Nghị luận về tác phẩm Tôi muốn được là tôi toàn vẹn

Nghị luận về tác phẩm Tôi muốn được là tôi toàn vẹn - Mẫu số 1

Lưu Quang Vũ, một trong những nhà viết kịch xuất sắc và đầy sáng tạo của nền văn học Việt Nam, đã để lại nhiều tác phẩm kinh điển với những thông điệp sâu sắc và nhân văn. Một trong những vở kịch nổi bật trong sự nghiệp của ông là Tôi Muốn Được Là Tôi Toàn Vẹn. Tác phẩm không chỉ thành công vang dội trên sân khấu mà còn đọng lại trong lòng người xem những bài học ý nghĩa về cuộc sống và khát vọng sống đúng với bản chất, với con người thật của mình.

Nhân vật Trương Ba trong vở kịch là một người đánh cờ tài ba, nhưng lại gặp phải cái chết oan uổng vì sai sót của Nam Tào. Do bất cẩn, Nam Tào đã khiến Trương Ba tử vong một cách không đáng có. Để chuộc lại lỗi lầm, Nam Tào và Đế Thích quyết định cho hồn Trương Ba nhập vào thân xác của anh hàng thịt, người vừa mới qua đời. Tuy nhiên, sự hoà nhập này không diễn ra như mong đợi. Trái ngược với hình dung ban đầu, Trương Ba liên tục gặp phải những rắc rối từ việc sử dụng xác của người khác, khiến ông phải đối mặt với các tình huống dở khóc dở cười như sự quấy nhiễu từ lí trưởng, sự nghi ngờ từ người vợ của anh hàng thịt, và thậm chí là sự xa lánh của gia đình mình. Những người yêu thương ông, thay vì vui mừng, lại cảm thấy xa cách, khó nhận ra ông – người ông mà họ từng kính trọng. Chính Trương Ba cũng trải qua những mâu thuẫn và đau đớn khi phải sống trái với tự nhiên, phải tiếp nhận những thói quen tầm thường của xác anh hàng thịt, điều mà trước đây ông chưa bao giờ tưởng tượng ra.

Cuộc đối thoại đầy mâu thuẫn giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt chính là điểm nhấn của câu chuyện, làm nổi bật cuộc đấu tranh gay gắt giữa "phần người" và "phần con" trong mỗi con người. Hồn Trương Ba khao khát sự thanh sạch, ngay thẳng và trong trẻo, coi thường thân xác chỉ là "vỏ bọc" không ý nghĩa, không tư tưởng và cảm xúc thực sự. Nhưng xác anh hàng thịt, đối ngược lại, tự nhận là không thể tách rời khỏi hồn Trương Ba và có khả năng chi phối hành động, cảm xúc của ông. Cuộc đấu tranh này không chỉ đơn thuần là giữa thân xác và linh hồn mà còn đại diện cho xung đột giữa khát vọng sống cao cả và những dục vọng tầm thường, giữa đạo đức và lầm lạc. Qua đây, Lưu Quang Vũ muốn nhắn nhủ với khán giả rằng, giá trị đích thực của sự sống chỉ tồn tại khi con người có sự hài hòa giữa thân và tâm, khi mỗi người được là chính mình.

Không chỉ dừng lại ở sự giằng xé nội tâm, Trương Ba còn bộc bạch những nỗi lòng chất chứa của mình với những người thân. Gia đình ông mỗi người một suy nghĩ, một phản ứng khác nhau, nhưng đều thể hiện sự hụt hẫng trước một Trương Ba hoàn toàn khác biệt. Vợ ông – người bạn đời gắn bó lâu năm, đầy đau đớn khi thấy ông thay đổi đến mức không còn là chồng mình nữa. Đứa cháu gái yêu quý của ông, từng thân thiết với ông nhất, giờ cũng không chịu nhìn nhận ông như ông nội mình mà gọi ông là "một người lạ thô lỗ". Đặc biệt, cô con dâu – người duy nhất vẫn còn chút đồng cảm với ông – lại chẳng thể nhận ra người cha chồng mà mình từng yêu thương, kính trọng. Tất cả những phản ứng này khiến Trương Ba nhận ra ông đã không còn là chính mình, sự thay đổi của phần xác đã xâm lấn dần phần hồn, khiến ông càng thêm đau khổ, dằn vặt.

