Biến độc lập (independent variable) là gì ?

1. Thế nào là biến độc lập (independent variable) ? 

Biến độc lập (independent variable) là một biến mà trong một nghiên cứu hoặc thí nghiệm, nó được giữ nguyên hoặc được điều khiển để tìm hiểu tác động của nó lên biến phụ thuộc (dependent variable). Nói cách khác, biến độc lập là biến mà nhà nghiên cứu có thể thay đổi hoặc điều khiển một cách độc lập trong quá trình nghiên cứu để tìm hiểu tác động của nó đến biến phụ thuộc.

Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, có thể thông qua một số ví dụ về biến độc lập dưới đây:

- Nghiên cứu về tác động của thuốc lá đến sức khỏe: biến độc lập là số lượng thuốc lá mỗi người hút mỗi ngày, biến phụ thuộc là tình trạng sức khỏe của người đó. Hay trong một nghiên cứu về tác động của việc tập thể dục đến sức khỏe, biến độc lập có thể là thời gian tập luyện (30 phút hoặc 60 phút), cường độ tập luyện (nhẹ, vừa, mạnh), hoặc loại bài tập (chạy bộ, tập thể dục nhịp điệu). Biến phụ thuộc sẽ là sức khỏe của người tập thể dục, được đo bằng các chỉ số như cân nặng, huyết áp hoặc sức bền cơ.

- Nghiên cứu về ảnh hưởng của giáo dục đến thu nhập: biến độc lập là mức độ giáo dục hoàn thành, biến phụ thuộc là mức thu nhập của người đó.

- Nghiên cứu về ảnh hưởng của mức độ ánh sáng đến sinh trưởng cây trồng: biến độc lập là mức độ ánh sáng mà cây trồng được tiếp nhận, biến phụ thuộc là chiều cao và khối lượng của cây trồng.

- Nghiên cứu về tác động của chế độ ăn uống đến sức khỏe: biến độc lập là chế độ ăn uống, bao gồm số lượng và chất lượng các loại thực phẩm được tiêu thụ, biến phụ thuộc là tình trạng sức khỏe của người đó.

Trong mỗi nghiên cứu, việc xác định các biến độc lập và phụ thuộc là rất quan trọng để đảm bảo tính xác thực và khả năng chuyển đổi kết quả thành hành động thực tế.

2. Đặc trưng của biến độc lập gồm những gì? 

Biến độc lập (independent variable) là một biến trong một mô hình nghiên cứu, được giả định ảnh hưởng đến biến phụ thuộc (dependent variable) trong một nghiên cứu. Đặc trưng của biến độc lập bao gồm:

- Biến độc lập là biến được nghiên cứu, được giả định ảnh hưởng đến biến phụ thuộc (dependent variable) trong một mô hình nghiên cứu.

- Biến độc lập là biến được thay đổi hoặc điều chỉnh trong quá trình nghiên cứu.

- Biến độc lập không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các biến khác trong mô hình.

- Biến độc lập thường được đo bằng các phương pháp định lượng như đo lường, quan sát hoặc thí nghiệm.

- Biến độc lập có thể là một biến đơn lẻ hoặc một nhóm các biến tương tự.

- Biến độc lập có thể được sử dụng để dự đoán hoặc giải thích biến phụ thuộc.

- Biến độc lập được sử dụng để tạo ra các giả thuyết nghiên cứu và kiểm tra tính chính xác của chúng.

Ví dụ về biến độc lập bao gồm: tuổi, giới tính, thu nhập, giáo dục, v.v. trong một nghiên cứu về sức khỏe và cảnh báo bệnh lý.

3. Các loại biến độc lập

Có nhiều loại biến độc lập (independent variable) khác nhau, tùy thuộc vào bối cảnh và mục đích của nghiên cứu. Dưới đây là một số loại phổ biến:

- Biến độc lập rời rạc: là loại biến độc lập mà các giá trị có thể được xác định rõ ràng và có giới hạn, chẳng hạn như giới tính (nam hoặc nữ), trình độ học vấn (tiểu học, trung học, đại học) hoặc loại thuốc (A, B, C).

- Biến độc lập liên tục: là loại biến độc lập có thể có bất kỳ giá trị nào trong một khoảng liên tục, chẳng hạn như tuổi, chiều cao, cân nặng hoặc thu nhập.

- Biến độc lập nhị phân: là loại biến độc lập chỉ có hai giá trị có thể có, thường là 0 hoặc 1, để đại diện cho sự hiện diện hoặc vắng mặt của một thuộc tính hoặc sự kiện.

