Mục lục bài viết

Đăng ký kết hôn không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn là một bước ngoặt quan trọng, mang ý nghĩa pháp lý sâu sắc cho cuộc sống hôn nhân. Đăng ký kết hôn là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Ủy ban nhân dân cấp xã/phường) ghi nhận sự kiện nam, nữ xác lập quan hệ vợ chồng theo quy định của pháp luật.

Ý nghĩa pháp lý:

  • Xác lập quan hệ hôn nhân hợp pháp: Kể từ thời điểm Giấy chứng nhận kết hôn được cấp, nam và nữ chính thức trở thành vợ chồng theo pháp luật.
  • Phát sinh quyền và nghĩa vụ: Vợ chồng có các quyền và nghĩa vụ đối với nhau, đối với con cái và gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình.
  • Bảo vệ quyền lợi: Đây là cơ sở pháp lý để bảo vệ quyền lợi của vợ, chồng và con cái trong các vấn đề như tài sản chung, thừa kế, quyền nuôi con khi ly hôn...

Việc đăng ký kết hôn mang lại nhiều lợi ích và đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên:

  • Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp: Đảm bảo quyền lợi về tài sản chung, thừa kế, cấp dưỡng, và các quyền lợi khác khi có tranh chấp phát sinh.
  • Xác định quan hệ cha mẹ - con cái: Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hợp pháp được pháp luật công nhận là con chung của vợ chồng, có quyền được nuôi dưỡng, chăm sóc và thừa kế tài sản.
  • Thực hiện nghĩa vụ pháp lý: Vợ chồng có nghĩa vụ yêu thương, chung thủy, tôn trọng, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, bền vững.
  • Thực hiện các thủ tục hành chính khác: Giấy chứng nhận kết hôn là giấy tờ cần thiết cho nhiều thủ tục hành chính sau này như đăng ký khai sinh cho con, vay vốn ngân hàng, mua bán nhà đất...

 

1. Điều kiện pháp lý để được đăng ký kết hôn 

Để đăng ký kết hôn, các bên phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện do pháp luật quy định.

1.1 Độ tuổi, tình trạng hôn nhân và các điều kiện bắt buộc

Theo Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nam nữ kết hôn phải tuân thủ các điều kiện sau:

  • Độ tuổi: Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên.
  • Tự nguyện: Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định, không bên nào được ép buộc, lừa dối; không bên nào được cản trở.
  • Không mất năng lực hành vi dân sự: Các bên không bị mất năng lực hành vi dân sự.
  • Không thuộc các trường hợp bị cấm kết hôn: Sẽ được nêu chi tiết ở mục 1.2.

1.2 Các trường hợp bị cấm kết hôn theo Luật hiện hành

Luật Hôn nhân và Gia đình nghiêm cấm các hành vi sau:

  • Kết hôn giả tạo: Nhằm trốn tránh nghĩa vụ, hưởng lợi từ các chính sách của Nhà nước hoặc vì mục đích khác mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình.
  • Tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn, cản trở kết hôn.
  • Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác.
  • Người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ.
  • Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
  • Yêu sách của cải trong kết hôn.

 

2. Hướng dẫn danh mục hồ sơ đăng ký Kết hôn cần chuẩn bị

Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ là bước quan trọng giúp quá trình đăng ký diễn ra suôn sẻ.

2.1 Giấy tờ cần thiết cho công dân Việt Nam 

Khi đăng ký kết hôn, công dân Việt Nam cần chuẩn bị các giấy tờ sau:

  • Tờ khai đăng ký kết hôn: Theo mẫu quy định, có chữ ký của cả hai bên nam, nữ. Có thể tải mẫu trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc nhận trực tiếp tại UBND cấp xã/phường.
  • Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/Hộ chiếu: Bản chính hoặc bản sao có chứng thực của cả hai bên.
  • Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân: Do UBND cấp xã nơi cư trú của người yêu cầu cấp. Giấy này có giá trị trong 6 tháng kể từ ngày cấp.
  • Sổ hộ khẩu hoặc Giấy xác nhận thông tin cư trú: Để xác định nơi cư trú.

