Mục lục bài viết
1. Những kiến thức cơ bản về nghĩa vụ quân sự
Nghĩa vụ quân sự là một trong những nghĩa vụ bắt buộc của công dân. Ở nước ta, công dân khi được yêu cầu phải gia nhập quân đội trong một thời gian nhất định. Theo luật pháp quy định, công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự, không phân biệt dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ học vấn, nghề nghiệp, nơi cư trú phải thực hiện nghĩa vụ quân sự. Thực hiện nghĩa vụ quan sự là tham gia, đóng góp một phần sức lực của mình cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, thực hiện trách nhiệm của bản thân đối với đất nước.
Khám nghĩa vụ quân sự là việc thực hiện kiểm tra, sàng lọc và trả kết quả cho công dân khi được gọi đi nghĩa vụ quân sự. Mục đích của việc khám nghĩa vụ quân sự là nhằm tìm kiếm và sàng lọc, chọn ra những người có đủ tiêu chuẩn đi nghĩa vụ quân sự theo quy định của nhà nước. Bởi, nghĩa vụ quân sự là nghĩa vụ vẻ vang của công dân phục vụ trong Quân đội nhân dân.
- Đối tượng được đăng ký nghĩa vụ quân sự:
- Công dân nam đủ 17 tuổi trở lên;
- Công dân nữ trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình nếu tự nguyện và quân đội có nhu cầu thì được phục vụ tại ngũ đủ 18 tuổi trở lên.
- Độ tuổi gọi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự:
- Công dân từ đủ 18 tuổi được gọi đi nhập ngũ;
- Độ tuổi gọi nhập ngũ từ 18 tuổi đến hết 25 tuổi;
- Công dân được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học đã được tạm hoãn gọi nhập ngũ thì độ tuổi gọi nhập ngũ đến hết 27 tuổi.
Theo đó, công dân từ đủ 18 tuổi đến 25 tuổi phải tham gia khám nghĩa vụ quân sự khi có giấy gọi đi khám nghĩa vụ quân sự; đối với công dân được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học (chưa nhập ngũ) thì độ tuổi gọi đi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là 27 tuổi.
- Thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự:
- 24 tháng: Thời hạn phục vụ tại ngũ trong thời bình của hạ sĩ quan, binh sĩ
- Kéo dài thời gian phục vụ tại ngũ của hạ sĩ quan, binh sĩ không quá 06 tháng trong các trường hợp sau đây: nhằm bảo đảm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu của binh sĩ, hạ sĩ quan; binh sĩ, hạ sĩ quan đang thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn.
- Thời hạn nghĩa vụ quân sự theo lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ: Khi có tình trạng chiến tranh hoặc tình trạng khẩn cấp về quốc phòng.
Theo đó, công dân tham gia nghiã vụ quân sự sẽ phải đi từ 24 đến 30 tháng và chỉ đi 30 tháng nếu thuộc trường hợp bị kéo dài thời gian phục vụ tại ngũ nêu trên, trừ trường hợp xảy ra chiến tranh hoặc tình trạng khẩn cấp về quốc phòng thì được thực hiện theo quy định riêng. Thời hạn này tính từ ngày giao quân, nhận quân, Nếu không có ngày giao, nhận quân tập trung thì tính từ thời điểm ngày đơn vị quân đội tiếp nhận người đi nghĩa vụ quân đội cho đến khi cấp có thẩm quyền ban hành quyết định xuất ngũ.
- Các trường hợp được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự, bao gồm:
- Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe;
- Là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng nhân thân không có khả năng lao động hoặc chưa đến độ tuổi lao động; trong gia đình bị thiệt hai nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra được Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn xác nhận;
- Một con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả nawg lao động từ 61 % đến 80 %;
- Có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ, hạ sĩ quan, chiến sĩ thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân;
- Người thuộc di dân, giãn dân trong 03 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định;
- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật;
- Đang học tập tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đăng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ.
- Các trường hợp miễn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây:
- Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một;
- Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ;
- Một con của thương binh hạng hai, một con của bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81 % trở lên; một con của người bị nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81 % trở lên;
- Người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, công an nhân dân;
- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật từ 24 tháng trở lên
Lưu ý: Công dân thuộc diện tạm hoãn gọi nhập ngũ nếu không còn lý do tạm hoãn thì được gọi nhập ngũ.
