Một trong các chủ sở hữu chung chết thì phần tài sản đó chia như thế nào ?

Khách hàng: Kính chào Luật sư Minh Khuê, Luật Minh Khuê hãy hướng dẫn phân chia tài sản thừa kế và việc Một trong các chủ sở hữu chung chết thì phần tài sản đó chia như thế nào?

Cảm ơn!

Chào bạn, Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Bộ phận luật sư tư vấn pháp luật của Công ty Luật Minh Khuê. Nội dung câu hỏi của bạn đã được đội ngũ luật sư của Chúng tôi nghiên cứu và tư vấn cụ thể như sau:

Cơ sở pháp lý được sử dụng trong bài viết:

- Bộ luật Dân sự số 33/2015/QH11 của Quốc hội

- Luật đất đai số 45/2013/QH13 của Quốc hội

- Nghị định số 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ : Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai

Nội dung phân tích:

1.  Xác định người thừa kế theo pháp luật

Theo Bộ luật dân sự quy định:

"Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản."

2. Xác định người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

Theo Điều 644 Bộ luật dân sự quy định về "người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc" như sau:

- Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

- Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.

=> Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này:

1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động."

3. Xác định di chúc hợp pháp 

Theo Điều 630 của Bộ luật dân sự năm 2015 quy định "Di chúc hợp pháp" như sau:

- Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

- Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

- Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

- Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

- Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

4. Tình huống về thừa kế tài sản người chết khi tài sản thuộc khối tài sản chung

Tình huống một: Khách hàng:thưa Luật sư, khi một trong các chủ sở hữu chung chết thì phần tài sản của người đó trong khối tài sản chung có được chia thừa kế hay không? Cảm ơn!

Trả lời: Khi người đó chết thì phần tài sản của người đó sẽ được tách riêng ra để chia thừa kế.

Tình huống hai: Hiện nay gia đình tôi đang làm thủ tục sang tên đỏ từ tên Bố tôi- đã mất sang tên mẹ tôi. Diện thừa kế của gia đình tôi có mẹ và 2 con.Khi cung cấp đầy đủ giấy tờ theo thủ tục: - CMND của người thừa kế - giấy chứng tử - giấy đăng ký kết hôn - sổ đỏ - sổ hộ khẩu ( theo đúng yêu cầu của phòng công chứng), thì họ yêu cầu chúng tôi phải đến cơ quan công an Xã để xin Giấy xác nhận số thành viên của gia đình tôi tại thời điểm sổ đỏ được cấp (năm 1999). Theo giải thích của họ thì làm như vậy để tránh trường hợp trong phần đất của bố tôi có phần đất của cô hoặc chú ruột của tôi,thì họ cũng có quyền như chúng tôi. Xin hỏi yêu cầu đó có đúng hay không và tại sao? Sổ hộ khẩu hiện tại của gia đình tôi được cấp năm 2000, bố tôi mất năm 2004.

=> Trả lời: Nếu như phần đất mà bố bạn có quyền sử dụng trước đây được cấp theo hộ gia đình thì việc UBND xã yêu cầu vậy là hợp lệ. Còn nếu là đất bố bạn được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất thông thường thì trong diện thừa kế chỉ có bạn và mẹ bạn thì không cần phải xin xác nhận thành viên trong gia đình.

5. Xử lý tình huống về chia di sản thừa kế 

Tình huống một; Khách hàng: Thưa Luật sư, ông cháu 6 người con 2 trai 4 gái, ông cháu có 2 mảnh đất chia cho bố cháu và chú cháu từ năm 1984 nhưng không có di chúc hay giấy tờ gì, hơn 30 năm qua không có một ai trong 6 người con đòi hỏi hay tranh chấp gì, nhưng đến hôm nay cô cháu tức em ruột bố cháu lại đòi quyền thừa kế đất, trong khi 2 mảnh đất ông nội cháu chia cho bố và chú giờ đã có sổ đỏ mang tên bố cháu và chú, vậy cô cháu đòi quyền thừa kế được không?

=> Theo Bộ luật dân sự năm 2015 quy định:

"Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế."

=> Vậy theo điều luật đến nay đã hết thời hiệu khởi kiện về thừa kế nên cô bạn không đòi được nữa.

Tình huống hai: Mẹ tôi sinh được 3 người con trai trong đó tôi là con trai út, cả 3 anh em tôi đều đã lập gia đình. Mẹ tôi đã cho 2 người anh cả đất xây nhà nhưng còn tôi hiện đang ở rể. Lúc các anh xây nhà tôi có về đòi hỏi quyền lợi như 2 người anh. Người anh cả đứng lên nói rằng:"Không có quyền lợi gì cả" khiến tôi rất bức xúc. Còn mẹ tôi thì nói không cho tôi ít đất nào vì nghĩ rằng tôi đã có nhà ở mẹ vợ cho rồi . Vậy xin hỏi luật sư tôi phải làm như thế nào? Tôi có thể làm đơn kiện 2 người anh được không (vì đây là đất ông bà ngoại để lại cho mẹ tôi) Tôi có thể hưởng quyền thừa kế như 2 người anh không và tôi phải làm những thủ tục gì.

