Tác giả:: Theo ông bà ta xưa, trong một năm có rất nhiều lễ tiết mà mọi người, mọi nhà phải tuân thủ để làm tròn đạo với trời đất. Đây là một nét văn hóa rất đặc trưng của người Việt Nam. Các lễ tiết và nghi thức trong lễ tiết sắm lễ, thắp hương, cầu khấn luôn được những thế hệ người Việt Nam đi trước gìn giữ tôn trọng và truyền lại cho con cháu thế hệ sau. Trong dịp Tết Nguyên Đán có rất nhiều lễ tiết và nghi lễ đặc sắc được mở đầu bằng lễ cúng ông Táo ngày 23 tháng chạp.
1. Ý nghĩa của lễ cúng tiễn Ông Táo
Người Việt xưa cho rằng trong mỗi gia đình đều có vị thần bếp hay được gọi là thần Táo Quân (Vua Bếp) trông nom cuộc sống của họ. Thần Táo Quân gồm ba người: hai Táo ông và một Táo bà. Hàng năm đến ngày 23 tháng chạp, thần Táo Quân cưỡi cá chép lên thiên đình để bẩm báo với Ngọc Hoàng mọi việc tốt xấu trong năm của từng người trong gia đình. Nên ngày 23 tháng chạp được gọi là ngày tết Ông Táo Vào ngày nay vào ngày 23 tháng chạp hằng năm, nhà nhà đều thành kính sắm sửa Lễ vật để tiễn Ông Táo nên chầu Trời.
2. Cúng ông Công, ông Táo vào ngày nào?
Theo quan niệm dân gian ngày 23 tháng chạp (tức 23 tháng 12 năm âm lịch) hàng năm là ngày ông Công, ông Táo lên chầu trời. Vì vậy. đây là một ngày để mọi nhà cũng tiễn ông Công, ông Táo.
Những khoảng thời gian nên cúng ông Công ông Táo
- Ngày 20 tháng 12 âm lịch từ 7 đến 9 giờ; 13 đến 15:00 giờ
- Ngày 21 tháng 12 âm lịch từ 15 đến 17 giờ; 17 đến 19 giờ
- Ngày 22 tháng 12 âm lịch từ 9 đến 11 giờ; 15 đến 17 giờ
- Ngày 23 tháng 12 âm lịch từ 7 đến 9:00 giờ; 9 giờ đến 11 giờ; 13 giờ đến 15 giờ
Lễ cúng ông Công ông Táo 2023 rơi vào ngày thứ bảy ngày 14 tháng 01 năm 2023 dương lịch đúng tiết tiểu Hàn Theo quan niệm dân gian, mỗi năm chỉ có một ngày Ngọc Hoàng nghe các Táo báo cáo, do đó Táo Quân cần phải lên thiên đình đúng giờ để kịp vào chầu. Nếu táo nào lên thiên đình sớm phải chờ đến ngày thiết chiều và Táo nào nên muộn cũng không tham gia được. Vì vậy các gia đình không nên cúng muộn.
Ngoài ra sau lễ cúng tiễn Ông Công, Ông Táo lên trời cũng có phần cúng rước ông Công, ông Táo về. Theo phong tục dân gian, lễ cúng rước ông Công, ông Táo thường là ngày 30 tháng Chạp, những năm không có ngày 30 thì sẽ cúng vào ngày 29 tháng Chạp. Việc cúng rước ông Táo về nhà được thực hiện từ 23:00 giờ đến 23:45 phút trong đêm giao thừa. Lễ vật cúng rước ông Táo tương tự lễ vật cúng ông Táo ngày 23 tháng chạp.
3. Lễ vật cúng ông Công ông Táo
Việc cùng tiễn Ông Táo được thực hiện tại gia, lễ cúng ông táo gồm có:
+ Một mâm cỗ mặn: lễ này tùy vào điều kiện hoàn cảnh của gia đình, có thể làm một mâm cơm thịnh soạn hoặc đơn giản. Tuy nhiên các món không được dâng cúng Táo quân đó là: thịt chó, thịt trâu, cá mè, vịt ngan...
+ Mâm lễ chay gồm: bánh kẹo, trầu cau, rượu, hương thơm, lọ hoa tươi cùng các loại quả tươi đẹp. Ba bộ mũ áo, hia hài Táo Quân cùng vàng nén.
+ Ba con cá chép lễ vật cúng ông Công, ông Táo việc cùng tiễn Ông Táo được thực hiện tại gia. Việc giữ gìn phong tục tập quán là điều rất cần thiết. Tuy nhiên tùy thuộc vào điều kiện hoàn cảnh gia chủ có thể thay thế đơn giản bằng các lễ vật như hương hoa nhang trà quả, bộ mũ ông Công ông Táo và có thể mua cá bằng giấy hoặc cá thật.