Nhận thức rõ ràng về tình cảnh và bản thân, Trương Ba quyết định phải trả lại thân xác cho anh hàng thịt. Quyết định này dẫn đến cuộc đối thoại cuối cùng của Trương Ba với Đế Thích – một cuộc trao đổi đậm triết lý, sâu sắc về giá trị sống. Ông lên án Đế Thích đã hành động nông cạn, chỉ quan tâm đến việc cho ông sống mà không quan tâm đến chất lượng cuộc sống ấy. Ông bày tỏ mong ước được "là chính mình" một cách toàn vẹn và từ chối việc sống tiếp bằng mọi giá, đặc biệt là khi "phải trả một cái giá quá đắt, một cái giá làm đánh mất đi sự thanh thản của tâm hồn". Đế Thích lại cho rằng mọi người đều phải sống theo khuôn mẫu, không ai được sống hoàn toàn là chính mình, thậm chí cả các bậc thần tiên cũng không thể ngoại lệ.

Đỉnh điểm của bi kịch là khi Trương Ba được đề nghị nhập vào thân xác của cậu bé cu Tị, nhưng ông từ chối. Ông hiểu rằng việc làm này sẽ chỉ dẫn đến thêm nhiều rắc rối và đau khổ không chỉ cho ông mà còn cho gia đình cu Tị, đặc biệt là đứa cháu gái của ông, vì cu Tị là bạn thân của nó. Trương Ba lựa chọn giải thoát bản thân khỏi tình cảnh đau khổ này bằng cách chấp nhận ra đi vĩnh viễn, đồng thời yêu cầu Đế Thích cứu sống cu Tị. Đây là một cái kết hợp lý, phản ánh rõ nét cuộc đấu tranh nội tâm mạnh mẽ của Trương Ba để bảo vệ sự trong sáng của tâm hồn và khát vọng được sống thật với con người mình.

Qua Tôi Muốn Được Là Tôi Toàn Vẹn, Lưu Quang Vũ gửi đến người đọc thông điệp: Được sống là một điều quý giá, nhưng điều quý giá hơn là được sống đúng với bản chất, với con người thật của mình. Sự sống chỉ thực sự ý nghĩa khi con người có thể sống hài hòa, đồng điệu giữa thân xác và tâm hồn, không bị bó buộc bởi những áp đặt và khuôn khổ, để mỗi người có thể tự do phát triển những giá trị tốt đẹp của chính mình.

Nghị luận về tác phẩm Tôi muốn được là tôi toàn vẹn - Mẫu số 2

Lưu Quang Vũ là một trong những nhà soạn kịch tài năng và nổi bật của văn học hiện đại Việt Nam. Các tác phẩm của ông, với sự sâu sắc và tính nhân văn đặc trưng, đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lòng độc giả và làm nên tên tuổi ông trong nền văn học đương đại. Trong số những tác phẩm tiêu biểu, vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được xem là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của Lưu Quang Vũ. Đoạn trích Tôi muốn được là tôi toàn vẹn – cảnh VII và phần kết của vở kịch – không chỉ đưa người xem vào bi kịch sống dở, chết dở của nhân vật chính, mà còn gợi mở những suy ngẫm sâu sắc về sự hòa hợp giữa thể xác và tinh thần, về ý nghĩa thực sự của một cuộc sống trọn vẹn và đích thực.

