Mục lục bài viết
1. Dàn ý phân tích nhân vật mẹ Lê trong “Nhà mẹ Lê” - Thạch Lam
Dàn ý phân tích nhân vật mẹ Lê
1. Mở bài
- Dẫn dắt: Trong văn học Việt Nam, những tác phẩm viết về người nông dân thường mang lại nhiều cảm xúc sâu sắc, phản ánh hiện thực xã hội và nỗi đau của con người.
- Giới thiệu tác phẩm: Tác phẩm "Nhà mẹ Lê" của Thạch Lam là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện sâu sắc cuộc sống khốn khổ của người nông dân.
- Nhân vật mẹ Lê: Là hình ảnh đại diện cho những người phụ nữ tần tảo, chịu đựng trong bối cảnh xã hội thực dân phong kiến đầy bất công.
2. Thân bài
a. Khái quát về tác giả, tác phẩm và nhân vật chính
- Tác giả Thạch Lam: Là một trong những nhà văn nổi bật của phong trào Tự lực văn đoàn, ông nổi tiếng với những tác phẩm mang giá trị nhân đạo sâu sắc.
- Tác phẩm "Nhà mẹ Lê": Miêu tả cuộc sống của mẹ Lê và gia đình, phản ánh hiện thực xã hội với những số phận bị lãng quên.
- Nhân vật chính mẹ Lê: Là hình mẫu của người phụ nữ nông dân, mang trong mình nỗi đau và sự chịu đựng.
b. Phân tích nhân vật mẹ Lê
i. Hoàn cảnh sống
- Xuất thân: Mẹ Lê là một người phụ nữ nông thôn, sống trong hoàn cảnh ngụ cư nghèo khó ở Đoàn Thôn.
- Tình trạng gia đình: Chồng đã mất, mẹ Lê một mình nuôi mười một đứa con, từ đứa lớn mới mười bảy tuổi đến đứa bé nhất vẫn còn bế trên tay.
- Tài sản: Gia tài duy nhất chỉ là một căn nhà lá tạm bợ và một chiếc giường nan gãy nát, thể hiện sự nghèo khổ cùng cực.
ii. Ngoại hình
- Hình dáng: Mẹ Lê có ngoại hình thấp bé, chắc chắn, da mặt và chân tay nhăn nheo như quả trám khô. Điều này không chỉ thể hiện sự lao động vất vả mà còn gợi lên hình ảnh về một cuộc đời khó nhọc.
iii. Phẩm chất
- Chăm chỉ, chịu thương chịu khó: Mẹ Lê luôn cố gắng làm việc, nuôi con dù trong hoàn cảnh khốn khó.
- Lạc quan: Dù sống trong cảnh thiếu thốn, mẹ Lê vẫn giữ được niềm tin vào cuộc sống.
- Tình thương gia đình: Mẹ Lê yêu thương con cái, luôn lo lắng cho chúng, thể hiện sự hy sinh cao cả của người mẹ.
iv. Số phận cực khổ
- Nạn nhân của bọn thống trị: Mẹ Lê đi khắp nơi xin việc làm nhưng không ai mướn, thể hiện sự bất công trong xã hội.
- Hình ảnh bị cắn bởi chó khi xin gạo: Đây là một biểu tượng cho sự khổ cực và những thử thách mẹ Lê phải đối mặt.
- Cái chết bi thảm: Mẹ Lê lên cơn mê sảng và qua đời, được chôn vùi trong một cánh đồng, thể hiện sự lạnh lẽo, tủi nhục của những kiếp người bị quên lãng.
⇒ Nhận định chung: Nhân vật mẹ Lê là hình ảnh tiêu biểu cho những người dân lương thiện bị tước đoạt hạnh phúc. Qua đó, Thạch Lam không chỉ bày tỏ sự thương cảm mà còn ngầm lên án xã hội thực dân phong kiến đã tước đi quyền sống và hạnh phúc của con người.
3. Kết bài
- Giá trị nội dung: Tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực khắc nghiệt mà còn thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, thể hiện lòng trắc ẩn với số phận con người.
- Giá trị nghệ thuật: Giọng văn nhẹ nhàng, trong sáng, nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế, hòa quyện giữa hiện thực và trữ tình.
