Nhóm các quốc gia nào sáng lập Cộng đồng than - thép châu Âu năm 1951?

1. Cộng đồng Than - Thép châu Âu là gì?

Cộng đồng Than - Thép châu Âu (trong tiếng Anh là European Coal and Steel Community, hay viết tắt là ECSC) là một tổ chức hợp tác kinh tế giữa giữa một số quốc gia Tây Âu, được thành lập năm 1952 theo Hiệp ước Paris 1951, nhằm mục đích phối hợp quản lý giá cả, sản xuất và điều kiện lao động liên quan đến các tài nguyên than và thép là những đầu vào thiết yếu cho sản xuất quân nhu - hai trong những yếu tố góp phần gây ra hai cuộc chiến tranh thế giới.

2. Nhóm các quốc gia sáng lập Cộng đồng Than - Thép châu Âu

Ngày 18/4/1951, sáu nước Tây Âu bao gồm Pháp, Tây Đức, Ý (Italia), Bỉ, Luxembourg và Hà Lan đã ký Hiệp ước Paris, thành lập ra “Cộng đồng Than - Thép châu Âu”, nhằm tạo nên sự phối hợp đảm bảo việc sản xuất và tiêu thụ than, thép của các nước thành viên trong cộng đồng. Qua đó, góp phần loại bỏ tất cả các khả năng hình thành một cuộc xung đột có thể xảy ra.

Từ đây, có thể khẳng định lại một lần nữa, nhóm các quốc gia sáng lập Cộng đồng Than – Thép châu Âu chính là: Pháp, Tây Đức, Ý (Italia), Bỉ, Luxembourg và Hà Lan.

3. Ý nghĩa của việc thành lập Cộng đồng Than - Thép châu Âu

Thực tiễn lịch sử đã khẳng định, thép đóng một vai trò quan trọng trong sản xuất vũ khí trong Thế chiến thứ hai, và là một nguồn tài nguyên cơ bản của các quốc gia Tây Âu. Mặt khác, sau Thế chiến thứ hai, nhiều quốc gia châu Âu bị tàn phá nặng nề bởi hai cuộc chiến tranh thế giới thảm khốc nối tiếp nhau. Người châu Âu bị đẩy vào tình thế kiệt quệ bởi bạo lực triền miên, đau thương và mất mát. Giữa đống đổ nát và tàn tích do chiến tranh để lại, các chính trị gia châu Âu đều cùng nắm bắt được thông điệp chung là phải làm thế nào để một kịch bản tương tự không bao giờ được phép lặp lại. Và họ nhận thấy chỉ có sự hội nhập sâu rộng về kinh tế ở phạm vi toàn châu lục mới có thể ngăn ngừa các cuộc xung đột tương tự trong tương lai.

Chính vì vậy, mục tiêu chính khi thành lập Cộng đồng Than - Thép châu Âu là một chương trình chung sản xuất và tiêu thụ than và thép sau chiến tranh, mà theo Ngoại trưởng Pháp Robert Schuman - một trong những người đầu tiên “đặt gạch” xây dựng nên Liên minh châu Âu (trong tiếng Anh là European Union, hay viết tắt EU), từ Cộng đồng Than - Thép châu Âu, là sẽ ''ngăn chặn một cuộc chiến không chỉ trong trong suy nghĩ mà còn trên thực tế". Sự ra đời của Cộng đồng Than - Thép châu Âu là bước đi đầu tiên để đạt được mục đích đó.

Cộng đồng Than – Thép châu Âu được thành lập đã giải quyết được những khó khăn chồng chất sau chiến tranh, phát triển nội lực và tăng thế cạnh tranh đối với bên ngoài của các nước thành viên cộng đồng. Sự kiện này chính là “hạt nhân lịch sử đầu tiên của quá trình hội nhập châu Âu”. Hay nói cách khác, sự kiện này có vai trò là cơ sở hình thành nên nền tảng thể chế đầu tiên của Liên minh châu Âu, là nguồn gốc của sự liên kết các quốc gia Tây Âu và mở ra một trang mới trong lịch sử phát triển của Tây Âu nói riêng, cũng như cả Châu Âu nói chung. Cộng đồng Than - Thép châu Âu chính là minh chứng rõ ràng nhất cho các quốc gia còn đang nghi ngại, rằng hợp tác sẽ là con đường tốt nhất để kéo các nước châu Âu xích lại gần nhau.

Như vậy, sự thống nhất của châu Âu đã được thực hiện bắt đầu từ lĩnh vực kinh tế, thương mại và trong một thị trường chưa rộng. Các nước châu Âu đoàn kết về kinh tế và chính trị và để đảm bảo hòa bình lâu dài. Đồng thời, Cộng đồng Than - Thép châu Âu trở thành tiền thân của một nhóm các quốc gia vững mạnh bậc nhất trên thế giới là Liên minh châu Âu.