Đoạn trích kể về cuộc đời Trương Ba – một người có tài chơi cờ xuất chúng, nhưng lại gặp phải cái chết oan uổng vì sự nhầm lẫn tai hại của Nam Tào. Trong nỗ lực sửa chữa sai lầm, Nam Tào cùng với Đế Thích đã quyết định cho hồn Trương Ba trở lại dương thế, nhập vào thân xác của một người hàng thịt vừa qua đời. Ban đầu, điều này mang đến niềm vui cho gia đình và bản thân Trương Ba, nhưng chẳng bao lâu, ông phải đối mặt với vô vàn rắc rối khi phát hiện ra tâm hồn và thể xác của mình hoàn toàn đối nghịch. Trương Ba vốn là người thanh tao, sống với những giá trị cao quý, trong khi thân xác của người hàng thịt lại thô lỗ, phàm tục, kéo theo những hành vi và bản năng không phù hợp với Trương Ba. Những mâu thuẫn ngày càng dâng cao, sự không hòa hợp giữa thể xác và tâm hồn biến cuộc sống của ông trở thành một bi kịch cay đắng, đến mức sống lại hóa thành điều đau khổ hơn cả cái chết. Vở kịch qua đó đặt ra những câu hỏi sâu sắc về ý nghĩa của việc sống toàn vẹn và ý niệm về sự hòa quyện giữa phần xác và phần hồn.

Hình ảnh của Nam Tào và Đế Thích trong đoạn trích mang tính biểu tượng cho những khuôn phép và luật lệ nghiêm ngặt mà xã hội áp đặt lên con người. Đế Thích, dù có quyền năng của một vị thần, lại tin rằng không ai có thể sống toàn vẹn, rằng mỗi người đều phải chịu sự chi phối của các quy tắc và khuôn mẫu mà xã hội đặt ra. Nhưng Trương Ba lại có một niềm tin mãnh liệt rằng, con người phải được sống đúng với bản chất của mình, phải có quyền được là mình với một đời sống không chỉ hiện hữu mà còn hòa hợp và trọn vẹn cả về tâm hồn lẫn thể xác. Đối với Trương Ba, việc phải sống nhờ vào thân xác của người khác chẳng khác gì sự giam cầm, là một hình thức tồn tại nhạt nhẽo và mất đi ý nghĩa. Vì vậy, ông đã kiên quyết từ chối cơ hội sống tiếp trong thân xác của người khác, lựa chọn cái chết để bảo toàn sự tự tôn và giá trị của bản thân. Cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích không chỉ xoay quanh quan điểm sống toàn vẹn mà còn phản ánh cuộc đấu tranh nội tâm của con người trong việc khẳng định bản ngã, chống lại những ràng buộc, định kiến của xã hội và khát vọng tự do.

Nhân vật Trương Ba trong đoạn trích là hình tượng trung tâm, đại diện cho những người biết sống đúng với giá trị của bản thân, quyết không khuất phục hay đánh mất bản sắc của mình trước những nghịch cảnh. Trương Ba tiêu biểu cho hình ảnh những người kiên định, dù phải đánh đổi bằng chính sinh mệnh của mình. Ông từ chối thỏa hiệp, không chấp nhận một cuộc sống giả tạo và không thật sự thuộc về mình, để rồi chấp nhận cái chết như một giải pháp cho sự toàn vẹn và danh dự.

Với cách xây dựng tình huống độc đáo, vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt đạt đến cao trào với xung đột nội tâm đầy kịch tính giữa các nhân vật. Đoạn trích Tôi muốn được là tôi toàn vẹn hoàn toàn hư cấu nhưng lại mang đậm tính nhân văn và khơi gợi suy tư. Cái kết đầy bi kịch của Trương Ba không chỉ là sự kết thúc hợp lý cho một cuộc sống bị trói buộc, mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ về ý nghĩa đích thực của một đời sống trọn vẹn. Lưu Quang Vũ qua đoạn trích đã truyền tải đến độc giả thông điệp về giá trị của sự tồn tại – rằng sống là điều quý giá, nhưng chỉ thực sự có ý nghĩa khi chúng ta được là chính mình, được sống một cách toàn vẹn với tâm hồn và thể xác hòa làm một.

Nghị luận về tác phẩm Tôi muốn được là tôi toàn vẹn - Mẫu số 3

Cuộc sống là sự hòa quyện của hai mặt đối lập: tốt - xấu, thiện - ác, và con người cũng không nằm ngoài quy luật ấy, với cả những nét hoàn thiện và những góc cạnh chưa hoàn hảo. Chính vì lẽ đó, mỗi cá nhân luôn nỗ lực phấn đấu để hoàn thiện bản thân và nâng cao nhân cách. Trong vở kịch nổi tiếng Hồn Trương Ba, da hàng thịt, câu nói của nhân vật Trương Ba đã chạm đến tận cùng của triết lý sống ấy: "Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn". Đây không chỉ là tâm tư cá nhân, mà còn là tiếng nói thức tỉnh về giá trị chân thật và toàn vẹn của mỗi con người.

