Án lệ số 62/2023/AL1 về thời điểm bắt đầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên trong vụ án tranh chấp về xác định cha cho con

1. Hiểu thế nào về nghĩa vụ cấp dưỡng?

Theo quy định tại Điều 107 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 về nghĩa vụ cấp dưỡng cụ thể như sau:

- Nghĩa vụ cấp dưỡng trong mối quan hệ gia đình là một trách nhiệm tối cao mà tất cả thành viên trong gia đình phải tuân thủ. Luật Hôn Nhân và Gia Đình năm 2014 quy định rằng trách nhiệm này phải được thực hiện đầy đủ và không thể thay thế hoặc chuyển giao cho bất kỳ ai khác. Trong hệ thống gia đình, nghĩa vụ này bao gồm các khía cạnh đa dạng và quan trọng đối với các mối quan hệ gia đình khác nhau. Đầu tiên, nó áp dụng cho mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, nơi cha mẹ chịu trách nhiệm cung cấp cho con cái của họ sự hỗ trợ tài chính và vật chất cần thiết để đảm bảo sự phát triển và phục vụ cho nhu cầu cơ bản của con cái.

Ngoài ra, nghĩa vụ cung cấp hỗ trợ và chăm sóc này cũng áp dụng cho các mối quan hệ trong cùng hệ thống gia đình. Anh chị em cũng phải chịu trách nhiệm đối với nhau, đảm bảo rằng họ cung cấp sự hỗ trợ và chăm sóc tương tự, không chỉ về mặt vật chất mà còn về mặt tinh thần. Điều này có thể bao gồm việc chia sẻ kiến thức, kỹ năng và tạo ra môi trường gia đình ấm áp và hỗ trợ. Ngoài ra, các mối quan hệ bậc thang trong gia đình như ông bà nội, ông bà ngoại và cháu, cũng như các mối quan hệ ruột thịt khác nhau như cô, dì, chú, cậu, bác và cháu ruột, đều phải tuân thủ nghĩa vụ cung cấp hỗ trợ và chăm sóc này. Điều này đặt ra một trách nhiệm đặc biệt đối với người lớn đối với trẻ nhỏ và ngược lại, tạo ra một môi trường gia đình mà tình cảm và trách nhiệm luôn được tôn trọng và thực hiện một cách chặt chẽ. Cuối cùng, quan hệ vợ chồng cũng không nằm ngoài quy định của Luật Hôn Nhân và Gia Đình. Vợ và chồng phải đảm bảo rằng họ cung cấp hỗ trợ vật chất và tinh thần cho nhau, xây dựng và duy trì mối quan hệ hôn nhân mạnh mẽ và ổn định, và tuân thủ các quy tắc và quy định liên quan đến nghĩa vụ gia đình của họ.

- Trong trường hợp người có trách nhiệm nuôi dưỡng chối từ việc thực hiện nghĩa vụ của mình, sự can thiệp của cá nhân, cơ quan, hoặc tổ chức có thẩm quyền là hoàn toàn cần thiết. Các bên có quyền đòi hỏi việc thực hiện nghĩa vụ cung cấp hỗ trợ và chăm sóc, và nếu cần, Tòa án có thẩm quyền có thể buộc họ phải tuân thủ nghĩa vụ này, theo quy định và hướng dẫn của pháp luật. Sự can thiệp này đảm bảo rằng không có ai có trách nhiệm gia đình có thể thoát tránh khỏi nghĩa vụ của mình, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người nhận sự hỗ trợ, đảm bảo rằng họ không bị bỏ rơi trong hoàn cảnh khó khăn. Trong tình huống này, luật pháp là công cụ quan trọng để đảm bảo tình cảm và trách nhiệm gia đình được thực hiện một cách đúng đắn và công bằng.

2. Quy định về xác định cha con

Theo quy định tại Điều 88 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì việc xác định cha con được quy định cụ thể như sau:

- Trong phạm vi luật pháp gia đình, quy định về sự nguồn gốc của đứa trẻ trong bối cảnh hôn nhân đóng vai trò vô cùng quan trọng. Theo quy tắc rất rõ ràng này, nếu một đứa trẻ chào đời trong khoảng thời gian diễn ra hôn nhân hoặc trong thời hạn 300 ngày sau khi hôn nhân kết thúc, đứa trẻ này được công nhận là con chung của người vợ và người chồng. Điều này áp dụng ngay cả khi con ra đời trước ngày ghi danh đám cưới và được cha mẹ thừa nhận là con của họ. Quy định này khẳng định tầm quan trọng của quan hệ hôn nhân và bảo vệ quyền lợi của đứa trẻ bằng cách chắc chắn rằng mối quan hệ này không bị thay đổi dù có bất kỳ biến cố nào xảy ra. Trong ngữ cảnh này, nói về sự phát sinh của một đứa trẻ không chỉ đơn thuần là việc tính toán thời gian, mà còn là việc tạo ra một sự kết nối đậm đặc giữa cha mẹ và con cái. Điều này bảo đảm rằng mọi quyền và trách nhiệm gia đình được thể hiện một cách đầy đủ và không bị nhiễu động bởi các yếu tố bên ngoài

- Trong các tình huống phức tạp hoặc tranh chấp khi cha hoặc mẹ không thừa nhận quyền là cha hoặc mẹ của đứa trẻ, việc xác định nguồn gốc của đứa trẻ đòi hỏi một quá trình pháp lý cẩn thận và công bằng hơn. Đây là nơi mà sự can thiệp của Tòa án trở nên rất quan trọng. Tòa án có trách nhiệm thẩm định chứng cứ và bằng chứng được trình bày để xác định sự thật về mối quan hệ gia đình và quyền của con cái. Quy trình này đòi hỏi sự tỉ mỉ và công tâm để đảm bảo rằng quyền lợi của tất cả các bên được bảo vệ và tôn trọng.