4. Sự khác biệt trong bối cảnh ra đời của Cộng đồng Than - Thép châu Âu và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)

Như chúng ta đã biết, Cộng đồng Than - Thép châu Âu và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (trong tiếng Anh là Association of Southeast Asian Nations, hay còn được viết tắt là ASEAN) được ra đời trong những bối cảnh quốc tế khác nhau.

Theo đó, ta có một Tây Âu đổ nát, khủng hoảng sau Thế chiến thứ hai (1945), mà nước gây chiến lại là quốc gia lớn nhất, nằm ngay giữa châu Âu (nước Đức). Vì vậy, nguyện vọng được sống trong nền hoà bình vĩnh viễn và nguyện vọng hoá giải mối hận thù truyền thống giữa hai quốc gia to lớn nhất châu Âu nằm cận kề nhau là Đức và Pháp để xoá bỏ tận gốc rễ nguy cơ chiến tranh, là một nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự ra đời Cộng đồng Than - Thép châu Âu, tiền thân của Liên minh châu Âu (EU). Điều này còn phù hợp với khát vọng hoà bình, hợp tác của các nước Châu Âu láng giềng.

Còn đối với sự ra đời của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lại diễn ra trong bối cảnh khu vực chịu tác động của sự đối đầu giữa hai hệ thống đối lập là xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa ( vào ngày 08/8/1967) của 5 nước thành viên ở Đông Nam Á, với mục tiêu ban đầu là tỏ rõ tình đoàn kết chống cộng sản (chống Việt Nam và nguy cơ chủ nghĩa cộng sản ở Trung Quốc cũng như Liên Xô); đồng thời hợp tác chống tình trạng bạo động và bất ổn định tại các nước thành viên.

Có thể thấy, tuy thời gian ra đời của hai tổ chức là Cộng đồng Than - Thép châu Âu và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cách nhau đến gần 2 thập kỷ (Cộng đồng Than - Thép châu Âu năm 1951, còn ASEAN năm 1967), đồng thời cả hai tổ chức này đều phải chịu sự chi phối của trật tự thế giới hai cực Yalta thời chiến tranh lạnh, nhưng động cơ ra đời của Cộng đồng Than - Thép châu Âu trước hết là trên sự liên kết, hợp tác về kinh tế của sáu nước Tây Âu là Pháp, Tây Đức, Ý (Italia), Bỉ, Luxembourg và Hà Lan. Còn đối với năm nước ASEAN là Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore, và Philippines thì động cơ ra đời trước hết lại là liên kết và hợp tác về chính trị, an ninh.

Một điểm khác biệt sâu xa nữa về sự ra đời của Cộng đồng Than - Thép châu Âu (là tiền thân của Liên minh châu Âu - EU) chính là sự chín muồi của thời điểm biến ý tưởng và nguyện vọng thống nhất châu Âu thành hiện thực. Khác với những người sống ở Đông Nam Á, tổ chức hợp tác trong khu vực châu Âu đã nuôi dưỡng ý tưởng thống nhất châu Âu của mình từ thời khá xa xưa, từ thế kỷ XVII của Hoàng đế Napoleon (1769 - 1821), nếu không muốn nói là sớm hơn nữa từ thời Carolus Đại đế của Đế chế Tây La Mã (742 - 814). Đã từ lâu họ mong muốn về “một đơn vị đo lường chung châu Âu, một đồng tiền chung châu Âu, một bộ luật châu Âu” (tuyên bố của Napoleon năm 1810), rồi họ có ý tưởng xây dựng cơ sở lý thuyết cho sự thống nhất châu Âu với các trường phái khác nhau, mà chủ yếu là hai trường phái của chủ nghĩa liên bang (Federalism) và chủ nghĩa hợp bang (Confederalism). Vì thế khi hoàn cảnh quốc tế và khu vực thuận lợi cho việc thực hiện hoá ước muốn này thì sự ra đời của tổ chức chung thích hợp nào đó, xét đến cùng chỉ đơn thuần là việc áp dụng vào thực tiễn ý tưởng và lý thuyết thống nhất châu Âu đã định hình. Chính vì vậy, trong hơn nửa thế kỷ tồn tại từ lúc thành lập Cộng đồng Than - Thép châu Âu cho tới khi trở thành Liên minh châu Âu (EU) luôn bộc lộ xu hướng phát triển chung là ngày càng thu hẹp tính chất là một tập hợp các quốc gia dân tộc có chủ quyền. Có lẽ đây là điểm khác biệt cơ bản nhất quy định mọi sự khác nhau giữa Cộng đồng Than - Thép châu Âu và Liên minh châu Âu hiện tại với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Trên đây là toàn văn bài viết của Luật Minh Khuê về nhóm các quốc gia sáng lập nên Cộng đồng Than - Thép châu Âu. Hi vọng bài viết này đã mang lại những thông tin hữu ích tới cho bạn. Luật Minh Khuê xin chân thành cảm ơn!