Tác giả:: Mục lục bài viết
Thưa luật sư, theo quy định của pháp luật hiện hành, thì cơ sở kinh doanh, sản xuất trong lĩnh vực nào, quy mô như thế nào thì sẽ phải bố trí thành lập bộ phân y tế chịu trách nhiệm quản lý và chăm sóc sức khỏe cho người lao động? Trường hợp phải bố trí thì khi tuyển dụng người phụ trách vị trí này thì doanh nghiệp phải quy định về nhiệm vụ như thế nào? Nếu không tổ chức bộ phận y tế theo quy định thì doanh nghiệp chịu rủi ro pháp lý gì không? Rất mong nhận được tư vấn từ luật sư. Tôi xin cảm ơn!
Người hỏi: Mạnh Tuấn - Thái Nguyên
1. Cơ sở pháp lý về an toàn vệ sinh lao động
- Luật an toàn vệ sinh lao động 2015
- Nghị định 39/2016/NĐ-CP hướng dẫn Luật an toàn vệ sinh lao động
- Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm
2. Nghĩa vụ tổ chức bộ phận y tế đối với người sử dụng lao động
Điều 73 Luật an toàn vệ sinh lao động 2015 quy định: "Căn cứ vào quy mô, tính chất lao động, nguy cơ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, điều kiện lao động mà người sử dụng lao động phải bố trí người làm công tác y tế hoặc thành lập bộ phận y tế chịu trách nhiệm chăm sóc và quản lý sức khỏe của người lao động".
Điều này được hướng dẫn tại Điều 37 NGhị định 39/2016/NĐ-CP. Theo đó:
Trường hợp 1:
Đối với những cơ sở sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực, ngành nghề chế biến, bảo quan thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản, khai khoáng, sản xuất sản phẩm dệt, may, da, giày, sản xuất than cốc, sản xuất hóa chất, sản xuất sản phẩm từ cao su và platics, tái chế phế liệu, vệ sinh môi trường, sản xuất kim loại, đóng và sửa chữa tàu biển, sản xuất vật liệu xây dựng, người sử dụng lao động phải tổ chức bộ phận y tế tại cơ sở bảo đảm các yêu cầu tối thiểu gồm:
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng dưới 300 người lao động phải có ít nhất một người làm công tác y tế có trình độ trung cấp;
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 300 đến dưới 500 người lao động phải có ít nhất 01 bác sỹ/y sĩ và 01 người làm công tác y tế có trình độ trung cấp;
- Cơ sở sản xuất , kinh doanh sử dụng từ 500 đến dưới 1.000 người lao động phải có ít nhất 01 bác sỹ và mỗi ca làm việc phải có 01 người làm công tác y tế có trình độ trung cấp;
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 1.000 lao động trở lên phải thành lập cơ sở y tế theo hình thức tổ chức phù hợp quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
Trường hợp 2:
Đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, hoạt động trong các lĩnh vực, ngành nghề khác, người sử dụng lao động phải tổ chức bộ phận y tế tại cơ sở đảm bảo các yêu cầu tối thiểu gồm:
- Cơ sở sản xuất , kinh doanh sử dụng dưới 500 người lao động ít nhất phải có 01 người làm công tác y tế trình độ trung cấp;
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng từ 500 đến dưới 1.000 người lao động ít nhất phải có 01 bác sỹ và 01 người làm công tác y tế trình độ trun cấp;
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh sử dụng trên 1.000 người lao động phải có 01 bác sỹ và 1 người làm công tác y tế khác.
Lưu ý thêm rằng: Người sử dụng lao động phải thông báo thông tin của người làm công tác y tế cơ sở cho Sở y tế cấp tỉnh nơi cơ sở sản xuất, kinh doanh có trị sở chính (k4Đ37Nghị định 39/2016/NĐ-CP).
Trường hợp người sử dụng lao động không bố trí được người làm công tác y tế tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh theo quy định thì:
- Ký hợp đồng với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đủ năng lực đáp ứng điều kiện tương ứng và phải đảm bảo có mặt kịp thời tại cơ sở sản xuất, kinh doanh khi xảy ra các trường hợp khẩn cấp trong thời hạn 30 phút đối với vùng đồng bằng, thị xã, thành phố và 60 phút đối với vùng núi, vùng sâu, vùng xa;
- Thông báo thông tin cơ sở khám bệnh, chữa bênh đã ký hợp đồng với Sở y tế cấp tỉnh nơi cơ sở có trụ sở chính.
3. Người sử dụng lao động sử dụng trên 500 người lao động có phải tổ chức bộ phận y tế?
Như đã trình bày cụ thể tại mục 2, việc xác định nghĩa vụ tổ chức bộ phận y tế đối với người sử dụng lao động sử dụng trên 500 người lao động sẽ phải phân theo nhóm ngành nghề sản xuất kinh doanh. Cụ thể:
- Đối với người sử dụng lao động là những cơ sở sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực, ngành nghề chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản, khai khoáng, sản xuất sản phẩm dệt, may, da, giày, sản xuất than cốc, sản xuất hóa chất, sản xuất sản phẩm từ cao su và plastic, tái chế phế liệu, vệ sinh môi trường, sản xuất kim loại, đóng và sửa chữa tàu biển, sản xuất vật liệu xây dựng, mà sử dụng từ 500 đến dưới 1.000 người lao động thì phải tổ chức bộ phận y tế tại cơ sở có ít nhất 01 bác sỹ và mỗi ca làm việc phải có từ 01 người làm công tác y tế có trình độ trung cấp; trường hợp sử dụng từ 1.000 người lao động trở lên thì phải thành lập cơ sở y tế theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
- Đối với người sử dụng lao động sản xuất kinh doanh nhóm ngành nghề khác thì khi sử dụng từ 500 người đến dưới 1.000 người lao động thì phải tổ chức bộ phận y tế ít nhất có 01 y sỹ và 01 người làm công tác y tế trình độ trung cấp; trường hợp sử dụng từ 1.000 người lao động trở lên thì phải có 1 bác sỹ và 1 người làm công tác y tế khác.
