hiện một chức năng cụ thể, nhưng không phải là một tác phẩm sáng tạo.

- Phương pháp hoạt động: Phương pháp hoạt động, tức là cách thức cụ thể để thực hiện một nhiệm vụ hoặc hoạt động, không được bảo vệ bởi quyền tác giả. Điều này bao gồm các kỹ thuật, công thức, hoặc cách làm việc cụ thể mà không phải là sản phẩm sáng tạo của cá nhân.

- Khái niệm: Khái niệm, tức là những ý tưởng hoặc lý thuyết trừu tượng, không được bảo hộ. Quyền tác giả không áp dụng cho những ý tưởng cơ bản hoặc các nguyên tắc mà không được thể hiện dưới dạng tác phẩm cụ thể.

- Nguyên lý: Nguyên lý, tương tự như khái niệm, là các quy tắc hoặc lý thuyết cơ bản mà không được bảo vệ bởi quyền tác giả. Những nguyên lý cơ bản không phải là sản phẩm sáng tạo cụ thể.

- Số liệu: Các số liệu đơn thuần, chẳng hạn như số lượng, số đo, hoặc dữ liệu thô, cũng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả. Quyền tác giả chỉ áp dụng cho cách thức trình bày hoặc thể hiện dữ liệu, không phải chính các số liệu hoặc dữ liệu thô.

Thứ ba, khi nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả và quyền liên quan theo quy định của Nghị định số 17/2023/NĐ-CP, các yêu cầu tài liệu và quy trình cần tuân thủ được hệ thống hóa như sau:

- Giấy ủy quyền:

Cần cung cấp thông tin liên hệ của bên ủy quyền và bên nhận ủy quyền, tên tác phẩm, phạm vi ủy quyền, và thời hạn ủy quyền. Nếu bên ủy quyền là cá nhân, chữ ký cần được chứng thực. Nếu bên ủy quyền là tổ chức, người đại diện theo pháp luật phải ký và đóng dấu công ty.

- Tờ khai đăng ký quyền tác giả:

Tờ khai vẫn theo mẫu cũ, yêu cầu chủ sở hữu hoặc tác giả tự khai và ký vào tờ khai. Nếu là cá nhân, ký vào trang cuối và ký nháy vào các trang trước. Nếu là tổ chức, người đại diện ký vào trang cuối, đóng dấu và dấu giáp lai nếu có. Trong phần mô tả, nếu tác phẩm có phần không bằng tiếng Việt, cần ghi cách phát âm (phiên âm ra tiếng Việt) và dịch ra tiếng Việt nếu các chữ, từ ngữ có nghĩa; các chữ số không phải chữ số Ả-rập hoặc La-mã phải được dịch ra chữ số Ả-rập.

- Tác phẩm:

Tên tác phẩm phải phù hợp với nội dung và loại hình tác phẩm. Nếu một phần hoặc toàn bộ tác phẩm không bằng tiếng Việt, phải kèm theo mô tả bằng tiếng Việt. Tác phẩm thể hiện dưới dạng tốc ký hoặc ký tự tương tự khác cần có bản mô tả bằng tiếng Việt và xác nhận của cơ quan có thẩm quyền. Cung cấp 02 bản sao tác phẩm (02 bản in giấy và 02 bản điện tử, nén ra đĩa CD hoặc USB). Đối với các loại hình như mỹ thuật ứng dụng, bản sao tác phẩm phải thể hiện đầy đủ bố cục, đường nét, màu sắc, hình khối. Tác phẩm liên quan đến y khoa, giáo dục và các lĩnh vực chuyên ngành khác cần có văn bản xác nhận từ cơ quan chức năng. Sách giáo khoa phải thể hiện đầy đủ nội dung của chương trình môn học hoặc hoạt động giáo dục. Chương trình máy tính cần đĩa CD chứa chương trình và bản in mã code.

- Bản mô tả tác phẩm:

Mô tả lại các phần không phải tiếng Việt trong tác phẩm (áp dụng khi tác phẩm có phần không bằng tiếng Việt).

- Tài liệu nhân thân của tác giả:

Cung cấp bản sao CCCD/CMTND hoặc hộ chiếu.

- Tài liệu nhân thân của chủ sở hữu:

Nếu chủ sở hữu là cá nhân: Cung cấp bản sao CCCD/CMTND hoặc hộ chiếu. Nếu chủ sở hữu là tổ chức: Cung cấp bản sao ĐKKD hoặc Quyết định thành lập.

- Tài liệu chứng minh căn cứ phát sinh quyền:

Nếu tác phẩm do cá nhân tự sáng tạo: Cung cấp bản tuyên bố về quyền tác giả và chủ sở hữu. Nếu tác phẩm do tổ chức giao nhiệm vụ cho cá nhân: Cung cấp Quyết định giao nhiệm vụ, xác nhận giao nhiệm vụ. Nếu tác phẩm được tạo ra qua hợp đồng sáng tạo: Cung cấp hợp đồng, thể lệ, quy chế tổ chức cuộc thi. Nếu tác phẩm được chuyển giao quyền: Cung cấp hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, mua bán, góp vốn. Lưu ý, các tài liệu phải là bản gốc hoặc bản sao được công chứng, chứng thực theo quy định.