"Bên trong" tượng trưng cho mọi cảm xúc, suy nghĩ, khát vọng, những điều ẩn giấu trong tâm hồn; còn "bên ngoài" là hành vi, cách ứng xử, những gì ta thể hiện ra trước mặt mọi người. Một con người "toàn vẹn" là khi tâm hồn và thể xác, suy nghĩ và hành động, cùng hòa quyện thành một khối thống nhất, khi bên trong và bên ngoài không còn sự cách biệt. Ngược lại, khi sống mà "bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo", chúng ta không chỉ lừa dối người khác mà còn tự chối bỏ chính mình. Lối sống thiếu chân thật ấy sẽ làm tổn thương bản thân và kéo theo đau khổ cho những người xung quanh. Từ đó, câu chuyện về Trương Ba buộc sống nhờ trong thân xác của kẻ khác đã thể hiện sâu sắc bi kịch của một tâm hồn cao quý phải chịu đựng sự tha hóa khi bị cuốn theo những dục vọng thô tục.

Câu chuyện của Trương Ba không chỉ gói gọn trong bi kịch cá nhân mà còn phản ánh một thực tế xã hội, nơi mà không ít người chấp nhận sống giả dối, chạy theo những ham muốn phù phiếm. Đáng buồn thay, có những sinh viên vì áp lực bạn bè mà sẵn sàng lừa dối cha mẹ để khoe mẽ, có những người vì danh vọng mà gạt bỏ lương tâm. Sự giả dối này còn thấy rõ trong những câu chuyện gây nhức nhối như vụ việc của những kẻ bề ngoài làm thầy giáo nhưng ban đêm lại là tội phạm. Những kẻ sống như vậy không đáng tin, và chúng ta cần cảnh giác, vì đó là những biểu hiện của sự xuống cấp về nhân cách.

"Tôi muốn được là tôi toàn vẹn" là tiếng nói đầy khát vọng về một cuộc sống chân thật và hòa hợp. Ở đó, con người không chỉ dừng lại ở ý chí mà còn chuyển hóa ý chí thành hành động, sống đúng với bản chất và giá trị thực sự của mình. Sống toàn vẹn là khi ta chấp nhận bản thân, không dối trá hay lừa lọc, không bám víu vào ai khác. Được sinh ra với thể xác và tâm hồn riêng, chúng ta nên sống đúng với mình, không chạy theo vẻ hào nhoáng bề ngoài để rồi làm tổn thương bản thân và những người thương yêu.

Vậy làm sao để trở thành một người toàn vẹn? Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, mỗi người nên rèn luyện sự hài hòa giữa suy nghĩ và hành động. Hãy luôn thành thật, không chỉ với người khác mà với chính mình. Bởi lẽ, sống thành thật không chỉ là sống đúng với bản thân mà còn là cách để chúng ta mang lại hạnh phúc cho những người xung quanh.

Lời nhắn nhủ của Lưu Quang Vũ còn mang giá trị phê phán, cảnh tỉnh về những lệch lạc trong lối sống. Một mặt, nhiều người vì ham muốn vật chất mà trở nên thô thiển, phàm tục. Mặt khác, họ dùng lý do tôn trọng giá trị tinh thần để lơ là trách nhiệm đời sống, không phấn đấu cho hạnh phúc toàn diện. Cả hai đều là biểu hiện cực đoan, cần được suy ngẫm và thay đổi. Ngoài ra, câu nói còn gợi mở về nguy cơ khi con người phải sống giả tạo, đánh mất mình trước danh và lợi, một hiện tượng đáng báo động trong xã hội hiện đại.

Hãy là chính mình, sống trung thực và toàn vẹn, vì chỉ khi ta dám là ta, không giả dối, không chia sẻ bản thân làm đôi, chúng ta mới có thể sống trọn vẹn cuộc đời mình.

>> Xem thêm: Tóm tắt Tôi muốn được là tôi toàn vẹn - Cánh diều