- Biến độc lập định tính: là loại biến độc lập được đo bằng các nhóm hoặc phân loại, chẳng hạn như màu sắc, chủng tộc, tình trạng hôn nhân hoặc loại nghề nghiệp.

- Biến độc lập liên quan: là loại biến độc lập có thể được đo bằng cách xác định mối quan hệ hoặc tương quan giữa các biến, chẳng hạn như tốc độ và khoảng cách trong nghiên cứu di chuyển.

- Biến độc lập cục bộ: là loại biến độc lập mà các giá trị khác nhau được đo tại các vị trí khác nhau trong không gian, chẳng hạn như nhiệt độ tại các điểm khác nhau trên bề mặt của một vật thể.

- Biến độc lập thời gian: là loại biến độc lập được đo trong các khoảng thời gian khác nhau, chẳng hạn như số lượng khách hàng trong một cửa hàng theo từng giờ trong ngày.

Những loại biến độc lập này đều được sử dụng để giải thích hoặc dự đoán biến phụ thuộc trong một nghiên cứu.

4. Mối quan hệ giữa biến độc lập và biến phụ thuộc

Trong nghiên cứu khoa học, khái niệm "biến" thường được sử dụng để chỉ một đặc tính có giá trị có thể được đo lường. Hai loại biến phổ biến trong nghiên cứu là biến độc lập và biến phụ thuộc. Việc xác định chính xác hai biến này là rất quan trọng trong quá trình nghiên cứu khoa học, từ khi đặt ra mục tiêu, lập giả thuyết, tạo bảng hỏi cho đến khi phân tích và xử lý số liệu.

Biến độc lập là chỉ báo đo lường yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề nghiên cứu và giả định rằng nếu có sự thay đổi trong biến độc lập, thì nó sẽ gây ra thay đổi trong thực trạng vấn đề nghiên cứu. Biến độc lập không bị tác động bởi các biến khác.

Trái lại, biến phụ thuộc là chỉ báo mô tả thực trạng vấn đề nghiên cứu và giả định rằng nó sẽ thay đổi nếu có sự thay đổi trong biến độc lập.

Biến độc lập và biến phụ thuộc là những yếu tố quan trọng trong việc xác định mối quan hệ nhân quả giữa các biến trong một nghiên cứu khoa học. Biến độc lập được xác định là yếu tố nguyên nhân, trong khi biến phụ thuộc là kết quả được đo lường. Khi biến độc lập thay đổi, thì biến phụ thuộc cũng sẽ thay đổi theo.

Ví dụ, trong một nghiên cứu về sự gia tăng của tham nhũng, giả thuyết nghiên cứu có thể xác định các biến độc lập là thể chế chính trị, thể chế kinh tế và thể chế xã hội, trong khi biến phụ thuộc là mức độ tham nhũng. Tuy nhiên, trong một trường hợp khác, các yếu tố này có thể đóng vai trò khác nhau, do đó việc xác định biến độc lập và biến phụ thuộc phụ thuộc vào mục đích và cách tiếp cận của nghiên cứu.

Việc xác định đúng các biến độc lập và biến phụ thuộc là rất quan trọng trong quá trình nghiên cứu khoa học, và cần được thực hiện một cách chính xác. Trong quá trình lập bảng hỏi, xử lý số liệu và xây dựng mô hình hồi quy, kiểm định T-test, phân tích ANOVA ..., các biến cần được định danh một cách chính xác để đảm bảo tính chính xác của quá trình thực hiện.

Việc nghiên cứu mối quan hệ giữa biến độc lập và biến phụ thuộc là một phương pháp phổ biến trong khoa học và các lĩnh vực liên quan đến nghiên cứu xã hội như kinh tế học, tâm lý học, y học và nhiều lĩnh vực khác. Mối quan hệ này cho phép các nhà nghiên cứu đánh giá tác động của một hoặc nhiều biến độc lập đến biến phụ thuộc, hoặc quan sát mối liên hệ giữa hai biến để tìm hiểu các quan hệ phức tạp trong các tác động và quan hệ giữa các biến trong một hệ thống. Mối quan hệ giữa hai biến này có thể được đánh giá thông qua các phương pháp thống kê để xác định sự tương quan hoặc tương quan hồi quy giữa chúng. Việc nghiên cứu mối quan hệ giữa biến độc lập và biến phụ thuộc có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu khoa học và đời sống.  

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Luật Minh Khuê về vấn đề biến độc lập (independent variable) là gì và một số thông tin liên quan đến vấn đề này. Mọi thắc mắc chưa rõ hay có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách hàng vui lòng liên hệ với bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu tư vấn qua email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời. Xin trân trọng cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật Minh Khuê.