Mục lục bài viết

1. Năng lực học sinh được thể hiện như thế nào, biểu hiện ra sao?

Năng lực được hiểu là thuộc tính cá nhân, hình thành và phát triển thông qua tố chất sẵn có cùng quá trình học tập, rèn luyện. Nó cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và những thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí để thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt được kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể. Dựa trên quan niệm này, việc đánh giá kết quả học tập theo hướng tiếp cận năng lực không chỉ dừng lại ở việc kiểm tra kiến thức và kỹ năng mà còn phải chú trọng đến khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống thực tiễn. Điều này đòi hỏi quá trình đánh giá cần đặt người học vào những bối cảnh ứng dụng đa dạng và ý nghĩa để làm nổi bật khả năng tổng hợp, áp dụng của họ.

Đánh giá theo năng lực không chỉ là công cụ đo lường kiến thức, kỹ năng, thái độ của học sinh mà còn là phương tiện giúp xác định mức độ đạt được mục tiêu dạy học trong từng giai đoạn. Đồng thời, nó đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng học tập của học sinh, giúp họ nhận thức rõ hơn về khả năng của bản thân và những điểm cần hoàn thiện. Về bản chất, đánh giá năng lực không mâu thuẫn với việc đánh giá kiến thức, kỹ năng, mà ngược lại, nó là bước phát triển cao hơn, mở rộng hơn. Để chứng minh học sinh có năng lực ở một mức độ nhất định, cần tạo điều kiện cho các em giải quyết vấn đề trong những tình huống thực tế, đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức, kỹ năng đã học tại trường và kinh nghiệm sống thu thập được từ gia đình, cộng đồng và xã hội.

Trong những bối cảnh thực tiễn, quá trình thực hiện nhiệm vụ không chỉ cho phép đánh giá khả năng nhận thức, kỹ năng thực hiện mà còn làm nổi bật những giá trị, tình cảm và thái độ của người học. Đặc biệt, đánh giá năng lực không hoàn toàn phụ thuộc vào chương trình giáo dục từng môn học như đánh giá kiến thức, kỹ năng. Thay vào đó, nó dựa trên sự kết tinh từ kiến thức, kỹ năng, thái độ, tình cảm, giá trị, chuẩn mực đạo đức và những yếu tố phát triển xã hội khác của cá nhân. Đây chính là điểm khác biệt cơ bản, thể hiện tính toàn diện và ưu việt của phương pháp đánh giá năng lực trong giáo dục hiện đại.

 

2. Tại sao nói quy trình 7 bước kiểm tra đánh giá năng lực học sinh tạo nên vòng tròn khép kín?

Các nghiên cứu về đánh giá trong lớp học đã khẳng định rằng một mô hình đánh giá hiệu quả cần phải kết hợp hài hòa giữa đánh giá tổng kết và đánh giá quá trình, tạo thành một vòng tròn khép kín. Đây là cách tiếp cận không chỉ giúp giáo viên (GV) có cái nhìn toàn diện về quá trình học tập của học sinh (HS) mà còn hỗ trợ thúc đẩy sự phát triển khả năng học tập của các em trong suốt quá trình giáo dục.

Một trong những yêu cầu quan trọng nhất của đánh giá trong lớp học là mục đích đánh giá phải được xác định rõ ràng và phù hợp với bối cảnh thực tế. Đánh giá không nên chỉ dừng lại ở vai trò như một giai đoạn kết thúc của quá trình dạy học mà phải hướng tới việc hỗ trợ học sinh phát triển năng lực học tập, giúp các em nhận thức rõ hơn về những gì mình cần cải thiện. Mỗi loại hình đánh giá mang một mục tiêu khác nhau và mỗi công cụ đánh giá chỉ phù hợp với những ngữ cảnh cụ thể. Vì vậy, giáo viên cần phải hiểu rõ mục đích đánh giá, đồng thời có khả năng lựa chọn công cụ đánh giá phù hợp với từng ngữ cảnh để đảm bảo tính hiệu quả.

Bên cạnh đó, đánh giá phải đảm bảo tính xác thực và có ý nghĩa đối với học sinh. Những bài tập hoặc nhiệm vụ được sử dụng để đánh giá cần phản ánh gần gũi với thực tiễn cuộc sống của các em, đồng thời tương tự như các hoạt động học tập trên lớp mà không gây ra áp lực quá mức. Các bài tập này nên được thiết kế để tạo hứng thú, khơi dậy khả năng tư duy và trí tuệ của học sinh. Đồng thời, giáo viên cần đưa ra các tiêu chí đánh giá rõ ràng, phù hợp, đảm bảo học sinh được thông báo đầy đủ về các tiêu chí này để từ đó điều chỉnh cách học tập và hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn.

Một điểm không kém phần quan trọng là sự đa dạng và phức hợp trong các bài tập đánh giá. Việc sử dụng nhiều loại hình và công cụ đánh giá khác nhau, chẳng hạn như bài tự luận ngắn, bài tự luận mở rộng hay các hình thức đánh giá khác, giúp học sinh phát huy tối đa khả năng tư duy sáng tạo và vận dụng những trải nghiệm cá nhân. Tiêu chí đánh giá cần chú trọng đồng thời vào cả quá trình học tập và sản phẩm cuối cùng, phản ánh được khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng từ nhiều môn học hoặc lĩnh vực vào giải quyết các nhiệm vụ thực tế.