2.2 Hồ sơ cho trường hợp tái hôn, từng huỷ hôn hoặc kết hôn với người nước ngoài 

  • Trường hợp tái hôn/từng ly hôn: Ngoài các giấy tờ trên, cần nộp thêm:
    • Bản án/Quyết định ly hôn đã có hiệu lực pháp luật (đối với người đã ly hôn).
    • Giấy chứng tử của vợ/chồng cũ (đối với người có vợ/chồng đã chết).
  • Trường hợp kết hôn với người nước ngoài: Xem chi tiết tại mục 5.

 

3. Quy trình đăng ký kết hôn truyền thống tại UBND Xã/Phường

Đây là hình thức đăng ký phổ biến nhất hiện nay.

3.1 Các bước thực hiện từ nộp hồ sơ đến nhận giấy chứng nhận 

  • Bước 1: Nộp hồ sơ: Nam, nữ nộp trực tiếp hồ sơ tại Bộ phận Một cửa của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của một trong hai bên.
  • Bước 2: Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ: Cán bộ tư pháp - hộ tịch tiếp nhận, kiểm tra tính hợp lệ và đầy đủ của hồ sơ. Nếu hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, cấp phiếu hẹn. Nếu thiếu hoặc không hợp lệ, hướng dẫn bổ sung, hoàn thiện.
  • Bước 3: Niêm yết công khai (nếu cần): Trong một số trường hợp đặc biệt (ví dụ: hồ sơ có yếu tố nước ngoài, có nghi ngờ về sự tự nguyện...), cơ quan đăng ký hộ tịch có thể niêm yết công khai tại trụ sở hoặc gửi văn bản xác minh.
  • Bước 4: Phỏng vấn (nếu cần): Trong trường hợp kết hôn với người nước ngoài, cơ quan có thể yêu cầu phỏng vấn riêng từng người để đảm bảo sự tự nguyện và tìm hiểu mục đích kết hôn.
  • Bước 5: Ký và nhận Giấy chứng nhận kết hôn: Trong thời hạn quy định, nếu hồ sơ hợp lệ và không có vướng mắc, hai bên đến UBND để ký tên vào Sổ hộ tịch và Giấy chứng nhận kết hôn. Cán bộ tư pháp - hộ tịch trao Giấy chứng nhận kết hôn cho hai bên.

3.2 Thời gian xử lý, lệ phí và những lưu ý quan trọng 

Thời gian xử lý: Theo quy định, trường hợp đăng ký kết hôn không có yếu tố nước ngoại tại cơ quan đăng ký hộ tịch thì giấy đăng ký kết hôn được cấp ngay khi các bên đăng ký kết hôn nộp đủ giấy tờ. Trường hợp cần xác minh điều kiện kết hôn của hai bên nam, nữ thì thời hạn làm giấy đăng ký kết hôn không quá 05 ngày làm việc. Trường hợp đăng ký hết hôn có yếu tố nước ngoài, thì bắt buộc phải có xác minh về điều kiện kết hôn của các bên trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận đủ giấy tờ đăng ký. Sau khi thấy đủ điều kiện, Phòng Tư pháp báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết việc đăng ký.

Lệ phí: Theo quy định tại Điều 11 Luật Hộ tịch 2014, lệ phí hộ tịch được miễn trong một số trường hợp như: đăng ký hộ tịch cho người thuộc gia đình có công với cách mạng, người thuộc hộ nghèo, người khuyết tật; đăng ký khai sinh, khai tử đúng hạn, giám hộ, kết hôn của công dân Việt Nam cư trú ở trong nước. Đối với các trường hợp đăng ký sự kiện hộ tịch khác hoặc yêu cầu cấp bản sao trích lục hộ tịch, cá nhân phải nộp lệ phí. Theo Thông tư 85/2019/TT-BTC, lệ phí hộ tịch thuộc danh mục các khoản lệ phí do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định mức thu. Vì vậy, trong năm 2024, việc đăng ký kết hôn của công dân Việt Nam cư trú trong nước sẽ được miễn lệ phí; còn trường hợp đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài thì lệ phí sẽ do từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quy định cụ thể.

Lưu ý quan trọng:

  • Cả hai bên nam, nữ phải trực tiếp có mặt khi nộp hồ sơ và ký nhận Giấy chứng nhận kết hôn.
  • Kiểm tra kỹ thông tin trên Giấy chứng nhận kết hôn ngay khi nhận để tránh sai sót.
  • Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân chỉ có giá trị trong 6 tháng. Nếu quá thời hạn này, bạn sẽ phải xin cấp lại.

