Xô xát với người bị bệnh tâm thần có phải chịu TNHS ?

Tôi bị bất ngờ ăn một cái tát, ấm ức lao vào xô xát với Mai. Sau khi nghe tiếng xô xát của tôi với Mai, thì ba Mai và chồng tôi chạy ra kéo chúng tôi ra. Ba Mai bảo tôi, mấy hôm nay nó căng thăn nên lại lên cơn, bảo tôi đè Mai chặt lại một tí sẽ hết, còn chạy tới đánh 2 cái vào mặt Mai. Lúc này có người bỏ hàng cho nhà Mai chứng kiến. Thế nhưng khi tôi đã về nhà Mai vẫn cầm gạch chọi về phía mẹ con tôi, nhưng không trúng, tôi cưs nghĩ chút nữa là chọi trúng con tôi nên tôi lại chạy ra xô xát với Mai. Lúc này chỉ có chồng tôi ra can, còn ba Mai thì không. Kết quả, cánh tay trái của tôi thì đầy vết xước do móng tay của Mai, do tôi ghì chặt tay Mai, Mai ko đánh được nên bấm móng tay vào tay tôi, còn Mai thì chẳng sao. Sau chuyện, ba mẹ Mai không hề có động thái hỏi thăm hay xin lỗi. Sau khi xô xát, tôi phát hiện tay mình đầy vết xước nên có qua mua băng keo về dán, lúc này cả ba mẹ Mai đều thấy vết xước của tôi nhưng không hề có động thái hỏi thăm hay xin lỗi. Đến tối tôi lại thấy kính của tôi bị trầy tròng, tôi bị cận. Nên trưa hôm sau tôi qua gặp mẹ Mai để nói kiếng của tôi hôm qua đánh nhau với Mai bị trầy. Mẹ Mai bảo tôi biết chỗ thì mang đi thay, chứ bà không biết. Bà chỉ kêu tôi tự mang đi chứ bà không nói sẽ đền hay trả tiền gì cho tôi hết. Đến chiều thứ 7 thì tôi về quê, sáng chủ nhật thì mẹ tôi qua nói chuyện với ba mẹ Mai. Sau đó mẹ tôi nói tôi không biết suy nghĩ, bắt họ đền kiếng. Còn nói, ba mẹ Mai có giấy chứng nhận Mai bị tâm thần, đòi báo công an bắt tôi. Xin hỏi luật sư, tôi nên làm gì trong trường hợp này? Tôi có thể bị bắt không? Nếu tôi muốn kiện lại họ thì có khả thi không? Phần thắng là bao nhiêu? Xin nói thêm là Mai vẫn có chồng, có con, con Mai còn bằng tuổi với con lớn của tôi, 4 tuổi. Ngày hôm đó chồng Mai bị ba mẹ Mai đuổi về quê. 

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi thắc mắc về cho chúng tôi.

Câu hỏi được biên tập từ chuyên mục Tư vấn luật dân sự của Luật Minh Khuê.

Luật sư tư vấn luật dân sự gọi: 1900.6162

Trả lời:

Chào bạn,Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Bộ phận luật sư Tư vấn luật hình sự của Công ty Luật Minh Khuê. Nội dung câu hỏi của bạn đã được đội ngũ luật sư của Chúng tôi nghiên cứu và tư vấn cụ thể như sau:

I. Căn cứ pháp lý.

- Bộ luật hình sự 1999 sửa đổi bổ sung 2009 

II. Nội dung

1/Theo quy định tại Khoản 1 Điều 15 Bộ luật hình sự năm 1999 (đã sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định về phòng vệ chính đáng như sau:

"Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm".

 Và Khoản 2 Điều 15 Bộ luật hình sự có quy định về vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng: "đó là hành vi chống trả  rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại. Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự”.

Một hành vi được coi là phòng vệ chính đáng nếu đáp ứng được hai điều kiện sau :

Thứ nhất, về phía nạn nhân: là người đang có hành vi xâm phạm đến các lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, của cá nhân người phòng vệ hoặc của người khác (người thứ ba). Hành vi xâm phạm này phải là hành vi có tính chất nguy hiểm đáng kể. Mức độ đáng kể ở đây là tuỳ thuộc vào tính chất quan trọng của quan hệ xã hội bị xâm phạm, tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công của nạn nhân

Thứ hai là hành vi chống trả của người bị thiệt hại hoặc người phòng vệ là hành vi chống trả là cần thiết và phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Từ thực tế bạn đưa ra là bạn bị một người tâm thần là hàng xóm của bạn xông vào đánh, bạn và gia đình bạn khống chế, đè xuống đất,và có xô xát nhẹ. Như vậy rõ ràng hành vi của những người gia đình bạn là mục đích bảo vệ bạn và  hậu quả chỉ là xô xát nhẹ, Mai không hề bị sao,như vậy hành vi này chỉ là hành vi phòng vệ chính đáng và chưa vượt qúa giới hạn phòng vệ chính đáng. Chỉ khi hành vi phòng vệ đó vượt quá giới hạn phòng vê chính đáng thì bạn mới phải chịu trách nhiệm hình sự.

Trong trường hợp này, Mai không hề bị thương tích gì về sức khỏe, mà bạn mới là người chịu tổn thương, việc gia đình Mai kiện bạn là không có cơ sở, hơn nữa bạn có nhân chứng là người giao hàng chứng kiến Mai đã đánh bạn trước, ba Mai còn bảo bạn đè Mai chặt một chút. Như vậy bạn sẽ không phải chịu bất kỳ hình phạt gì ở đây.

2/ BLHS cũng quy định như sau:

"Điều 13. Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự

1. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

2. Người phạm tội  trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự, nhưng đã lâm vào tình trạng quy định tại khoản 1 Điều này trước khi bị kết án, thì cũng được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, người đó có thể phải chịu trách nhiệm hình sự."

Như vậy, Mai có giấy CN bị tâm thần thì sẽ không phải chịu TNHS, nếu bạn kiện thì sẽ bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh mà thôi.

Ngoài ra, tại Khoản 3 Điều 606 Bộ luật Dân sự 2005 quy định Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân:

 “Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường”

Như vậy, theo các quy định trên, khi người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại thì người giám hộ của người mất năng lực hành vi dân sự có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại.

Các bên có thể thoả thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần (Khoản 1 Điều 605 Bộ luật Dân sự 2005)