4. Văn khấn ông táo lên chầu trời 23 tháng chạp
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Con lạy chín phương trời mười phương Chư phật, Chư phật mười phương
Con kính lạy ngài đông chủ Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân
Tín chủ chúng con là ..... ngụ tại ...... hôm nay ngày 23 tháng chạp. Tín chủ chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, phẩm vật xiêm hài áo mũ kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương, tín chủ con thành tâm kính bái chúng con kính mời Ngài đông trù tư mệnh táo Phủ Thần Quân Hiền Linh trước án thụ hưởng lễ vật. Cúi xin tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin tôn thần ban phước lộc phù hộ toàn gia chúng con trai gái trẻ già sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành. Chúng con lễ bạc tâm thành kính lễ cầu xin, mong tôn thần phù hộ độ trì.
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
* Lưu ý nếu tự khấn cho bản thân thì đọc là tín chủ con là. Nếu khấn cho cả gia đình hay một nhóm người thì đọc là tín chủ chúng con là.
5. hững điều gia chủ cần lưu ý khi cúng ông Công, ông Táo
- Khi cúng ông Công, ông Táo cần tiến hành cúng lễ trước giờ Ngọ khoảng 11 giờ đến 13:00 giờ ngày 23 tháng Chạp. Đó là thời điểm để ông Công, ông Táo bay về chầu trời. Vì vậy không được cúng sau 12 giờ trưa. Tùy theo điều kiện thời gian, công việc của từng gia đình bạn có thể cúng ông Táo vào trưa hoặc tối ngày 22 tháng Chạp hoặc sáng ngày 23 tháng Chạp.
- Khi cúng ông Công, ông Táo cần ăn mặc kín đáo, sạch sẽ để thể hiện sự tôn kính của gia chủ đối với các vị thần
- Khi đọc văn khấn cần phải đọc với thái độ trang nghiêm, giọng đọc to rõ ràng, rành mạch. Mâm cúng ở bàn thờ gia tiên hoặc bàn thờ Táo Quân không đặt ở dưới bếp. Nhiều gia đình có quan niệm Ông Táo là vị thần cai quản bếp nên sẽ đặt mâm cỗ cúng, bàn đồ cúng ở bếp. Tuy nhiên điều đó trái ngược với phong tục và các quy tắc thờ cúng từ nhiều đời nay của dân tộc. Tất cả các vị thần trong gia đình đều được thờ phụng trên bàn thờ chính của gia đình, không có ai thờ dưới bếp.
- Khi cúng không cầu xin tài lộc, sung túc. Theo thói quen khi cúng nhiều người thường xin được làm ăn phát đạt, tấn tài tấn lộc. Tuy nhiên Táo quân có nhiệm vụ lên thiên đình trình báo việc lớn, việc nhỏ của hạ giới với Ngọc Hoàng nên bạn chỉ nên khấn và cầu xin Táo Quân báo cáo những điều tốt với Ngọc Hoàng.
- Khi nhang cháy được 1/3 ta có thể mang vàng mã đi hóa cho các vị thần. Hóa xong lấy tro gói vào một tờ giấy màu đỏ sạch sẽ, đồng thời mang cá chép và tro đi thả ở sông suối hay hồ nước có dòng chảy lưu thông.
- Không được thả cá ở những hồ nước bẩn, ao tù. Khi thả cá chép cần thả nhẹ nhàng ở mép nước không được thả cá từ trên cao xuống. Cá chép là phương tiện để Táo Quân về chầu trời đó như là biểu tượng của thần linh. Vì vậy khi thả cá chép từ trên cao hoặc bọc cá trong bao ni lông rồi thả xuống được xem như là hành động mất ý nghĩa tâm linh và nét đẹp trong phong tục của người Việt.
- Việc cúng ông Công. ông Táo là một nghi lễ thiêng liêng. Thể hiện ở sự thành tâm của gia chủ. Vì vậy lễ vật cúng không cần quá cầu kỳ, xa xỉ chỉ cần đầy đủ. Tùy thuộc vào hoàn cảnh, chúng ta cần sắm sửa lễ cúng cho phù hợp không cần quá cầu kỳ.
Trên đây là những chia sẻ của Luật Minh Khuê về những điểm lưu ý trong ngày cúng ông Công, ông Táo. Hy vọng đó là những thông tin tham khảo hữu ích dành cho bạn. Xem thêm: Ban thần Tài có cần cúng ông Công ông Táo không?. Chúc bạn và gia đình có một năm an khang thịnh vượng.
