Mức phí cao tốc do nhà nước đầu tư cao nhất 5.200 đồng/km

1. Đường cao tốc do nhà nước đầu tư là gì?

Đường cao tốc do Nhà nước đầu tư là hệ thống giao thông được xây dựng và phát triển bằng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước hoặc các quỹ đầu tư công, nhằm mục tiêu kết nối nhanh chóng giữa các khu vực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông quốc gia. Loại đường này thuộc nhóm hạ tầng giao thông quan trọng, đóng vai trò không chỉ trong việc giảm tải giao thông trên các tuyến đường truyền thống mà còn tối ưu hóa thời gian di chuyển, giảm chi phí vận chuyển, và nâng cao an toàn giao thông. Đặc điểm nổi bật của các tuyến đường cao tốc này là được thiết kế với các tiêu chuẩn kỹ thuật cao, có làn đường riêng cho từng hướng xe chạy, không giao cắt cùng mức với các tuyến đường khác, và hạn chế tối đa việc dừng đỗ hoặc vào ra tự do trên đường.

Việc đầu tư xây dựng đường cao tốc từ ngân sách nhà nước có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm: ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế, hoặc các quỹ phát triển cơ sở hạ tầng. Đặc biệt, trong những năm gần đây, Chính phủ Việt Nam đã khuyến khích mô hình đầu tư công kết hợp với đối tác tư nhân (PPP - Public-Private Partnership) để chia sẻ gánh nặng tài chính và thúc đẩy tiến độ xây dựng hạ tầng. Tuy nhiên, trong các dự án đường cao tốc do Nhà nước đầu tư hoàn toàn, trách nhiệm quản lý và điều phối thuộc về các cơ quan nhà nước như Bộ Giao thông Vận tải, các ban quản lý dự án, hoặc các đơn vị thuộc địa phương.

Đường cao tốc do Nhà nước đầu tư thường hướng đến việc phát triển các khu vực kinh tế trọng điểm, hỗ trợ kết nối vùng sâu, vùng xa với các trung tâm kinh tế lớn. Điều này giúp giảm chi phí logistic, tạo thuận lợi cho việc lưu thông hàng hóa và tăng cường giao thương giữa các vùng miền. Ví dụ, các tuyến cao tốc Bắc – Nam, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, hoặc cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây đã góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tế của cả nước, cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy du lịch.

- Đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng: Tuyến đường này giúp kết nối thủ đô Hà Nội với cảng Hải Phòng, rút ngắn thời gian di chuyển và thúc đẩy giao thương giữa hai khu vực.

- Đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây: Tuyến đường này là một phần quan trọng trong hệ thống giao thông phía Nam, kết nối thành phố lớn nhất cả nước với sân bay quốc tế Long Thành, từ đó phục vụ nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa ngày càng tăng.

Việc phát triển đường cao tốc cũng mang lại nhiều lợi ích xã hội quan trọng. Người dân có thể tiết kiệm thời gian di chuyển và giảm thiểu rủi ro tai nạn giao thông so với các tuyến đường quốc lộ thông thường. Đường cao tốc được trang bị hệ thống biển báo, camera giám sát và các làn khẩn cấp, giúp đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông. Mặt khác, các tuyến đường này cũng góp phần làm giảm ô nhiễm môi trường khi dòng xe lưu thông nhanh hơn và ổn định hơn, từ đó giảm thiểu tình trạng ùn tắc và lượng khí thải ra môi trường.

Sau khi xây dựng, các tuyến cao tốc này có thể do nhà nước trực tiếp quản lý hoặc được giao cho các doanh nghiệp nhà nước như Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC).

Một số tuyến đường có thể được giao cho các đơn vị khai thác theo hình thức BOT (Xây dựng – Vận hành – Chuyển giao), nhưng nhà nước vẫn giữ vai trò quan trọng trong quản lý.

2. Mức phí cao tốc do nhà nước đầu tư cao nhất 5.200 đồng/km

Ngày 25/10/2024, Phó Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định 130/2024/NĐ-CP, quy định chi tiết việc thu phí sử dụng đường cao tốc đối với các phương tiện giao thông khi lưu thông trên các tuyến đường do Nhà nước đầu tư và trực tiếp quản lý. Mục tiêu của quy định này là đảm bảo nguồn thu bền vững cho việc bảo trì, khai thác hiệu quả các tuyến cao tốc, đồng thời thúc đẩy sử dụng hợp lý các nguồn lực công.

