Mục lục bài viết

1. Thế nào là lời đề từ?
2. Ý nghĩa nhan đề Người lái đò sông Đà
3. Ý nghĩa lời đề từ của “Người lái đò sông Đà”

1. Thế nào là lời đề từ?

Lời đề từ là một trong những yếu tố quan trọng giúp người đọc mở cánh cửa vào thế giới nghệ thuật của một tác phẩm. Chẳng hạn, trong bài thi ca "Tràng giang" của Huy Cận, lời đề từ "Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài" đã nêu lên một tầm quan trọng về kỷ niệm và tình cảm sông nước. Tương tự, lời đề từ của Hồ Chí Minh trong câu nói nổi tiếng "Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu để quét sạch nó đi" đã định hình một tư duy quyết tâm và sự kiên định trong tác phẩm "Dấu chân người lính" của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

Chức năng cơ bản của lời đề từ là mở rộng và làm rõ sâu hơn về tác phẩm, tạo ra một tiền đề và dự báo về nội dung tư tưởng của nó, đồng thời mang trong mình tinh thần và phong cách của tác phẩm văn học. Đối với người tạo ra tác phẩm, lời đề từ không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn là một cách để thể hiện cảm xúc, phong cách nghệ thuật và truyền đạt ý đồ tới độc giả. Đối với người đọc, đề từ là điểm nhấn, là tín hiệu nghệ thuật mang ý nghĩa định hướng trong quá trình tiếp cận thế giới nghệ thuật của nhà văn hay nhà thơ. Lời đề từ không chỉ đơn giản là một trang sức trang trí cho tác phẩm văn học, mà nó chính là chìa khóa mở cánh cửa để người đọc thâm nhập vào thế giới nghệ thuật của tác phẩm. Có thể nói, việc tiếp cận lời đề từ giúp độc giả phần nào nhận thấy được những sắc thái và "tháp ngà nghệ thuật" mà nhà văn đã xây dựng. Vì vậy, bỏ sót hoặc không khai thác đầy đủ lời đề từ có thể làm mất đi không ít vẻ đẹp của một tác phẩm nghệ thuật.

2. Ý nghĩa nhan đề Người lái đò sông Đà

-"Người lái đò sông Đà" là một bút ký tuyệt vời của nhà văn Nguyễn Tuân, thể hiện rõ tài năng và tinh tế của ông trong việc mô tả hành trình đầy trải nghiệm và khó khăn lên khu vực núi Tây Bắc. Tác phẩm này đã làm nổi bật sự quyến rũ của con sông Đà và hình ảnh của người lái đò trên sông Đà, một nhân vật được thể hiện sâu sắc trong tác phẩm.

-Nhan đề "Người lái đò sông Đà" gợi lên hình ảnh của một người lái đò thường xuyên trên con sông này. Bằng cách mô tả nhân vật này, tác giả đã thể hiện sự kết hợp giữa tài năng và sự độc đáo của một công nhân bình thường, người có khả năng thống nhất và khuôn hóa con sông Đà, một con sông ban đầu rất dữ dội. Nhan đề này cũng tập trung vào vẻ đẹp và sức mạnh của việc đối đầu và thắng thế thiên nhiên, xây dựng cuộc sống tươi đẹp cho những người lao động vùng Tây Bắc, một vùng đất đầy thách thức và tráng lệ.

-Tác phẩm này là một bức tranh tuyệt đẹp về cuộc sống và con người tại vùng núi Tây Bắc, với những chi tiết chân thực và cảm xúc sâu sắc. Từ các đoạn mô tả về phong cảnh đến những suy tư của nhân vật chính, tất cả đều được vẽ nét một cách tỉ mỉ và sáng tạo, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Tác phẩm này xứng đáng được khám phá và đọc, để hiểu thêm về vẻ đẹp và sức mạnh của con người khi đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt.

3. Ý nghĩa lời đề từ của “Người lái đò sông Đà”

Khi nói về một trong những lời đề từ xuất sắc nhất trong văn học Việt Nam, không thể không nhắc đến nhà văn Nguyễn Tuân và lời đề từ trong tùy bút "Người lái đò sông Đà". Ông đã lựa chọn sử dụng một câu của nhà thơ cách mạng Ba Lan Wladyslaw Broniewski: "Đẹp vậy thay tiếng hát trên dòng sông," và hai câu thơ của tiền nhân về sông Đà:

“Chúng thủy giai đông tẩu

Đà giang độc Bắc lưu”.

