Mục lục bài viết

1. Xạ trị là gì?

Xạ trị là một phương pháp điều trị bệnh sử dụng tia X hoặc các loại tia ionizing khác để loại bỏ hoặc kiểm soát các tế bào bất thường hoặc kì quái, chẳng hạn như các tế bào ung thư hoặc vi khuẩn. Xạ trị thường được sử dụng trong điều trị ung thư và một số bệnh khác như bệnh tim mạch hoặc bệnh truyền nhiễm. Cách xạ trị hoạt động chủ yếu dựa trên tính chất ion hóa của tia X và tia ionizing. Khi tia X hoặc tia ionizing tác động vào các tế bào sống, chúng có khả năng gây ra sự tổn thương hoặc làm chết các tế bào này. Điều này được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc ngăn chặn sự phát triển của chúng.

Một số phương pháp xạ trị phổ biến:

Xạ trị bằng tia X và tia gamma: Đây là phương pháp phổ biến nhất trong xạ trị ung thư. Tia X và gamma được sử dụng để áp dụng liều xạ trị chính xác lên vùng bị tổn thương mà không gây hại cho các tế bào khỏe mạnh xung quanh. Các kỹ thuật như IMRT (Intensity Modulated Radiation Therapy) và SBRT (Stereotactic Body Radiation Therapy) cải thiện sự chính xác và hiệu quả của quá trình xạ trị. Xạ trị bằng proton:

Xạ trị bằng proton là một phương pháp xạ trị tiên tiến sử dụng hạt proton để chuyển giao năng lượng xạ trị. Phương pháp này có thể giúp giảm tác động của xạ trị lên các tế bào khỏe mạnh xung quanh và được sử dụng đặc biệt trong trường hợp ung thư ở các vị trí nhạy cảm. Xạ trị nhiễm sắc thể:

Xạ trị nhiễm sắc thể (brachytherapy) là một phương pháp đặt các nguồn bức xạ trực tiếp vào hoặc gần vùng bị tổn thương. Nó thường được sử dụng cho các loại ung thư như ung thư tử cung và ung thư tuyến tiền liệt.

Xạ trị hóa trị kết hợp: Trong một số trường hợp, xạ trị có thể được kết hợp với hóa trị (kemotherapy) để tăng cường hiệu quả. Kết hợp này có thể được sử dụng trước khi phẫu thuật để làm nhỏ khối u, sau phẫu thuật để tiêu diệt tế bào ung thư còn lại hoặc khi không thể phẫu thuật.

Xạ trị tương tác: Một số phương pháp xạ trị sử dụng tia X tương tác với thuốc (các chất cản trở xạ trị) để tăng khả năng tiêu diệt tế bào ung thư.

Xạ trị dùng để giảm đau: Đôi khi, xạ trị cũng được sử dụng để giảm đau khi ung thư đã phát triển vào giai đoạn muộn và không thể chữa trị hoặc để giảm căn bệnh cơ bản.

Lựa chọn phương pháp xạ trị sẽ được quyết định bởi một nhóm chuyên gia y tế, bao gồm bác sĩ xạ trị, bác sĩ chuyên khoa ung thư, và nhà điều dưỡng, dựa trên thông tin về bệnh của bệnh nhân và mục tiêu điều trị.

 

2. Lịch sử hình thành của phương pháp xạ trị

Phương pháp xạ trị (radiation therapy), còn được gọi là xạ liệu, là một phương pháp điều trị ung thư sử dụng tia X hoặc tia ionizing để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc kiểm soát sự phát triển của chúng. Dưới đây là một cái nhìn chi tiết về lịch sử hình thành của phương pháp xạ trị:

- Thế kỷ 19 và sự khám phá đầu tiên: Lịch sử của xạ trị bắt đầu vào cuối thế kỷ 19, khi các nhà nghiên cứu đã bắt đầu khám phá tác động của tia X. Năm 1895, nhà nghiên cứu người Đức Wilhelm Conrad Roentgen phát hiện ra tia X trong quá trình nghiên cứu về bức xạ điện từ. Phát hiện này đã tạo ra tiền đề cho việc sử dụng tia X trong y học. Trong những năm 1900, các nhà nghiên cứu và bác sĩ đã bắt đầu thử nghiệm việc sử dụng tia X để điều trị các bệnh lý ngoài ung thư, chẳng hạn như áp-xe, viêm khớp, và nhiễm trùng da. Sự khám phá tiếp theo là phát hiện ra rằng tia X có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị ung thư chính thức bắt đầu vào cuối những năm 1800 và đầu những năm 1900, khi tia X được sử dụng để điều trị các khối u ác tính ở cơ thể người. Một trong những bước đầu tiên quan trọng trong việc áp dụng xạ trị cho ung thư là vào năm 1903, khi nhà nghiên cứu người Pháp Antoine Henri Becquerel đã sử dụng tia urani phát ra tia X để điều trị một khối u ở cổ tử cung. Kỹ thuật và thiết bị sử dụng trong xạ trị đã trải qua nhiều sự cải tiến và phát triển. Điều này bao gồm việc phát triển máy phát tia X hiện đại và các kỹ thuật hình ảnh y tế để dẫn đường tia X vào vị trí chính xác của khối u mà không gây tổn thương cho các tế bào khỏe mạnh xung quanh.

- Ngày nay, xạ trị ung thư đã trở thành một phần quan trọng trong điều trị ung thư. Các máy phát tia X hoặc máy phát tia ionizing được điều khiển bằng máy tính có khả năng tạo ra tia X chính xác và tập trung vào vùng cần điều trị. Các phương pháp như IMRT (Intensity-Modulated Radiation Therapy) và SBRT (Stereotactic Body Radiation Therapy) đã được phát triển để cải thiện hiệu suất của xạ trị và giảm tác động đến các tế bào khỏe mạnh. Trong nhiều thập kỷ, xạ trị đã giúp hàng triệu người trên khắp thế giới kiểm soát và đánh bại ung thư. Sự tiến bộ trong kỹ thuật xạ trị và nghiên cứu liên tục về phương pháp này tiếp tục cung cấp hy vọng cho những người mắc bệnh ung thư.