=> Trả lời: Hiện nay bạn đã qua tuổi vị thành niên nên nếu mẹ bạn lập di chúc để cho anh bạn quyền sử dụng đất mà hợp pháp thì bạn không thể khởi kiện vì bạn không có quyền hưởng thừa kế.

Tình huống ba: Gia đình đang có nhu cầu vay 30 triệu để sửa nhà. Muốn vay ngân hàng nhưng không biết vay ở đâu. Nhà em thuộc diện gia đình chính sách hộ nghèo. em là người tàn tật nhưng vẫn đi làm tháng 6 7 triệu được. em đang chuẩn bị lấy vợ rồi. Gia đình em có 1 sổ đỏ mang tên bố em nhưng bố đã mất 3 năm. Gia đình em hỏi ngân hàng chính sách muốn vay theo sửa nhà và nước sạch thì không có đợt không được vay. Gia đình em chỉ còn có sổ đỏ 180m2 mang tên bố em đã mất thì có cầm lên ngân hàng Agribank huyện KT- HP vay được không? chỉ có em và mẹ em trong gia đình. Có cách nào vay mà không phải làm lại sổ đỏ không vì mất thời gian quá, nhà em đang sửa dở, em và mẹ em là 2 người thừa kế duy nhất vây có ủy quyền hay làm cách nào để mang sổ đổ đi vay được không?

=> Bạn có thể hỏi trực tiếp ngân hàng xem có thể vay được không vì đây là sự thỏa thuận giữa ngân hàng với khách hàng nên pháp luật không điều chỉnh vấn đề này.

Trân trọng!

Tình huống bốn: Ông bà nội tôi sinh được 6 người con 4 gái 2 trai. bố tôi là thứ 4 bố tôi và mẹ tôi có 2 người con là chị tôi và tôi là con trai. chú ruột tôi chết mà chưa lập gia đình, không có con nuôi, bố mẹ nuôi. sau đó bố đẻ tôi chết (không để lại di chúc). tiếp đó lần lượt bà nội và ông nội tôi chết mà không để lại di chúc. ông bà nội tôi ngoài 6 người con trên không có con nuôi, bố mẹ đẻ đã chết. hiện tại mẹ và 2 chị em tôi đang ở trên mảnh đất của ông bà nội với diện tích 400m2. nay 4 người con gái của ông bà nội tôi đòi đất ông cha. vậy xin hỏi mẹ và chị em tôi được hưởng thừa kế theo pháp luật như thế nào?

=> Với câu hỏi của bạn, đất của ông bà nội mà không để lại di chúc. vậy sẽ được chia đều cho 5 người con, bố bạn có thừa kế kế vị là mẹ bạn và 2 chị em bạn.

Tình huống năm: Hiện tôi đang sử dụng diện tích đất là 80m2 tại thị xã LK nhưng trên giấy tờ đất được cấp giấy mang tên một mình mẹ ruột tôi đứng tên, mẹ tôi và các anh (chị) em ruột của tôi đã chết không để lại di chúc, chỉ còn duy nhất mình tôi sống, cha ruột và ông (bà) nội ngoại đều đã chết hết. trong quá trình sinh sống các anh (chị) ruột tôi có lấy vợ (chồng) đều sinh ra các cháu ruột của tôi. cho tôi hỏi trường hợp này tôi muốn làm giấy chứng nhận QSDĐ từ mẹ ruột tôi chuyển sang tên tôi có phải lập thủ tục thừa kế thế vị cho các cháu tôi vào văn bản phân chia hay không? Vì sao?

=> Theo quy định thì tài sản của mẹ bạn sẽ được chia đều cho bố và bạn và anh chị em bạn, nếu có thừa kế kế vị thì người thừa kế kế vị được hưởng. Vậy theo pháp luật mảnh đất được chia cho bạn và các cháu nên bạn phải ghi rõ.

Trên đây là ý kiến tư vấn của chúng tôi về câu hỏi của quý khách hàng. Việc đưa ra ý kiến tư vấn nêu trên căn cứ vào các quy định của pháp luật và thông tin do quý khách hàng cung cấp. Mục đích đưa ra nội dung tư vấn này là để các cá nhân, tổ chức tham khảo.

Trường hợp trong nội dung tư vấn có điều gì gây nhầm lẫn, chưa rõ ràng hoặc thông tin nêu trong nội dung tư vấn khiến quý khách chưa hiểu hết vấn đề hoặc/ và có sự vướng ngại, thắc mắc, chúng tôi rất mong nhận được ý kiến phản hồi của quý khách hàng.

Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài 24/7 gọi số: 1900.6162 hoặc liên hệ văn phòng  để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật Minh Khuê.

Rất mong nhận được sự hợp tác!

Trân trọng./.

Bộ phận tư vấn luật dân sự.