4. Nhiệm vụ của người làm công tác y tế tại doanh nghiệp là gì?
Trước hết, người làm công tác y tế tại Bộ phận y tế mà nêu tại mục 2 cần đáp ứng đủ các điều kiện gồm:
- Có trình độ chuyên môn y tế bao gồm: bác sỹ, bác sỹ y tế dự phòng, cử nhân Điều dưỡng, y sỹ, Điều dưỡng trung học, hộ sinh viên;
- Có chứng chỉ chứng nhận chuyên môn về y tế lao động.
Nội dung công việc của người làm công tác y tế tại cơ sở kinh doanh sản xuất gồm:
- Xây dựng phương án, phương tiện sơ cứu, cấp cứu, thuốc thiết yếu và tình huống cấp cứu tai nạn lao động, tổ chức tập huấn công tác sơ cưu, cấp cứu cho người lao động tại cơ sở;
- Xây dựng kế hoạch và tổ chức khám sức khỏe, khám phát hiện bệnh nghề nghiệp, giám định y khoa xác định mức suy giảm khả năng lao động khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, điều dưỡng và phục hồi chức năng lao động, tư vấn các biện pháp phòng chống bệnh nghề nghiệp; đề xuất, bố trí vị trí công việc phù hợp với sức khỏe của người lao động;
- Tổ chức khám bệnh, chữa bệnh thông thường tại cơ sở và sơ cứu, cấp cứu người bị nạn khi xảy ra tai nạn lao động, sự cố kỹ thuật gây mất an toàn, vệ sinh lao động theo quy định;
- Tuyên truyền, phổ biến thông tin về vệ sinh lao động, phòng, chống bệnh nghề nghiệp, nâng cao sức khỏe tại nơi làm việc; kiểm tra việc chấp hành điều lệ vệ sinh, tổ chức phòng, chống dịch bệnh, bảo đảm an toàn, vệ sinh thực phẩm cho người lao động tại cơ sở; tổ chức thực hiện bồi dưỡng hiện vật theo quy định;
- Lập và quản lý thông tin về công tác vệ sinh, lao động tại nơi làm việc; tổ chức quan trắc môi trường lao động để đánh giá các yếu tố có hại; quản lý hồ sơ sức khỏe người lao động, hồ sơ sức khỏe của người bị bệnh nghề nghiệp (nếu có);
- Phối hợp với bộ phận an toàn, vệ sinh lao động thực hiện các nhiệm vụ có liên quan.
Như vậy, khi người sử dụng lao động thuê bác sỹ, y sĩ làm việc tại doanh nghiệp để chăm sóc và quản lý sức khỏe cho người lao động, người sử dụng lao động nên quy định rõ công việc của bác sỹ, y sỹ trong bảng mô tả công việc đảm bảo có đủ các nội dung công việc nêu trên.
Người làm công tác y tế, bộ phận y tế tại cơ sở sản xuất, kinh doanh có những quyền gồm:
- Yêu cầu người phụ trách bộ phận sản xuất ra lệnh đình chỉ công việc hoặc có thể quyết định việc tạm đình chỉ công việc trong trường hợp khẩn cấp khi phát hiện các dấu hiệu vi phạm hoặc các nguy cơ gây ảnh hưởng sức khỏe, bệnh tật, ốm đau cho người lao động, đồng thời phải báo cáo người sử dụng lao động về tình trạng này
- Quản lý trạng thiết bị y tế, thuốc phục vụ sơ cứu, cấp cứu tại nơi làm việc
- Hướng dẫn sơ cứu, cấp cứu cho người lao động tại cơ sở;
- ĐÌnh chỉ việc sử dụng các chất không đảm bảo quy định về an toàn, vệ sinh lao động;
- Được người sử dụng lao động bố trí thời gian tham gia các cuộc họp, hội nghị và giao dịch với cơ quan y tế địa phương hoặc y tế bộ, ngành để nâng cao nghiệp vụ và phối hợp công tác.
5. Xử phạt vi phạm hành chính
Theo như phân tích ở mục 2 thì khi người sử dụng lao động có cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc các trường hợp quy định phải thành lập bộ phân y tế hoặc người làm công tác y tế thì đó là nghĩa vụ bắt buộc phải thực hiện. Nếu người sử dụng lao động không thực hiện hoặc thực hiện không đúng yêu cầu, người sử dụng lao động sẽ có thể chịu rủi ro pháp lý khi bị cơ quan quản lý lao động có thẩm quyền phát hiện. Cụ thể có thể sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 21 Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Theo đó, mức phạt tối đa đối với người sử dụng lao động là cá nhân là 10 triệu đồng, người sử dụng lao động là tổ chức mức phạt là tối đa là 20 triệu đồng.
Do đó, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý các quy định đảm bảo an toàn vệ sinh lao động, nếu doanh nghiệp có cơ sở sản xuất, kinh doanh thuộc trường hợp phải bố trí bộ phận y tế/ người làm công tác y tế thì phải nghiêm chỉnh chấp hành để phòng tránh những rủi ro pháp lý không đáng có đồng thời phục vụ hoạt động kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp đảm bảo an toàn, vận hành ổn định hơn.
Luật Minh Khuê (Tổng hợp và phân tích)