 

4. Quy trình đăng ký kết hôn Online và lưu ý mới nhất 

Để tạo thuận lợi cho người dân, Chính phủ đã triển khai dịch vụ công trực tuyến cho việc đăng ký kết hôn.

4.1 Hướng dẫn từng bước đăng ký kết hôn qua cổng dịch vụ công quốc gia 

  • Bước 1: Truy cập Cổng Dịch vụ công Quốc gia: Truy cập địa chỉ dichvucong.gov.vn.
  • Bước 2: Đăng nhập/Đăng ký tài khoản: Nếu chưa có, bạn cần đăng ký tài khoản (có thể sử dụng tài khoản định danh điện tử VNeID mức 2 hoặc thuê bao di động chính chủ).
  • Bước 3: Tìm kiếm dịch vụ: Gõ "Đăng ký kết hôn" vào ô tìm kiếm hoặc chọn chuyên mục "Hộ tịch" để tìm dịch vụ.
  • Bước 4: Nộp hồ sơ trực tuyến:
    • Chọn "Nộp trực tuyến".
    • Điền đầy đủ thông tin vào biểu mẫu trực tuyến theo hướng dẫn.
    • Đính kèm các tệp tin của giấy tờ cần thiết (bản scan hoặc ảnh chụp rõ nét).
  • Bước 5: Thanh toán lệ phí (nếu có): Thực hiện thanh toán trực tuyến qua cổng thanh toán tích hợp.
  • Bước 6: Theo dõi tình trạng hồ sơ: Sau khi nộp, bạn sẽ nhận được mã hồ sơ để theo dõi tình trạng xử lý trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia.
  • Bước 7: Đến UBND ký nhận Giấy chứng nhận kết hôn: Khi hồ sơ được giải quyết, bạn sẽ nhận được thông báo lịch hẹn để cả hai bên đến UBND ký tên vào Sổ hộ tịch và nhận Giấy chứng nhận kết hôn bản gốc.

4.2 Cách chuẩn bị giấy tờ: Upload giấy tờ điện tử đúng luật

  • Định dạng: Ưu tiên PDF, JPEG, PNG với dung lượng phù hợp (thường dưới 5MB/file).
  • Độ rõ nét: Scan hoặc chụp ảnh các giấy tờ phải rõ ràng, không mờ, không lóa, đầy đủ thông tin.
  • Đặt tên file: Đặt tên file dễ hiểu, ví dụ: CCCD_Nam, GiayXacNhanHonNhan_Nu...
  • Kiểm tra lại: Sau khi upload, hãy kiểm tra lại một lần nữa các file đã đính kèm để đảm bảo không bị lỗi hoặc thiếu sót.

4.3 Xác nhận, nhận kết quả và xử lý tình huống phát sinh 

  • Xác nhận: Bạn sẽ nhận được thông báo qua email hoặc tin nhắn SMS về tình trạng hồ sơ.
  • Nhận kết quả: Cả hai bên phải có mặt tại UBND để ký nhận Giấy chứng nhận kết hôn.
  • Xử lý tình huống phát sinh: Nếu hồ sơ bị từ chối hoặc yêu cầu bổ sung, hệ thống sẽ thông báo rõ lý do. Bạn cần đọc kỹ thông báo và thực hiện theo hướng dẫn để hoàn thiện hồ sơ. Trong trường hợp cần hỗ trợ, có thể liên hệ tổng đài hỗ trợ của Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc cơ quan hộ tịch có thẩm quyền.

 

5. Quy trình đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài 

Đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài phức tạp hơn và có những yêu cầu đặc thù.

