Quy trình xây dựng bài học STEM những bước nào?

1. Lựa chọn nội dung dạy học

Dựa theo hướng dẫn của Tiểu mục 1 trong Mục IV của Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH năm 2020 về việc phát triển và thực hiện bài học STEM, quy trình lựa chọn nội dung giảng dạy như sau:

Ở bước lựa chọn nội dung dạy học, cần sử dụng nội dung kiến thức có trong chương trình môn học, kết hợp với các hiện tượng và quá trình trong tự nhiên, xã hội liên quan đến những kiến thức đó, cũng như các thiết bị công nghệ mà kiến thức đó có thể được áp dụng trong thực tế, để chọn lọc nội dung của bài học.

2. Xác định vấn đề cần giải quyết

Theo hướng dẫn từ Tiểu mục 1 của Mục IV trong Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH năm 2020 về việc phát triển và thực hiện bài học STEM, ở bước thứ hai của quy trình xây dựng bài học, cần xác định vấn đề cụ thể mà học sinh sẽ phải giải quyết.

Điều này đảm bảo rằng khi giải quyết vấn đề đó, học sinh sẽ học được những kiến thức và kỹ năng cần thiết theo chương trình môn học đã được chọn, hoặc sẽ áp dụng những kiến thức và kỹ năng đã biết để thiết kế và thực hiện bài học.

3. Xây dựng tiêu chí của sản phẩm/giải pháp giải quyết vấn đề

Trong giai đoạn tiếp theo, việc xác định một cách rõ ràng và chi tiết các tiêu chí cho giải pháp hoặc sản phẩm là một phần quan trọng để cung cấp nền tảng cho việc đề xuất giả thuyết khoa học, giải pháp cho vấn đề, hoặc thiết kế mẫu sản phẩm.

4. Thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động dạy học

- Quy trình tổ chức hoạt động dạy học được đúc kết từ các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực, bao gồm một loạt các hoạt động học phản ánh các bước của quy trình kỹ thuật.

- Mỗi hoạt động học được thiết kế một cách cụ thể với mục tiêu, nội dung, và sản phẩm học tập dự kiến mà học sinh cần hoàn thành, cùng với cách thức tổ chức hoạt động học. Các hoạt động này có thể diễn ra cả trong và ngoài lớp học, tại trường, nhà, và trong cộng đồng.

- Đặc biệt, cần phát triển bài học điện tử trên mạng để hỗ trợ hướng dẫn và tạo điều kiện cho hoạt động học của học sinh bên ngoài giờ học truyền thống.

5. Các hoạt động chính trong bài học STEM

Theo hướng dẫn từ Tiểu mục 1 của Mục III trong Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH năm 2020 về việc áp dụng nội dung giáo dục STEM qua bài học STEM, có các điểm như sau:

- Nội dung của bài học STEM được tích hợp vào chương trình giáo dục phổ thông và liên kết chặt chẽ với các vấn đề thực tiễn trong xã hội.

- Bài học STEM tập trung vào việc liên kết nội dung giáo dục với các vấn đề thực tế trong đời sống xã hội, khoa học, và công nghệ, đồng thời yêu cầu học sinh tìm kiếm các giải pháp để giải quyết vấn đề, từ đó thúc đẩy sự tiếp nhận kiến thức và đáp ứng yêu cầu học tập.

- Nội dung kiến thức của bài học STEM được liên kết với một hoặc một số môn học trong chương trình giáo dục, đảm bảo khả năng giải quyết vấn đề một cách toàn diện.

- Bài học STEM được xây dựng dựa trên quy trình thiết kế kỹ thuật, bao gồm 8 bước: xác định vấn đề, nghiên cứu kiến thức nền, đề xuất giải pháp, lựa chọn giải pháp, chế tạo mô hình, thử nghiệm và đánh giá, chia sẻ và thảo luận, và điều chỉnh thiết kế.

- Cấu trúc của bài học STEM có thể phân chia thành 5 hoạt động chính, mỗi hoạt động thể hiện rõ một phần của quy trình thiết kế kỹ thuật:

  + Hoạt động 1: Xác định vấn đề hoặc yêu cầu sản phẩm ứng dụng liên quan đến nội dung bài học và các tiêu chí cụ thể.

  + Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp thiết kế dựa trên những kiến thức này.

  + Hoạt động 3: Trình bày và thảo luận về các phương án thiết kế, lựa chọn và hoàn thiện phương án tốt nhất.

  + Hoạt động 4: Chế tạo sản phẩm dựa trên phương án thiết kế đã chọn, và thử nghiệm và đánh giá sản phẩm.

  + Hoạt động 5: Trình bày và thảo luận về sản phẩm, và điều chỉnh và hoàn thiện thiết kế ban đầu.