2.1 Điều kiện thu phí đường bộ cao tốc

Các tuyến cao tốc thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu và quản lý, sẽ chỉ được phép thu phí nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:

- Tuyến đường phải được thiết kế và đầu tư xây dựng theo các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc và các quy định liên quan khác.

- Tuyến cao tốc phải hoàn thành việc bàn giao và đưa vào khai thác theo quy định của Luật Đường bộ và pháp luật về xây dựng.

- Đề án khai thác tài sản công phải được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, tuân thủ theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.

Đối với những tuyến cao tốc đã được phê duyệt chủ trương đầu tư trước khi Luật Đường bộ năm 2024 có hiệu lực nhưng chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của khoản 1 Điều 45 và khoản 2 Điều 47 của Luật Đường bộ 2024, việc thu phí chỉ được phép triển khai sau khi xây dựng và lắp đặt hoàn chỉnh hệ thống trạm thu phí và thiết bị cần thiết phục vụ việc thu phí tự động.

2.2 Phân loại và mức phí áp dụng

Hiện tại, các tuyến cao tốc Nhà nước đầu tư được chia thành hai nhóm chính:

- Nhóm đạt chuẩn: Các tuyến cao tốc có ít nhất 4 làn xe và làn dừng khẩn cấp liên tục, đạt tiêu chuẩn hiện hành.

- Nhóm chưa đạt chuẩn: Bao gồm các tuyến cao tốc chưa đáp ứng đủ quy chuẩn, trong đó phần lớn là các tuyến thuộc trục Bắc-Nam.

Mức phí cụ thể cho từng tuyến sẽ được xác định thông qua đề án khai thác tài sản công, do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Tuy nhiên, nhìn chung, mức phí sẽ được chia làm hai khung:

- Khung 1: Áp dụng cho các tuyến cao tốc đạt chuẩn, với mức phí tối thiểu là 900 đồng/km và tối đa là 5.200 đồng/km.

- Khung 2: Dành cho các tuyến cao tốc chưa đạt chuẩn, có mức phí thấp hơn để phù hợp với chất lượng khai thác thực tế.

2.3 Phân loại phương tiện chịu phí

Nghị định cũng quy định rõ 5 nhóm phương tiện chịu phí, dựa trên loại hình phương tiện và tải trọng:

- Nhóm 1: Xe dưới 12 chỗ ngồi, xe tải dưới 2 tấn, và xe buýt công cộng.

- -Nhóm 2: Xe từ 12 đến 30 chỗ và xe tải từ 2 tấn đến dưới 4 tấn.

- Nhóm 3: Xe từ 31 chỗ trở lên và xe tải từ 4 tấn đến dưới 10 tấn.

- Nhóm 4: Xe tải từ 10 tấn đến dưới 18 tấn và xe container dưới 40 feet.

- Nhóm 5: Xe tải từ 18 tấn trở lên và xe container từ 40 feet trở lên.

2.3 Những trường hợp được miễn phí

Để đảm bảo các hoạt động đặc biệt không bị ảnh hưởng bởi chi phí, Nghị định đã quy định 10 nhóm đối tượng được miễn phí sử dụng đường cao tốc, bao gồm:

- Xe cứu thương.

- Xe chữa cháy.

- Xe phục vụ nhiệm vụ quốc phòng và an ninh.

- Xe của lực lượng công an đang làm nhiệm vụ.

- Xe phục vụ tang lễ.

- Đoàn xe có cảnh sát giao thông dẫn đường.

- Xe quốc phòng tham gia diễn tập.

- Xe làm nhiệm vụ bảo vệ đê điều trong trường hợp khẩn cấp.

- Xe vận chuyển thuốc men và thiết bị y tế đến vùng thảm họa, thiên tai.

- Xe thực hiện nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa thiết yếu đến các khu vực đang bị dịch bệnh.

Việc ban hành Nghị định 130/2024/NĐ-CP đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quản lý và khai thác các tuyến cao tốc tại Việt Nam. Quy định này không chỉ tạo nguồn lực cho bảo trì và phát triển hệ thống giao thông, mà còn khuyến khích sự minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài sản công. Việc áp dụng các khung phí khác nhau dựa trên chất lượng tuyến đường cũng giúp đảm bảo tính công bằng cho người sử dụng, đồng thời tạo động lực cho việc nâng cấp và hoàn thiện các tuyến cao tốc trong tương lai.

Xem thêm: 

• Những quy định mới về đường cao tốc theo Luật đường bộ 2024
• Ô tô chưa dán thẻ thu phí tự động có được đi vào đường cao tốc?

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Minh Khuê. Quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline Tư vấn pháp luật giao thông trực tuyến: 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được giải đáp.