5.1 Hồ sơ, giấy tờ cần hợp pháp hoá lãnh sự 

Ngoài các giấy tờ cơ bản như Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân (của công dân Việt Nam), Căn cước công dân/Hộ chiếu, Tờ khai đăng ký kết hôn, người nước ngoài cần chuẩn bị:

  • Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân của người nước ngoài: Do cơ quan có thẩm quyền của nước mà người đó là công dân cấp. Giấy này phải được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch sang tiếng Việt có chứng thực.
  • Giấy khám sức khỏe: Do cơ quan y tế có thẩm quyền ở Việt Nam hoặc nước ngoài cấp (đã được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật) xác nhận không mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi.
  • Hộ chiếu/Giấy tờ có giá trị thay thế hộ chiếu: Bản sao có chứng thực và dịch thuật.
  • Giấy tờ chứng minh nơi cư trú: Ví dụ: thẻ tạm trú, thị thực...

5.2 Quy trình xét duyệt và những lưu ý cho người nước ngoài, việt kiều 

Cơ quan tiếp nhận: Sở Tư pháp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi cư trú của công dân Việt Nam.

Quy trình xét duyệt:

  • Nộp hồ sơ: Trực tiếp tại Sở Tư pháp.
  • Phỏng vấn: Sở Tư pháp sẽ tổ chức phỏng vấn riêng từng bên để đảm bảo sự tự nguyện, tìm hiểu mục đích kết hôn và mức độ hiểu biết về phong tục, pháp luật Việt Nam.
  • Xác minh: Trong một số trường hợp, Sở Tư pháp có thể gửi công văn xác minh thông tin với các cơ quan có thẩm quyền ở nước ngoài.
  • Cấp Giấy chứng nhận kết hôn: Nếu hồ sơ hợp lệ và không có vướng mắc, Giám đốc Sở Tư pháp ký cấp Giấy chứng nhận kết hôn. Hai bên sẽ đến ký tên vào Sổ hộ tịch và nhận Giấy chứng nhận.

Lưu ý quan trọng:

  • Hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật công chứng: Đây là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả các giấy tờ do cơ quan nước ngoài cấp.
  • Thời gian xử lý: Thường kéo dài hơn so với đăng ký kết hôn trong nước, có thể từ 15 ngày đến vài tháng tùy thuộc vào việc xác minh.
  • Hiểu biết pháp luật: Người nước ngoài nên tìm hiểu kỹ về pháp luật hôn nhân và gia đình của Việt Nam cũng như của quốc gia mình để tránh những rắc rối không đáng có.
  • Tư vấn pháp lý: Nên tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư chuyên về hôn nhân gia đình có yếu tố nước ngoài để được hỗ trợ tốt nhất.

Luật Minh Khuê là một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật tại Việt Nam, với đội ngũ luật sư có trình độ chuyên môn cao, nhiều năm kinh nghiệm trong thực tiễn giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, đất đai, lao động, doanh nghiệp… Chúng tôi cam kết đồng hành cùng khách hàng trong suốt quá trình xử lý các thủ tục pháp lý, từ tư vấn ban đầu đến hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, đại diện làm việc với cơ quan nhà nước có thẩm quyền nếu cần thiết.

Với phương châm hoạt động lấy sự tận tâm – chính xác – hiệu quả làm tiêu chí hàng đầu, các luật sư của Luật Minh Khuê luôn chú trọng nghiên cứu kỹ lưỡng từng vụ việc để đưa ra hướng xử lý tối ưu, phù hợp với quy định pháp luật và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của khách hàng. Chúng tôi đặc biệt chú trọng đến việc tiết kiệm tối đa thời gian, chi phí và hạn chế rủi ro pháp lý cho người sử dụng dịch vụ.

Trường hợp Quý khách cần sử dụng dịch vụ pháp lý như ly hôn, tranh chấp quyền nuôi con, phân chia tài sản, thừa kế, đất đai,… vui lòng liên hệ trực tiếp Luật sư Tô Thị Phương Dung – một trong những luật sư có chuyên môn sâu và nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực hôn nhân gia đình – qua số điện thoại: 0986.386.648 để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ kịp thời.

Ngoài ra, để được giải đáp nhanh chóng các thắc mắc khác liên quan đến pháp luật, Quý khách có thể gọi tới tổng đài tư vấn pháp luật hôn nhân gia đình về kết hôn, gọi 24/7: 1900.6162 hoặc gửi câu hỏi qua Email để đội ngũ luật sư của chúng tôi hỗ trợ hoàn toàn miễn phí và nhanh chóng. Trân trọng cảm ơn sự tin tưởng và đồng hành của Quý khách đối với Luật Minh Khuê!