Tòa án có thể yêu cầu kiểm tra ADN hoặc các phương pháp xác định nguồn gốc khác để xác định quan hệ gia đình một cách rõ ràng. Điều này có thể bao gồm việc thu thập mẫu ADN từ các bên liên quan và thực hiện kiểm tra ADN để xác định quyền cha hoặc mẹ của đứa trẻ. Sự can thiệp của Tòa án trong việc xác định nguồn gốc của đứa trẻ đảm bảo rằng không có sự nghi ngờ hoặc bất công trong quá trình này và bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên, đặc biệt là quyền của đứa trẻ được xác định một cách rõ ràng và chính xác.

3. Quy định của pháp luật về thời điểm bắt đầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên trong vụ án tranh chấp về xác định cha cho con

Thời điểm bắt đầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên thường được quy định trong pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, một quy tắc chung là nghĩa vụ cấp dưỡng thường bắt đầu từ khi con được sinh ra. Trong hầu hết các trường hợp, cha mẹ hoặc người bảo trợ của con phải cấp dưỡng cho con từ ngày con ra đời. Từ đó, nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ tiếp tục cho đến khi con đủ tuổi trưởng thành hoặc đủ khả năng tự lập, tùy theo quy định của luật pháp địa phương. Pháp luật quy định về thời điểm bắt đầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên để bảo vệ quyền lợi và phát triển của trẻ em, đảm bảo sự chăm sóc và hỗ trợ tài chính cho các con chưa đủ khả năng tự lập. 

Con chưa thành niên cần được đảm bảo các quyền lợi cơ bản, trong đó bao gồm quyền được nuôi dưỡng, chăm sóc và có điều kiện sống tốt nhất. Việc đảm bảo nghĩa vụ cấp dưỡng từ phía cha mẹ giúp đảm bảo rằng trẻ em có đủ tài chính để phục vụ cho cơ bản như thực phẩm, học tập, y tế và sinh hoạt hàng ngày. Việc quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng khuyến khích cha mẹ đảm bảo trách nhiệm của họ đối với con cái của mình, kể cả trong trường hợp ly hôn hoặc chia tay. Điều này giúp bảo đảm rằng con cái không bị bỏ rơi hoặc thiếu thốn trong tình hình gia đình không ổn định. Cấp dưỡng không chỉ đảm bảo nhu cầu cơ bản mà còn giúp tạo điều kiện cho trẻ em phát triển tốt hơn. Trẻ có thể học hành tốt hơn, tham gia các hoạt động ngoại khoá và có môi trường tốt để phát triển về mặt thể chất và tinh thần. Khi cha mẹ chấp nhận trách nhiệm cấp dưỡng cho con cái của họ, nó có thể giảm thiểu áp lực tài chính đối với các dịch vụ xã hội, như chăm sóc xã hội và trợ cấp xã hội, do đó giúp hệ thống xã hội hoạt động hiệu quả hơn. Vì vậy, trong trường hợp này, để xác định thời điểm thực hiện nghĩa vụ này bắt đầu từ khi nào có thể tham khảo án lệ 62/2023/AL được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua vào các ngày 01, 02, 03 tháng 02 năm 2023 và được công bố theo Quyết định 39/QĐ-CA ngày 24 tháng 02 năm 2023 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Theo đó, trong vụ án tranh chấp xác định cha cho con và xác định nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên, Tòa án nhân dân tối cao đã đưa ra hướng dẫn cụ thể về cách xử lý trường hợp này. Thông qua quá trình phán quyết, Tòa án đã xác định các khía cạnh quan trọng liên quan đến nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên. Khi một người mẹ khởi kiện yêu cầu xác định cha đẻ của người con và yêu cầu bị đơn thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên, Tòa án đã tiến hành xem xét toàn diện vụ việc. Sau quá trình xem xét, Tòa án đã kết luận rằng bị đơn là cha đẻ của người con và do đó có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.

Trong trường hợp này, để xác định thời gian cấp dưỡng cho con chưa thành niên, Tòa án đã quyết định rằng thời điểm này bắt đầu tính từ khi người con được sinh ra là hoàn toàn phù hợp. Điều này đặt ra nguyên tắc rõ ràng và công bằng, đảm bảo rằng trẻ em được hưởng các quyền lợi và sự chăm sóc từ bố mẹ hoặc người bảo trợ của họ mà không phụ thuộc vào các quy định phức tạp hơn.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Án lệ số 47/2021/AL về việc xác định tội danh trong trường hợp bị cáo dùng hung khí nguy hiểm đâm vào vùng trọng yếu của cơ thể bị hại. Còn vướng mắc, vui lòng liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Trân trọng./.