- Những quyền lợi nhận được khi tham gia nghĩa vụ quân sự và khi xuất ngũ:
- Khi đang phục vụ tại ngũ, công dân sẽ được hưởng những quyền lợi về chế độ bảo hiểm xã hội, chế độ nghỉ phép năm, chế độ phụ cấp thêm khi kéo dài thời gian phục vụ tại ngũ, chế độ phụ cấp khuyến khích cho nữ, ngoài ra còn không mấy phí bưu phẩm, tiền, tham gia tuyển sinh được cộng điểm ưu tiên ... Bên cạnh đó còn có chính sách được hưởng chế độ đối với người nhà của hạ sĩ quan, binh sĩ tại ngũ;
- Khi xuất ngũ, công dân được hưởng trợ cấp xuất ngũ một lần, được hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết việc làm, đối với sinh viên được tiếp nhận vào học tiếp tại các trường mà trước khi nhập ngũ đang học hoặc có giấy gọi, ...
2. Tại sao phải tiến hành khám nghĩa vụ quân sự?
Để công dân được tham gia nhập ngũ thực hiện nghĩa vụ quân sự của mình, người đó cần phải đảm bảo các tiêu chuẩn sau theo quy định, đó là:
- Có lý lịch rõ ràng;
- Chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước;
- Đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ;
- Có trình độ văn hóa phù hợp.
Tiêu chuẩn về sức khỏe là một trong bốn tiêu chuẩn cần có để công dân được gọi nhập ngũ. Công dân cần phải có sức khỏe tốt mới đảm bảo thực hiện được nhiệm vụ trong trong môi trường quân đội. Cụ thể, chỉ tuyển chọn những công dân có sức khỏe đạt loại 1, 2, 3 theo quy định tại Thông tư liên tịch 16/2016/TTLT-BYT-BQP quy định việc khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự bao gồm:
- Kiểm tra sức khỏe nghĩa vụ quân sự;
- Sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự;
- Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự;
- Khám phúc tra sức khỏe nghĩa vụ quân sự;
- Giám định sức khỏe nghĩa vụ quân sự;
- Phân loại sức khỏe nghĩa vụ quân sự.
Mục đích của khám sức khỏe quân sự là để phát hiện ra các trường hợp bị dị tật, dị dạng, sức khỏe và thể lực không đủ, các bệnh lý thuộc diện miễn nghĩa vụ quân sự; truy khám tiền sử bệnh tật của bản thân và gia đình. Từ đó, xác định có đủ tiêu chuẩn cơ bản để nhập ngũ hay không.
Không đủ sức khỏe sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự, do đó không gọi nhập ngũ vào quân đội với những công dân có sức khỏe loại 3 về tật khúc xạ về mắt (cận thị 1,5 diop trở lên, viễn thị các mức độ); nghiện ma túy, nhiễm HIV, AIDS,.. và các công dân có sức khỏe ở loại 4, 5, 6.
3. Nội dung khám nghĩa vụ quân sự
Theo quy định, việc khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự được thực hiện qua 02 vòng:
- Vòng 1: Sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự. Sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự là việc thực hiện kiểm tra, đánh giá sơ bộ sức khỏe đối với công dân được gọi khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự trước mỗi đợt tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ;
- Vòng 2: Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự. Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là việc thực hiện khám, phân loại, kết luận sức khỏe đối với công dân được gọi làm nghĩa vụ quân sự đã qua sơ tuyển sức khỏe và công dân đăng ký dự tuyển sinh quân sự, do Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự huyện thực hiện;
- Đối với vòng khám sơ tuyển, được thực hiện tại Trạm y tế xã:
Công dân đến khám để phát hiện những trường hợp không đủ sức khỏe về thể lực, dị tật, dị dạng và những bệnh lý thuộc diện miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự. Một số loại bệnh được miễn nghĩa vụ quân sư, bao gồm: tâm thần, động kinh, bệnh Parkinson, điếc, mù một mắt, di chứng do lao xương khớp, di chứng do phong, các bệnh u ác và bệnh máu ác tính, người nhiễm HIV, người khuyết tật nặng và đặc biệt nặng.
