Mục lục bài viết

1. Thế nào là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian?

Dịch vụ trung gian là các dịch vụ đóng vai trò cầu nối, truyền đạt thông tin nói chung và các tác phẩm cụ thể tới công chúng thông qua các công nghệ như viễn thông, Internet, mạng xã hội trực tuyến, tìm kiếm thông tin số, cho thuê lưu trữ thông tin số, bao gồm cả lưu trữ trang web... Điều này dẫn đến sự phát triển của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian cho người dùng. Các chủ thể này đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt và phân phối các tác phẩm tới công chúng, có thể tăng hoặc giảm giá trị của tác phẩm. Đặc biệt, trong trường hợp vi phạm quyền tác giả, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian trở thành chủ thể có khả năng ngăn chặn hoặc tạo điều kiện cho hành vi vi phạm xảy ra. Do đó, chúng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt tác phẩm và bảo vệ quyền tác giả.

Vai trò của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian không chỉ đơn thuần là một công cụ, mà khi truyền tải tác phẩm đến công chúng, chúng có các quy tắc riêng. Tuy nhiên, vì đây là các doanh nghiệp kinh doanh, việc cung cấp dịch vụ không tránh khỏi mục đích thu lợi nhuận. Do đó, những chủ thể này có quyền và trách nhiệm phát sinh từ hoạt động kinh doanh của mình.

Đầu tiên, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian có quyền liên quan đến thỏa thuận với người dùng, quyền truyền tải thông tin (bao gồm việc phát sóng trực tuyến) và quyền từ chối cung cấp dịch vụ vi phạm quy định pháp luật. Ngoài ra, chủ thể này có một số trách nhiệm đặc thù, đặc biệt khi hoạt động kinh doanh của họ gây ra vi phạm quyền tác giả. Trách nhiệm của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian đối với chủ thể bị vi phạm quyền tác giả xuất phát từ lý thuyết trách nhiệm gián tiếp. Lý thuyết trách nhiệm gián tiếp tập trung vào trách nhiệm của các bên liên quan đến hành vi vi phạm quyền tác giả hơn là xem xét vai trò trực tiếp hay gián tiếp của chủ thể. Tác giả có thể kiện người trực tiếp vi phạm quyền tác giả của mình, nhưng cũng có thể kiện chủ thể chịu trách nhiệm gián tiếp. Theo lý thuyết này, hành vi vi phạm quyền tác giả gián tiếp đáp ứng các điều kiện về sự kiểm soát, chi phối và mục tiêu lợi nhuận, trở thành hành vi vi phạm trực tiếp và chịu các biện pháp trừng phạt như vi phạm quyền tác giả trực tiếp. Điều tích cực của lý thuyết này là tạo ra cơ hội để chủ thể quyền tác giả được bồi thường thiệt hại thích đáng, khiến người vi phạm gián tiếp phải cân nhắc trước khi thực hiện hành vi vi phạm. Trách nhiệm của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian được nâng cao, từ đó tăng cường hiệu quả trong việc ngăn chặn hành vi vi phạm. Ở Hoa Kỳ, trách nhiệm gián tiếp (contributory infringement) và trách nhiệm thứ ba (vicarious liability) trong lĩnh vực Quyền Tác giả được định nghĩa như việc chủ thể phải chịu trách nhiệm khi họ có khả năng và quyền kiểm soát hành vi vi phạm từ phía chủ thể khác và đồng thời thu được lợi ích tài chính trực tiếp từ những hoạt động đó.

Dựa trên khoản 2 Điều 3 của Thông tư liên tịch 07/2012/TTLT-BTTTT-BVHTTDL, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian trong việc bảo vệ quyền tác giả bao gồm:

- Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet.

- Các doanh nghiệp viễn thông.

- Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cho thuê chỗ lưu trữ thông tin số, bao gồm cả dịch vụ cho thuê chỗ lưu trữ trang thông tin điện tử.

- Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội trực tuyến.

- Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tìm kiếm thông tin số. 

2. Quyền hạn của doanh nghiệp trung gian trong việc bảo hộ quyền tác giả trên mạng Internet 

Dựa trên Điều 4 của Thông tư liên tịch 07/2012/TTLT-BTTTT-BVHTTDL, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian có các quyền hạn sau đây trong việc bảo vệ quyền tác giả trên mạng Internet:

- Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát và xử lý thông tin được đưa vào, lưu trữ và truyền đi trên mạng Internet, mạng viễn thông, nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan.