- Phương pháp dạy học đặt học sinh vào tư duy tìm tòi và khám phá, tạo hướng dẫn cho hành động của họ.

  + Hoạt động học của học sinh được thiết kế mở và tự do trong việc thực hiện, với sự cụ thể về tiêu chí của sản phẩm cần đạt.

  + Học sinh tham gia vào các hoạt động được chuyển giao và tương tác, và họ tự quyết định về giải pháp cho các vấn đề.

  + Học sinh thực hiện việc trao đổi thông tin để chia sẻ ý tưởng và có thể điều chỉnh lại mô hình của mình nếu cần.

  + Học sinh tự điều chỉnh ý tưởng và tạo ra các hoạt động khám phá dựa trên ý tưởng của họ.

- Hình thức tổ chức dạy học cần kích thích học sinh tham gia vào quá trình sáng tạo, tăng cường hoạt động nhóm và tự lực để nắm bắt kiến thức mới và áp dụng vào việc giải quyết vấn đề.

  + Hình thức tổ chức bài học STEM có thể linh hoạt, kết hợp các hoạt động trong và ngoài lớp học, nhưng phải đảm bảo mục tiêu giáo dục của phần nội dung kiến thức trong chương trình.

  + Tăng cường tổ chức các hoạt động nhóm để phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho học sinh, nhưng cần phải rõ ràng về nhiệm vụ và sản phẩm cụ thể của mỗi học sinh trong nhóm.

- Thiết bị dạy học cần chú ý đến việc sử dụng các thiết bị và công nghệ sẵn có, dễ tiếp cận với chi phí thấp nhất.

  + Tận dụng các thiết bị có sẵn trong danh mục thiết bị dạy học tối thiểu theo quy định.

  + Nâng cao việc sử dụng các vật liệu, công cụ gia dụng, công nghệ sẵn có, dễ tiếp cận và chi phí thấp.

  + Khuyến khích sử dụng các nguồn tài nguyên số bổ sung, thí nghiệm ảo, mô phỏng, phần mềm có sẵn để học sinh có thể dễ dàng truy cập và sử dụng, cả trong và ngoài lớp học, để khuyến khích sự tự chủ trong học tập.

6. Tài liệu và phương tiện giảng dạy

Để thực hiện chương trình STEM một cách hiệu quả, tài liệu huấn luyện và giáo trình STEM đóng vai trò quan trọng. Hiện nay, có một loạt các tài liệu được sử dụng trong giáo dục STEM, bao gồm sách giáo trình, sách giáo dục chuyên ngành STEM, tài liệu liên quan đến STEM, cũng như các dụng cụ và phương tiện hỗ trợ cho các hoạt động nghiên cứu và thực hành của học sinh, cùng với các mô hình robot học STEM.

Mặc dù chương trình giáo dục STEM đã lan tỏa rộng rãi ra nhiều trường học và tổ chức trên khắp đất nước, nhưng vẫn chưa có sự đồng nhất trong việc triển khai chương trình này. Thiếu sự nhất quán khiến cho việc xác định tài liệu huấn luyện STEM phù hợp trở nên khó khăn. Bộ Giáo dục cũng chưa ban hành một tài liệu chính thức cho giáo viên về STEM. Vì vậy, việc lựa chọn tài liệu phù hợp để hỗ trợ việc giảng dạy STEM không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt đối với những giáo viên chưa có kinh nghiệm.

7. Đánh giá kết quả học tập

Nguyên tắc đánh giá trong giáo dục STEM chặt chẽ với nguyên tắc đánh giá năng lực chung, bao gồm các điểm sau:

- Đánh giá phải tuân thủ các mục tiêu phát triển năng lực cụ thể.

- Kết hợp đánh giá quá trình với đánh giá kết quả: quá trình được đánh giá thông qua quan sát trực tiếp và sản phẩm của quá trình, trong khi kết quả được đánh giá qua sản phẩm cuối cùng và các bài kiểm tra.

- Sử dụng cả kết quả tự đánh giá và đánh giá từ giáo viên hoặc đồng đẳng.

Để hiểu rõ hơn về mục đích và đặc điểm của giáo dục STEM, cũng như để thực hiện hướng dẫn dạy và học STEM một cách chính xác, các khung đánh giá và công cụ trong lĩnh vực giáo dục hiện đại cần được xem xét và điều chỉnh để phù hợp. Hơn nữa, việc phát triển các công cụ phù hợp với học tập theo hướng STEM để đánh giá việc giảng dạy và học tập là cần thiết để đảm bảo hiệu quả.

Bài viết liên quan: Mô hình giáo dục STEM là gì? Cách dạy học theo định hướng Stem ở tiểu học

Luật Minh Khuê xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.6162 hoặc email: lienhe@luatminhkhue.vn. Xin trân trọng cảm ơn!