Tại vòng này, cán bộ y tế tại trạm y tế xã sẽ tiến hành kiểm tra thể lực của công dân bao gồm: đo cân nặng, chiều cao, vòng ngực. Đồng thời phát hiện chỉ số BMI nếu cần thiết. Đồng thời, tiến hành đo nhịp tim, huyết áp của người khám nghĩa vụ quân sự; khám mắt, đo thị lực, phát hiện các tật khúc xạ về mắt. Sau đó, các cán bộ sẽ tổng hợp, rà soát và báo cáo kết quả của vòng này. Những công dân đạt đủ tiêu chuẩn sẽ được hẹn đến lần khám tiếp theo tại vòng 2.
- Đối với vòng khám sức khỏe chi tiết tại Trung tâm y tế huyện:
Tại vòng này sẽ có một hội đồng khám sức khỏe được thành lập. Hội đồng bao gồm: bác sĩ, nhân viên y tế, cán bộ y tế thuộc Trung tâm y tế huyện, quân y của ban chỉ huy và các đơn vị liên quan.
Các nội dung khám nghĩa vụ quân sự cụ thể vòng này như sau:
+ Kiểm tra thể lực: công dân không được đội mũ, đi tất, cở bỏ hết quần áo dài (với nam, nữ có thể mặc áo mỏng, quần dài). Sau đó được đo chiều cao, cân nặng, vòng ngực, chỉ số BMI (mối tương quan giữa chiều cao và cân nặng).
+ Kiểm tra mắt: công dân che một mắt bằng bìa cứng, mắt còn lại đọc bảng. Mỗi lần đọc không quá 10 giây, khoảng cách từ bảng đến chỗ đứng là 5 m.
+ Khám răng: kiểm tra các bệnh về răng, sâu răng, răng giả, và tình trạng răng hiện tại. Ngoài ra, còn kiểm tra về các bệnh răng miệng như viêm tủy, tủy hoại tử, viêm quanh cuống răng ...
+ Kiểm tra tai - mũi - họng: đo sức nghe khi nói thầm, nói thường, kiểm tra các bệnh lý liên quan như: viêm họng mãn tính, chóng mặt mê nhĩ, ...
+ Khám thần kinh: kiểm tra tình trạng mồ hôi tay, chân, kiểm tra teo cơ, nhược cơ, nháy cơ.
+ Khám da liễu: phát hiện nấm da, vảy nến, tật bẩm sinh của da, ...
+ Khám nội khoa: kiểm tra huyết áp, mạch, phế quản, tim, ... Khi khám huyết áp, công dân được đo bằng máy đo huyết áo; khi khám mạch, công dân được khám bằng phương pháp bắt mạch quay hoặc chạy tại chỗ với tốc độ 10 - 20 bước trong 5 giây, chạy trong 10 phút, ..
+ Khám ngoại khoa: bao gồm khám trĩ, khám bàn chân và giãn tĩnh mạch thừng tinh.
+ Khám sản phụ khoa: chỉ áp dụng với nữ trong phòng kín đáo, bác sĩ nữ. Đối với nữ thanh niên, màng trinh chưa rách thì chỉ khám nắn bụng, không khám mỏ vịt, không thăm âm đạo, chỉ khám qua hậu môn những trường hợp cần thiết. Đối với những người đã rách màn trinh , khi có nghi ngờ bệnh phụ khoa thì khám bằng dụng cụ qua âm đạo để xác định chuẩn đoán. Kết quả khám phụ khoa sẽ được ghi vào phần khám ngoại khoa, da liễu.
Đối với các trường hợp đạt tiêu chuẩn nhập ngũ, thực hiện tư vấn, xét nghiệm HIV / AIDS. Sau đó, trả phiếu sức khỏe hoàn chỉnh, tổng hợp, báo cáo kết quả khám nghĩa vụ quân sự theo quy định. Những công dân đạt điều kiện về sức khỏe thuộc loại 1, 2, 3 và không mắc bệnh về khúc xạ, HIV, ... thì được tham gia nghĩa vụ quân sự theo quy định.
4. Những điều cần lưu ý khi khám nghĩa vụ quân sự
Khi được gọi đi khám nghĩa vụ quân sự tại, công dân cần lưu ý một số vấn đề sau đây:
- Thời gian khám nghĩ vụ quân sự theo quy định hằng năm là từ ngày 01 tháng 11 đến hết ngày 31 tháng 12. Do đó, năm 2022, thời gian công dân được gọi đi khám nghĩa vụ quân sự là từ ngày 01 tháng 01 năm 2022 đến ngày 31 tháng 12 năm 2022.