- Khẳng định lại giá trị của tác phẩm và nhân vật mẹ Lê: Là biểu tượng cho nỗi đau, sự hy sinh và sức sống mạnh mẽ của những người phụ nữ trong xã hội đầy bất công.
2. Bài Cảm nhận của em về nhân vật mẹ Lê trong đoạn trích - mẫu 1
“Nhà mẹ Lê” là một tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực khắc nghiệt mà còn mang đậm tính nhân đạo của Thạch Lam. Trong câu chuyện này, không có những người anh hùng cứu giúp hay một kết cục viên mãn nào, nhưng khi đọc, người ta vẫn cảm nhận được rằng trên thế gian này, lòng người vẫn còn tồn tại, dù ở trong những tình huống bi thảm nhất.
Nhân vật bác Lê hiện lên như một biểu tượng của sự chịu đựng và hy sinh. Bác là một người phụ nữ nghèo khổ, sống một mình với mười một đứa con, trong khi cuộc sống của họ không ngừng bị đe dọa bởi cái đói. Dẫu khốn khó, bác Lê vẫn kiên trì nuôi dưỡng con cái, không bỏ rơi chúng trong những ngày tháng đói kém. Cuộc đời bác là một chuỗi những lao động vất vả, và cuối cùng, cái chết đến với bác cũng vì nỗi đói khát phải đi xin cơm. Thạch Lam đã khéo léo khắc họa hình ảnh những đứa con và cuộc sống hàng ngày của gia đình bác thật sống động và chân thật. Đặc biệt, những ký ức đẹp đẽ về những bữa ăn no, dù chỉ là những khoảnh khắc hiếm hoi, lại trở thành điểm nhấn trong bức tranh tăm tối, thể hiện sức sống mãnh liệt và khả năng tìm niềm vui ngay cả trong khó khăn.
Gia cảnh khó khăn của mẹ Lê không phải là chuyện hiếm gặp trong xã hội đương thời. Thạch Lam đã miêu tả một cách đầy xúc cảm và chân thực về hoàn cảnh ấy, gửi gắm thông điệp về những thử thách trong cuộc sống, nhưng đồng thời cũng tôn vinh tinh thần kiên cường và lòng hy vọng của con người. Việc miêu tả nhân vật mẹ Lê không chỉ là để thể hiện sự đau khổ mà còn để nhấn mạnh sự đoàn kết và tinh thần giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng.
Lòng nhân đạo của Thạch Lam được thể hiện rõ nét qua hai chi tiết quan trọng trong truyện. Đầu tiên, đó là lòng người hướng thiện. Mặc dù sống trong cảnh nghèo khó, bác Lê vẫn không từ bỏ những đứa con của mình. Trong những ngày tháng tăm tối, bà vẫn luôn giữ được nụ cười, kiếm từng miếng ăn cho con. Điều này cho thấy con người không bị tha hóa bởi đói nghèo hay đau khổ, mà vẫn giữ được bản tính lương thiện. Thứ hai, khi bác mất, những người hàng xóm, dù không phải ruột rà máu mủ, vẫn sẵn sàng giúp đỡ. Hành động góp tiền mua một cái ván gỗ cho bác đã thể hiện rõ nét lòng người, cho thấy bản tính con người chưa bao giờ mất đi, dù trong hoàn cảnh khó khăn.
Thạch Lam có cách kể chuyện thật khác biệt so với các tác giả cùng thời. Truyện của ông vừa phơi bày hiện thực phũ phàng, vừa mang theo một tinh thần nhân đạo sâu sắc, thể hiện tình người trong từng câu chữ. Qua đó, tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc mô tả nỗi khổ của nhân vật mà còn truyền tải thông điệp về tình yêu thương, sự sẻ chia và sức mạnh của con người trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.
3. Bài Cảm nhận của em về nhân vật mẹ Lê trong đoạn trích - mẫu 2
Dưới ngòi bút tài hoa của Thạch Lam, đoạn trích trong tác phẩm "Nhà mẹ Lê" không chỉ đơn thuần là một bức tranh hiện thực mà còn là một tác phẩm nghệ thuật mang tính nhân đạo sâu sắc, lột tả chân thực số phận đáng thương của người mẹ với mười một đứa con nheo nhóc.