- Từ chối một cách đơn phương cung cấp dịch vụ khi vi phạm quy định của pháp luật về quyền tác giả và quyền liên quan.

Do đó, doanh nghiệp trung gian có vai trò và quyền hạn như trên trong việc bảo vệ quyền tác giả trên mạng Internet.

3. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian có trách nhiệm gì trong việc bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường mạng Internet?

Thực tế cho thấy nhiều lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp trong xã hội đều có sự tham gia của các tổ chức cung cấp dịch vụ trung gian liên quan đến bản quyền. Các lĩnh vực này bao gồm xuất bản, cung cấp dịch vụ Internet, cung cấp dịch vụ máy chủ, lưu trữ dữ liệu, cung cấp các ứng dụng như Facebook, Zalo, Viber, cung cấp dịch vụ viễn thông, dịch vụ quảng cáo, dịch vụ bán hàng trực tuyến, dịch vụ chuyển đổi số, dịch vụ photocopy, scan, in ấn, dịch vụ dịch thuật và công chứng, và nhiều lĩnh vực khác.

Trong quá trình hoạt động của các lĩnh vực trên, một số tổ chức cung cấp dịch vụ trung gian đã vô tình hoặc cố ý vi phạm về bản quyền. Theo Điều 5 của Thông tư liên tịch 07/2012/TTLT-BTTTT-BVHTTDL, có quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian như sau:

- Lưu trữ nội dung thông tin số trong hệ thống cung cấp dịch vụ của mình chỉ mang tính chất trung chuyển, tạm thời, tự động, có thời hạn, đủ để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của việc truyền tải nội dung thông tin số.

- Tuân thủ công tác thanh tra, kiểm tra từ cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định về quyền tác giả và quyền liên quan.

- Gỡ bỏ và xóa nội dung thông tin số vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan, cắt, ngừng và tạm ngừng đường truyền Internet, đường truyền viễn thông khi nhận được yêu cầu bằng văn bản từ Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông hoặc Thanh tra Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch hoặc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật.

- Cung cấp thông tin về khách hàng thuê chỗ lưu trữ nội dung thông tin số, trang thông tin điện tử và khách hàng sử dụng dịch vụ trung gian khác theo yêu cầu của Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông hoặc Thanh tra Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch hoặc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác.

- Chịu trách nhiệm trực tiếp bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ và pháp luật khác có liên quan trong các trường hợp sau:

+ Là nguồn khởi đầu đăng tải, truyền đưa hoặc cung cấp nội dung thông tin số qua mạng viễn thông và Internet mà không được phép của chủ thể quyền;

+ Sửa chữa, cắt xén, sao chép nội dung thông tin số dưới bất kỳ hình thức nào mà không được phép của chủ thể quyền;

+ Cố tình huỷ bỏ hoặc làm vô hiệu hoá các biện pháp kỹ thuật do chủ thể quyền thực hiện để bảo vệ quyền tác giả và quyền liên quan;

+ Hoạt động như nguồn phân phối thứ cấp các nội dung thông tin số vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan.

- Ngoài việc thực hiện các quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội trực tuyến còn phải thực hiện các trách nhiệm sau:

+ Yêu cầu người sử dụng dịch vụ cam kết thực hiện trách nhiệm bảo đảm sử dụng hợp pháp nội dung thông tin số đưa lên đăng tải trên hệ thống mạng Internet và mạng viễn thông;

+ Cảnh báo về trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự, khả năng bị xử phạt vi phạm hành chính, và khả năng bị truy tố trách nhiệm hình sự đối với cá nhân người sử dụng mạng xã hội trực tuyến có hành vi vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan.

Bài viết liên quan: Những trường hợp bị coi là vi phạm bản quyền tác giả về hoạt động kinh doanh trên internet?

Mời quý khách hàng liên hệ với Luật Minh Khuê qua số hotline: 1900.6162 hoặc qua email: lienhe@luatminhkhue.vn nếu như quý khách hàng có bất kỳ khó khăn, vướng mắc nào về mặt pháp lý. Xin trân trọng cảm ơn!