Cuối cùng, để đảm bảo một mô hình đánh giá hiệu quả, giáo viên cần kết hợp linh hoạt giữa các hình thức đánh giá, đặc biệt chú trọng đánh giá quá trình. Đây là cách tiếp cận giúp học sinh không chỉ hiểu rõ hơn về mục tiêu học tập mà còn phát triển được năng lực toàn diện, sẵn sàng ứng phó với những thách thức trong học tập và cuộc sống.

 

3. Quy định về kiểm tra đánh giá năng lực học sinh các cấp

Thông tư 27 của Bộ giáo dục đào tạo đã thể hiện rõ quan điểm đổi mới trong hoạt động kiểm tra, đánh giá, nhấn mạnh sự chuyển đổi từ cách tiếp cận truyền thống sang cách tiếp cận hiện đại, lấy học sinh làm trung tâm và coi hoạt động kiểm tra, đánh giá là một phần không thể tách rời của quá trình học tập. Theo định hướng này, hoạt động kiểm tra, đánh giá không chỉ dừng lại ở việc đo lường kiến thức mà còn hướng tới phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của học sinh.

Đánh giá năng lực học sinh tiểu học

Theo quy định tại Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT, việc đánh giá năng lực học sinh tiểu học tập trung vào sự kết hợp giữa các phương pháp linh hoạt và hiệu quả. Một số phương pháp đánh giá phổ biến bao gồm:

Phương pháp quan sát: Giáo viên theo dõi, lắng nghe học sinh trong các hoạt động học tập và sinh hoạt. Thông qua việc sử dụng các công cụ như phiếu quan sát, bảng kiểm tra và nhật ký, giáo viên ghi nhận những biểu hiện, thái độ và kết quả học tập của học sinh. Đây là cơ sở minh chứng để đánh giá quá trình học tập và rèn luyện của các em.

Phương pháp đánh giá qua hồ sơ học tập và sản phẩm của học sinh: Giáo viên đánh giá dựa trên các sản phẩm, kết quả hoạt động của học sinh. Việc đưa ra nhận xét cụ thể theo từng nội dung giúp giáo viên hiểu rõ hơn về năng lực và sự tiến bộ của học sinh trong từng lĩnh vực.

Phương pháp vấn đáp: Thông qua việc hỏi-đáp, giáo viên thu thập thông tin trực tiếp từ học sinh, từ đó có những nhận xét và biện pháp hỗ trợ phù hợp, kịp thời.

Phương pháp kiểm tra viết: Giáo viên sử dụng các bài kiểm tra được thiết kế theo chương trình, bao gồm các dạng câu hỏi trắc nghiệm, tự luận hoặc kết hợp cả hai để đánh giá mức độ đạt được của học sinh về các nội dung giáo dục.

Hoạt động đánh giá học sinh tiểu học được chia thành hai phần chính: đánh giá thường xuyên và đánh giá định kỳ. Để đảm bảo tính minh bạch và chính xác, các tiêu chí đánh giá được quy định chi tiết trong Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT.

Đánh giá năng lực học sinh THCS và THPT

Đối với bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông, Trước đây, căn cứ thông tư 26/2020/TT-BGDĐT (đã hết hiệu lực) hiện nay áp dụng Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT đã quy định cụ thể về các hình thức kiểm tra, đánh giá nhằm đảm bảo tính toàn diện và phù hợp với từng cấp học.

Kiểm tra, đánh giá thường xuyên: Số lần đánh giá phụ thuộc vào số tiết học của mỗi môn trong năm học:

  • Môn học có từ 35 tiết trở xuống: 2 điểm đánh giá thường xuyên (ĐĐGtx).
  • Môn học có từ 36 đến 70 tiết: 3 ĐĐGtx.
  • Môn học trên 70 tiết: 4 ĐĐGtx.

Kiểm tra, đánh giá định kỳ: Trong mỗi học kỳ, mỗi môn học được thực hiện một bài kiểm tra giữa kỳ (ĐĐGgk) và một bài kiểm tra cuối kỳ (ĐĐGck). Các điểm kiểm tra được tính hệ số khác nhau:

  • ĐĐGtx: hệ số 1.
  • ĐĐGgk: hệ số 2.
  • ĐĐGck: hệ số 3.

Việc áp dụng các phương pháp và tiêu chí đánh giá này không chỉ giúp giáo viên theo dõi sát sao quá trình học tập của học sinh mà còn tạo cơ hội để các em phát triển năng lực thông qua việc tham gia vào các nhiệm vụ thực tế. Sự kết hợp giữa đánh giá thường xuyên và định kỳ đảm bảo một quá trình kiểm tra, đánh giá liên tục, công bằng và toàn diện, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở mọi cấp học.

Xem thêm bài viết: 

Khi quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline tư vấn luật giáo dục trực tuyến: 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được giải đáp.