 

3.  Điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị hay xạ trị?

Quyết định điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị (hoặc hóa liệu) hay xạ trị (hoặc xạ liệu) phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại ung thư, giai đoạn của bệnh, tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và những yếu tố cá nhân khác. Thông thường, một phương pháp cụ thể hoặc kết hợp của cả hai phương pháp này có thể được sử dụng để điều trị ung thư. Dưới đây là một số điểm để xem xét:

+ Loại ung thư: Loại ung thư cụ thể có thể quyết định liệu hóa trị hay xạ trị là phương pháp hiệu quả hơn. Một số loại ung thư phản ứng tốt với hóa trị, trong khi các loại khác có thể phản ứng tốt hơn với xạ trị.

+ Giai đoạn của bệnh: Giai đoạn của ung thư (tức là mức độ lan tràn của nó) là một yếu tố quan trọng. Trong giai đoạn sớm, phẫu thuật để loại bỏ khối u có thể là một phương pháp hiệu quả. Trong giai đoạn muộn hơn, khi ung thư đã lan toả, thường cần sử dụng hóa trị hoặc xạ trị, thậm chí là kết hợp cả hai.

+ Tình trạng sức khỏe tổng thể: Sức khỏe tổng thể của bệnh nhân cũng quyết định liệu họ có thể chịu được hóa trị hoặc xạ trị và có thể ảnh hưởng đến quyết định điều trị.

+ Yếu tố cá nhân: Sự lựa chọn của phương pháp điều trị cũng có thể phụ thuộc vào yếu tố cá nhân và mong muốn của bệnh nhân. Một số người có thể ưa thích hóa trị vì nó không đòi hỏi xâm nhập vào cơ thể như xạ trị. Trong khi đó, người khác có thể ưa thích xạ trị vì nó không tạo ra các tác dụng phụ tương tự như hóa trị.

+ Phản ứng và tiến triển của bệnh: Quá trình theo dõi phản ứng của bệnh nhân sau khi bắt đầu điều trị có thể ảnh hưởng đến quyết định điều trị tiếp theo. Thông qua quá trình theo dõi, bác sĩ có thể thay đổi phương pháp điều trị nếu cần.

Thường, các trường hợp ung thư nghiêm trọng thường sử dụng kết hợp hóa trị và xạ trị để tăng khả năng kiểm soát bệnh. Quyết định cuối cùng về liệu pháp cụ thể sẽ được đưa ra bởi một nhóm y tế chuyên gia, bao gồm bác sĩ chuyên khoa ung thư và chuyên gia xạ trị, dựa trên tất cả các yếu tố đã nêu trên.

Cụ thể về xạ trị và hóa trị

Việc điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị (hoặc hóa liệu) hoặc xạ trị (hoặc xạ liệu) luôn là một quá trình phức tạp và cần được xem xét cá nhân hóa dựa trên tình trạng của bệnh nhân và loại ung thư. Đôi khi, bác sĩ có thể quyết định sử dụng một phương pháp trước, sau đó chuyển sang phương pháp khác để tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Việc này có thể liên quan đến việc thăm khám định kỳ, theo dõi sự phát triển của bệnh, và đưa ra quyết định điều trị dựa trên thông tin mới nhất về tình trạng của bệnh nhân.

Hóa trị (Chemotherapy):

  • Hóa trị là một phương pháp điều trị ung thư bằng cách sử dụng các loại thuốc chống ung thư. Những loại thuốc này có khả năng tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.
  • Hóa trị có thể được sử dụng trước hoặc sau phẫu thuật để giảm kích thước của khối u hoặc loại bỏ các tế bào ung thư còn lại sau phẫu thuật.
  • Cũng có trường hợp hóa trị được sử dụng để kiểm soát và làm giảm triệu chứng của ung thư ở giai đoạn muộn hoặc khi ung thư đã lan toả ra các vùng khác trong cơ thể.
  • Một số tác dụng phụ của hóa trị có thể bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa, mất tóc, và ảnh hưởng đến tế bào khỏe mạnh.

Xạ trị (Radiation Therapy):

  • Xạ trị là phương pháp điều trị ung thư sử dụng tia X hoặc tia ionizing khác để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc kiểm soát sự phát triển của chúng.
  • Nó có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với phẫu thuật hoặc hóa trị để tăng hiệu quả.
  • Trong xạ trị, tia X được hướng chính xác vào vị trí của khối u, giúp giảm tổn thương cho các tế bào khỏe mạnh xung quanh.
  • Xạ trị thường không gây mệt mỏi hoặc buồn nôn như hóa trị, nhưng có thể gây ra tác dụng phụ khác như mệt và sưng vùng điều trị.

Quyết định sử dụng hóa trị hoặc xạ trị thường được đưa ra dưới sự hướng dẫn của một nhóm y tế chuyên gia, bao gồm bác sĩ chuyên khoa ung thư và chuyên gia xạ trị, dựa trên tất cả các yếu tố đã nêu trên. Bệnh nhân nên thảo luận chi tiết với bác sĩ của mình để hiểu rõ về quyết định điều trị cụ thể cho tình trạng ung thư của họ.

Xem thêm>>>Sách Phòng và điều trị ung thư theo tây y và đông y

Liên hệ tổng đài tư vấn 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu trực tiếp tại email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ những thắc mắc.

Trân trọng!