- Công dân phải xuất trình đầy đủ các giấy tờ, như: Lệnh khám sức khỏe hoặc kiểm tra sức khỏe của Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự huyện; Giấy tờ tùy thân (Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân); Các giấy tờ liên quan đến sức khỏe cá nhân (nếu có) để giao cho Hội đồng khám sức khỏe hoặc Tổ kiểm tra sức khỏe nghĩa vụ quân sự.
- Khi đi khám sức khỏe, công dân phải trong tình trạng tỉnh táo, không được uống rượu bia hoặc dùng chất kích thích; đồng thời phải chấp hành nội quy khu vực khám sức khỏe; cấm các hành vi lợi dụng việc khám sức khỏe để trốn, tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự.
- Chỉ gọi nhập ngũ đối với những công dân có sức khỏe loại 1, loại 2, loại 3, không bị cận trên 1,5 diop, không nghiện, nhiễm HIV, ... Lưu ý về cách quy tròn số liệu khi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự: chiều cao, vòng ngực, cân nặng từ 0,5 trở lên ghi là 1 đơn vị; từ 0,49 trở xuống thì không lấy phần lẻ.
- Chế độ của công dân trong thời gian khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự:
+ Người làm việc tại cơ quan, tổ chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp nhà nước nếu đi khám, kiểm tra sức khỏe theo lệnh gọi của Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp huyện: được hưởng nguyên lương, phụ cấp hiện hưởng và tiền tàu xe đi, về theo chế độ quy định hiện hành.
+ Người không thuộc cơ quan, tổ chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp Việt Nam được đảm bảo các chế độ:
- Tiền ăn bằng mức tiền 01 ngày ăn cơ bản của hạ sĩ quan, binh sĩ bộ binh;
- Được thanh toán tiền tàu xe đi - về theo chế độ quy định hiện hành.
Theo đó, thời gian đi, về và thực hiện đăng ký nghĩa vụ quân sự hoặc khám, kiểm tra sức khỏe trong thời gian từ 04 giờ trở lên trong ngày được tính cả ngày. Trường hợp thời gian dưới 04 giờ trở xuống thì tính là 1/2 ngày.
- Mức phạt tiền đối với hành vi vi phạm quy định về kiểm tra, khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự, được quy định như sau:
- Không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm kiểm tra, khám sức khỏe ghi trong lệnh gọi kiểm tra hoặc khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự mà không có lý do chính đáng: mức phạt từ 10 đến 12 triệu đồng;
- Cố ý không nhận lệnh gọi kiểm tra, khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự mà không có lý do: mức phạt từ 12 đến 15 triệu đồng;
- Có hành vi gian dối làm sai lệch kết quả phân loại trốn tranh nghĩa vụ quân sự: mức phạt từ 15 đến 20 triệu đồng;
- Đưa tiền, tài sản, hoặc lợi ích vật chất khác trị giá đến dưới 02 triệu đồng cho cán bộ, nhân viên y tế hoặc người khác để làm sai lệch kết quả phân loại sức khỏe của người được kiểm tra hoặc người được khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự: mức phạt từ 15 đến 20 triệu đồng;
- Không chấp hành lệnh gọi kiểm tra, khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự: mức phạt từ 25 đến 35 triệu đồng.
Có thể thấy rằng, người có hành vi trốn tránh về kiểm tra, khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự có thể bị phạt tiền lên tới 35 triệu đồng. Trường hợp đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà còn vi phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự với hình phạt có thể lên đến 05 năm tù.
Trên đây là bài viết tham khảo của công ty Luật Minh Khuê về nội dung khám nghĩa vụ quân sự và những điều cần lưu ý. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích cho quý bạn đọc khi muốn tìm hiểu những quy định về nghĩa vụ quân sự, khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự và những điều cần lưu ý về các vấn đề liên quan.
Nếu quý khách hàng còn bất kỳ vướng mắc, không hiểu nào liên quan đến vấn đề nghĩa vụ quân sự hay các vấn đề pháp lý khác, quý khách hàng vui lòng liên hệ qua số tổng đài tư vấn miễn phí 1900.6162 của công ty Luật Minh Khuê chúng tôi để nhận được sự giải đáp kịp thời và nhanh chóng đến từ đội ngũ luật sư và chuyên viên pháp lý giàu kinh nghiệm chuyên môn. Xin cảm ơn sự hợp tác từ quý khách hàng. Trân trọng!