(Mọi dòng sông đều chảy về hướng Đông

Chỉ có sông Đà chảy theo hướng Bắc)

(Nguyễn Quang Bích)

Câu thơ trên được viết bằng chữ Hán và đã được dịch ra có nghĩa là "Mọi dòng sông đều chảy về phía Đông, chỉ có một con sông Đà lại chảy về phía Bắc". Tác giả sử dụng chữ Hán trong thơ để tôn vinh ý tưởng và tăng cường tính trang trọng của thơ văn. Qua việc này, tác giả muốn nhấn mạnh sự đặc biệt của con sông khi nó chảy ngược từ hướng "độc", một từ mang giá trị cao, thể hiện tính độc đáo và sức mạnh phi thường của con sông. Tuy nhiên, nếu ta xem xét sâu hơn về ý nghĩa của câu thơ, ta có thể hiểu rằng nó còn ám chỉ đến sự khác biệt của con người. Mọi người đều theo một hướng, nhưng chỉ có một số người đặc biệt lại đi theo hướng ngược lại, điều này thể hiện tính độc đáo và sức mạnh phi thường của họ. Vì vậy, câu thơ này cũng có thể hiểu là lời khuyên để chúng ta không sợ khác biệt và nên theo đuổi con đường riêng của mình, đó là con đường dẫn đến tính độc đáo và thành công.

Lời đề từ mô tả vẻ đẹp hoang sơ và độc đáo của vùng đất, với sự hiện diện mạnh mẽ của dòng sông chảy qua những vùng núi non hiểm trở, tạo ra một khung cảnh rất ấn tượng và đáng nhớ. Hơn nữa, có thể nhắc đến đặc sản ẩm thực của vùng này, như những món ăn ngon, độc đáo và quyến rũ như bánh cuốn, chả cá, rượu cần, cũng như cảnh quan đẹp như thác nước, đồi chè xanh ngắt, và cánh đồng cỏ lau màu vàng. Tất cả những điều này khiến vùng đất trở nên hấp dẫn và đáng để khám phá.

Lời đề từ trong tùy bút này không phải do Nguyễn Tuân viết ra, nhưng nó rất phù hợp với phong cách của ông và đã được đặt vào đó để tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh hơn. Phong cách của Nguyễn Tuân được mô tả như một người sống tự nhiên và độc đáo, không để lại bất kỳ bản sao nào. Ông chuyên viết về "cái đẹp tuyệt mỹ và dữ dội đến mức khủng khiếp", một chủ đề mà ông đã thể hiện một cách xuất sắc trong các tác phẩm của mình. Hơn nữa, ông còn có khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế và hiệu quả để tạo ra những bức tranh văn học đẹp mắt về cuộc sống và con người Việt Nam.

Nguyễn Tuân đã chọn sông Đà làm nguồn cảm hứng cho việc viết trong giai đoạn xây dựng kinh tế mới ở miền Bắc. Sông Đà trở thành một nguồn cảm hứng mạnh mẽ thúc đẩy tác giả thể hiện tài năng của mình. Nơi này được xem là một phần đất màu mỡ để tác giả thể hiện sự sáng tạo của mình. Việc tìm đến sông Đà đã trở thành một phần thiết yếu và không thể thiếu trong quá trình sáng tác của Nguyễn Tuân. Tuy nhiên, có thể rằng Nguyễn Tuân cũng đã phải đối mặt với những khó khăn khi viết về sông Đà, nhưng các tác phẩm của ông đã thành công trong việc truyền đạt những giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng.

Lời đề từ đã được sử dụng một cách hoàn toàn thích hợp trong tùy bút này và đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự hấp dẫn của tác phẩm. Lời đề từ đã đánh thức sự tò mò của người đọc về sông Đà và đồng thời kích thích sự tò mò của họ về nội dung của tác phẩm. Điều này cho thấy tác giả đã thành công trong việc tạo ra sự hấp dẫn ngay từ những câu đầu tiên của tác phẩm. Hơn nữa, có thể bổ sung thêm thông tin thú vị về sông Đà, như lịch sử, địa lý, và văn hóa của vùng này mà con sông Đà chảy qua để làm giàu thêm các ý tưởng và tạo nên sự hấp dẫn cho độc giả. Cũng nên đề cập đến tác giả của tác phẩm, về quá trình sáng tác và các tác phẩm khác của ông để giới thiệu đến độc giả có thể quan tâm đến tác phẩm của tác giả này.

Bằng hai lời đề từ, Nguyễn Tuân đã không chỉ thể hiện cả cảm hứng sáng tạo mà còn tôn vinh phong cách nghệ thuật độc đáo của mình trong tùy bút "Người lái đò sông Đà". Hình ảnh Sông Đà đã biến nhà văn thành một nghệ sĩ vẽ nên vẻ đẹp tinh khôi và tuyệt đỉnh của sáng tạo tự nhiên.