- Giấy cam đoan của tác giả về việc sáng tạo tác phẩm:

Áp dụng khi tác giả không đồng thời là chủ sở hữu quyền tác giả.

- Tài liệu khác:

Nếu tác phẩm sử dụng hình ảnh cá nhân của người khác: Cung cấp văn bản đồng ý cho phép sử dụng hình ảnh, chứng thực theo quy định. Nếu tác phẩm có đồng tác giả: Cung cấp văn bản đồng ý của các đồng tác giả. Nếu tác phẩm thuộc sở hữu chung: Cung cấp văn bản đồng ý của các đồng chủ sở hữu.

3. Tác động của Nghị định

Nghị định số 17/2023/NĐ-CP, với các quy định mới và cập nhật, đã có những tác động rõ rệt đến nhiều đối tượng trong xã hội, bao gồm người sáng tạo, các tổ chức và doanh nghiệp, cũng như toàn thể cộng đồng. Dưới đây là phân tích chi tiết về những tác động này:

Đến người sáng tạo:

- Tăng cường bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo: Nghị định mới đã làm rõ hơn các quy định về quyền tác giả và quyền liên quan, cung cấp một khung pháp lý vững chắc hơn để bảo vệ các quyền lợi của tác giả và người sáng tạo. Những quy định cụ thể về phạm vi bảo hộ, quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan giúp đảm bảo rằng người sáng tạo có thể bảo vệ tác phẩm của mình khỏi sự xâm phạm và sử dụng trái phép. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi tài chính mà còn bảo vệ danh tiếng và quyền lợi cá nhân của người sáng tạo.

- Khuyến khích sáng tạo và đổi mới: Với sự bảo vệ pháp lý mạnh mẽ hơn, người sáng tạo sẽ cảm thấy an tâm hơn khi đầu tư thời gian và công sức vào việc phát triển các ý tưởng sáng tạo. Nghị định khuyến khích việc sáng tạo và đổi mới bằng cách đảm bảo rằng các tác phẩm sáng tạo được công nhận và bảo vệ đúng cách. Sự khuyến khích này không chỉ thúc đẩy cá nhân sáng tạo mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển của các ngành công nghiệp sáng tạo và văn hóa.

Đến các tổ chức, doanh nghiệp:

- Tạo môi trường kinh doanh sáng tạo, lành mạnh: Nghị định tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho các tổ chức và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo. Việc bảo vệ quyền tác giả và quyền liên quan giúp đảm bảo rằng các sản phẩm trí tuệ của doanh nghiệp được bảo vệ khỏi việc sao chép và xâm phạm, từ đó tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng và lành mạnh. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp bảo vệ tài sản trí tuệ của mình mà còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo và cải tiến trong sản phẩm và dịch vụ.

- Bảo vệ các sản phẩm trí tuệ của doanh nghiệp: Nghị định cung cấp một cơ chế pháp lý rõ ràng và hiệu quả để các doanh nghiệp bảo vệ các sản phẩm trí tuệ của mình, bao gồm thương hiệu, thiết kế, phần mềm và các sản phẩm sáng tạo khác. Điều này giúp các doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh và khuyến khích việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Bằng cách bảo vệ các sản phẩm trí tuệ, các doanh nghiệp có thể yên tâm hơn trong việc triển khai các chiến lược kinh doanh và phát triển sản phẩm mới.

Đến xã hội:

- Nâng cao nhận thức về quyền tác giả, quyền liên quan: Nghị định góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền tác giả và quyền liên quan, giúp mọi người hiểu rõ hơn về các quy định pháp lý và trách nhiệm liên quan đến việc sử dụng và bảo vệ các tác phẩm sáng tạo. Sự hiểu biết này giúp giảm thiểu các hành vi vi phạm quyền tác giả và khuyến khích việc tuân thủ pháp luật, từ đó xây dựng một môi trường tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ.

- Phát triển nền văn hóa, nghệ thuật: Khi quyền lợi của người sáng tạo và doanh nghiệp được bảo vệ, nền văn hóa và nghệ thuật trong xã hội cũng được phát triển một cách bền vững. Nghị định khuyến khích việc sáng tạo và sản xuất các tác phẩm nghệ thuật, văn hóa, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của cộng đồng. Sự bảo vệ pháp lý và khuyến khích sáng tạo giúp nuôi dưỡng và phát triển các tài năng nghệ thuật, đồng thời thúc đẩy sự đa dạng và phong phú trong các lĩnh vực văn hóa và nghệ thuật.

Tóm lại, Nghị định số 17/2023/NĐ-CP không chỉ tạo ra những lợi ích rõ rệt cho người sáng tạo và các tổ chức, doanh nghiệp mà còn góp phần nâng cao nhận thức xã hội về quyền tác giả và quyền liên quan. Sự bảo vệ pháp lý mạnh mẽ và khuyến khích sáng tạo sẽ thúc đẩy sự phát triển của nền văn hóa và nghệ thuật, đồng thời tạo ra một môi trường kinh doanh sáng tạo và công bằng hơn.

Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật thuế trực tuyến qua tổng đài điện thoại gọi số: 1900.6162 để được giải đáp hoặc gửi qua email: Tư vấn pháp luật qua Email để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật Minh Khuê. Rất mong nhận được sự hợp tác! Trân trọng./.