Cái đói, sự túng quẫn đặc trưng của xã hội thời bấy giờ được thể hiện một cách rõ nét qua hoàn cảnh sống của mẹ Lê. Trong khi đã nghèo khổ, lại còn phải gánh vác nuôi nhiều con, cuộc sống của mẹ Lê trở nên khốn khó gấp bội. Hình ảnh người đàn bà với làn da nhăn nheo như quả trám khô, thân hình thấp bé khắc khổ, nhưng lại là mẹ của mười một đứa trẻ - đứa lớn nhất mới mười bảy, đứa bé nhất còn đang được bế trên tay - chính là minh chứng sống động cho sự bần cùng của xã hội. Cái đói rét, nghèo khổ như một cái bóng luôn đeo bám, khi trong căn nhà chật chội như một “ổ chó”, những người mẹ con lại bị so sánh với những “chó mẹ và chó con”, từ đó toát lên sự chua xót, khổ cực đến nỗi con người và động vật bị đặt trong cùng một khung cảnh tủi nhục.
Dù trong hoàn cảnh ngặt nghèo, mẹ Lê vẫn âm thầm chịu đựng, lam lũ mà không một lời than thở hay trách móc. Hình ảnh của mẹ Lê không chỉ đại diện cho một người phụ nữ đơn lẻ mà là biểu tượng cho hàng triệu bà mẹ khác trong xã hội, những người dẫu có khổ đến mấy cũng không bao giờ bỏ con, vẫn kiên trì chịu đựng đói rét, cam chịu tất cả mọi khổ đau để nuôi con. Sự vĩ đại của họ nằm trong những hành động âm thầm, lặng lẽ, dẫu biết rằng cuộc sống luôn đầy rẫy khó khăn. Cái đẹp trong tâm hồn người mẹ không chỉ nằm ở sự hy sinh, mà còn ở niềm khao khát mang lại cho con một cuộc sống tốt đẹp hơn, thà rằng mình phải chịu đói, chịu rét để con cái không phải trải qua nỗi khổ tương tự.
Mỗi khi có việc làm, mẹ Lê lại cảm thấy hạnh phúc; niềm vui của bà không chỉ là những bát cơm no bụng mà còn là sự hy vọng cho những đứa con. Thế nhưng, nỗi lo âu luôn thường trực, khi mùa đông đến, việc làm cũng ngừng lại, cả gia đình lại rơi vào cảnh đói kém. Những đứa con của mẹ, với cơ thể gầy guộc, oằn mình chịu đói, chỉ còn biết mong chờ vào mùa màng. Chính cái khổ của mẹ Lê không chỉ đến từ hoàn cảnh mà còn từ việc phải nuôi dưỡng quá nhiều con, và qua đó, ta nhận ra gánh nặng của một người mẹ trong xã hội luôn đặt nặng quan niệm "đông con hơn nhiều của".
Qua hình ảnh của mẹ Lê, ta nhận ra bài học sâu sắc về tình yêu thương và sự hy sinh. Dù có thể người ta sẽ bảo rằng “đẻ nhiều thì chịu khổ”, nhưng cái tình cảm thiêng liêng mà mẹ dành cho các con lại khiến cho người đọc không thể không cảm thông. Mẹ Lê là hình ảnh của người phụ nữ dũng cảm, một tấm gương sáng cho những ai đang sống trong khổ cực mà vẫn biết vươn lên. Thạch Lam, qua những dòng văn nhẹ nhàng, đã khắc họa một bức tranh đầy bi thương nhưng cũng rất đỗi nhân văn về những số phận bất hạnh.
Từ đây, chúng ta tự hỏi liệu có ai sẽ giang tay cứu vớt những mảnh đời như mẹ Lê? Hay liệu rằng cuộc sống của họ sẽ mãi mãi chìm trong vòng lặp khổ đau ấy? Thạch Lam không chỉ muốn kể một câu chuyện, mà còn khơi gợi trong mỗi người chúng ta lòng trắc ẩn, để nhận thức được giá trị của tình người trong cuộc sống đầy thử thách này.
Xem thêm bài viết: Phân tích giọng văn trong bài Hai đứa trẻ của Thạch Lam siêu hay