Nghe trộm cuộc nói chuyện của người khác thông qua điện thoại có bị xử lý hình sự ?

1. Quyền riêng tư được pháp luật quy định như thế nào?

Từ trước đến nay trong Hiến pháp và Pháp luật luôn luôn có các quy định về bảo vệ quyền riêng tư của cá nhân. Cụ thể tại Hiến pháp năm 2013 ghi nhận: Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác. Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác. 

Ngoài ra, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

- Đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.

- Khi thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý,  trong trường hợp người đó đã chết, mất năng lực hành vi dân sự, chưa đủ 15 tuổi thì phải được cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành niên hoặc người đại diện của người đó đồng ý, trừ trường hợp thu thập, công bố thông tin, tư liệu theo quyết định của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Ngoài ra việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý. 

- Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật.

- Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định.

- Khi ký kết hợp đồng (hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ....) các bên trong hợp đồng không được tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của đối phương mà mình đã biết được trong quá trình xác lập, thực hiện hợp đồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác của các bên trong hợp đồng.

Điều 12 Luật Viễn thông 2009  cũng có quy định về các hành vi bị cấm trong hoạt động viễn thông, gồm có hành vi: Thu trộm, nghe trộm, xem trộm thông tin trên mạng viễn thông; trộm cắp, sử dụng trái phép tài nguyên viễn thông, mật khẩu, khóa mật mã và thông tin riêng của tổ chức, cá nhân khác.

Quyền riêng tư ở đây có thể hiểu là những cuộc trò chuyện, đoạn tin nhắn, hình ảnh, video, địa chỉ hoặc những thông tin khác của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Thư tín, điện tín, điện thoại được thể hiện dưới dạng như thư viết tay, thư giấy hoặc những tài liệu được lưu trữ trong băng, đĩa hoặc các hình ảnh, lời nói.

Như vậy, mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình.

Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn. Không ai được xâm phạm quyền riêng tư của người khác.

Từ những lập luận trên có thể hiểu việc nghe trộm cuộc nói chuyện của người khác thông qua điện thoại, nghe lén điện thoại, đọc trộm tin nhắn, xem trộm hình ảnh không được sự cho phép của người chủ sở hữu hoặc chưa được người quản lý của chủ sở hữu cho phép là hành vi xâm phạm đến quyền riêng tư, đời sống cá nhân của người khác. Hành vi này là hành vi trái theo quy định của pháp luật và có thể bị xử lý thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự.

2. Hành vi xâm phạm quyền riêng tư có bị xử phạt vi phạm hành chính không?

Theo quy định tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 37 Điều 1 Nghị định 14/2022/NĐ-CP) quy định về việc vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội; trang thông tin điện tử được thiết lập thông qua mạng xã hội như sau:

Nếu vi phạm một trong các hành vi liên quan đến lợi dụng mạng xã hội dưới đây sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để thực hiện một trong các hành vi sau:

- Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;

- Cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc;

- Cung cấp, chia sẻ thông tin miêu tả tỉ mỉ hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn;

- Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;

- Cung cấp, chia sẻ các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc chưa được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu;

- Quảng cáo, tuyên truyền, chia sẻ thông tin về hàng hóa, dịch vụ bị cấm;

- Cung cấp, chia sẻ hình ảnh bản đồ Việt Nam nhưng không thể hiện hoặc thể hiện không đúng chủ quyền quốc gia;

- Cung cấp, chia sẻ đường dẫn đến thông tin trên mạng có nội dung bị cấm.

Trường hợp có hành vi tiết lộ thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng  

Ngoài hình phạt tiền, cá nhân, tổ chức còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả:Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này.

Như vậy, nếu cá nhân có hành vi nghe trộm cuộc nói chuyện thông qua điện thoại hay xem trộm tin nhắn của người khác thì chưa đủ cơ sở để xử phạt hành chính, tuy nhiên nếu như thức hiện xâm phạm quyền riêng tư sau đó lại đem thông tin đó lan truyền hoặc bịa đặt, giả tạo, vu khống với những người khác hoặc chia sẻ những thông tin đó trên mạng để nói xấu thì sẽ xem xét xử phạt vi phạm hành chính khá nặng là từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng.

3. Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi xâm phạm quyền riêng tư

Ngoài hình thức xử phạt hành chính, hành vi xâm phạm đến quyền riêng tư, xâm phạm đến bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại điện tín có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể tại Điều 159 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định như sau:

- Người nào thực hiện một trong các hành vi dưới đây, đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm, cụ thể các hành vi dưới đây:

+ Hành vi chiếm đoạt thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông dưới bất kỳ hình thức nào;

+  Hành vi cố ý làm hư hỏng, thất lạc hoặc cố ý lấy các thông tin, nội dung của thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông;

+  Nghe, ghi âm cuộc đàm thoại trái pháp luật;

+ Khám xét, thu giữ thư tín, điện tín trái pháp luật;

+ Hành vi khác xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín, telex, fax hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác.

-Người vi phạm thực hiện hành vi một cách có tổ chức; Lợi dụng chức vụ quyền hạn; phạm tội 2 lần trở lên; Tiết lộ các thông tin đã chiếm đoạt, làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín, nhân phẩm của người khác; Làm nạn nhân tự sát thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:

Ngoài hình phạt chính, người thực hiện hành vi vi phạm còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, hành vi nghe trộm cuộc nói chuyện của người khác thông qua điện thoại sau đó ghi âm và dùng vào hành vi trái quy định của pháp luật hoặc có hành vi khám, xét, thu, giữ, chiếm đoạt điện thoại của người khác để nghe các cuộc thoại, xem các hình ảnh, thư tín hoặc có hành vi làm hư hỏng, thất lạc các thông tin trong thư tín, điện báo, fax và đã bị xử phạt hành chính mà vẫn còn vi phạm các hành vi trên thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuỳ thuộc vào tính chất, mức độ của hành vi vi phạm mà người thực hiện sẽ bị phạt tiền, phạt tù, cấm đảm nhiểm chức vụ...

Công ty Luật Minh Khuê mong muốn gửi đến quý khách hàng những thông tin tư vấn hữu ích. Nếu quý khách hàng đang gặp phải bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, hãy liên hệ với Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.6162. Hoặc quý khách hàng gửi yêu cầu chi tiết qua email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý khách hàng! 

Bài viết liên quan: Quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình