Bên hành khách có quyền và nghĩa vụ gì trong hợp đồng vận chuyển hành khách?

Điều 527. Quyền của hành khách

1. Yêu cầu được chuyên chở đúng bằng phương tiện vận chuyển và giá trị theo cước phí vận chuyển với lộ trình đã thỏa thuận.

...

Yêu cầu được chuyên chở đúng phương tiện vận chuyển và giá trị theo phí vận chuyển với lộ trình đã thỏa thuận:

Thông thường, khi tham gia vào hợp đồng vận chuyển, bên vận chuyển và hành khách đã thống nhất loại phương tiện vận chuyển. Loại phương tiện vận chuyển, ghế ngồi hoặc ghế nằm... phù hợp với mức cước phí mà bên hành khách chi trả cho bên vận chuyển. Trên cơ sở quyền này, hành khách cũng có quyền từ chối nếu bên vận chuyển không đảm bảo về phương tiện vận chuyển cũng như các yếu tố khác không phù hợp với mức cước phí mà mình đã chi trả hoặc theo nội dung thỏa thuận của các bên.

Ví dụ: A gọi điện đặt xe khách giường nằm về quê, đã chuyển khoản tiền vé nhưng khi ra đến bến xe thì bên nhà xe báo rằng xe giường nằm hiện hết chỗ, chỉ còn xe ngồi. Trong trường hợp này A có quyền yêu cầu bên nhà xe sắp xếp xe giường nằm cho mình nếu bên nhà xe không thực hiện thì A có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng, yêu cầu nhà xe hoàn trả tiền

4. Quyền được miễn cước phí, bồi thường thiệt hại, hoàn trả lại cước phí

Điều 527 Bộ luật dân sự 2015 có quy định:

Điều 527. Quyền của hành khách

....

2. Được miễn cước phí vận chuyển đối với hành lý ký gửi và hành lý xách tay trong hạn mức theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật.

3. Yêu cầu thanh toán chi phí phát sinh hoặc bồi thường thiệt hại, nếu bên vận chuyển có lỗi trong việc không chuyên chở đúng thời hạn, địa điểm đã thỏa thuận.

4. Nhận lại toàn bộ hoặc một phần cước phí vận chuyển trong trường hợp quy định tại điểm b và điểm c khoản 2 Điều 525 của Bộ luật này và trường hợp khác do pháp luật quy định hoặc theo thỏa thuận.

5. Nhận hành lý tại địa điểm đã thỏa thuận theo đúng thời gian, lộ trình.

6. Yêu cầu tạm dừng hành trình trong thời hạn và theo thủ tục do pháp luật quy định.

- Được miễn cước phí đối với hành lý ký gửi và hành lý xách tay theo hạn mức đã thỏa thuận hoặc pháp luật đã quy định:

Quyền này cũng tương đồng với quyền của bên vận chuyển, chủ thể này chỉ được thu phí đối với phần hành lý vượt quá mức trọng lượng đã quy định. Do đó, phần hành lý dù là hành lý xách tay hay hành lý ký gửi nằm trong trọng lượng cho phép thì hành khách không phải trả phí.

- Yêu cầu thanh toán chi phí đã phát sinh hoặc bồi thường thiệt hại nếu bên vận chuyển có lỗi trong việc chuyên chở không đúng thời hạn, địa điểm đã thỏa thuận:

Trong trường hợp bên vận chuyển có hành vi vi phạm nghĩa vụ của chủ thể này, đặc biệt liên quan đến chuyên chở không đúng thời hạn, địa điểm đã thỏa thuận thì hành khách có quyền yêu cầu thanh toán chi phí đã phát sinh và bồi thường thiệt hại (nếu có).

- Nhận lại toàn bộ hoặc một phần cước phí vận chuyển trong trường hợp quy định tại điểm b và c khoản 2 Điều 525 Bộ luật dân sự năm 2015:

Khi bên vận chuyển từ chối vận chuyển với lý do tình trạng sức khỏe của hành khách hoặc chống lây lan dịch bệnh thì hành khách có quyền nhận lại toàn bộ cước phí hoặc một phần cước phí phù hợp với điều kiện đã thỏa thuận. Như vậy, trường hợp được quy định tại điểm b và c khoản 2 Điều 525 Bộ luật dân sự năm 2015 không được coi là hành vi có lỗi của cả hai bên vận chuyển nên các bên có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng. Phần hợp đồng chưa thực hiện không làm phát sinh nghĩa vụ của các bên và các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận tương ứng với phần hợp đồng này.

- Nhận lại hành lý tại địa điểm đã thỏa thuận:

Đối với hành lý ký gửi, hành khách có quyền nhận lại hành lý tại địa điểm đã thỏa thuận. Địa điểm đã thỏa thuận có thể là địa điểm đến hoặc địa điểm khác với địa điểm đến theo thỏa thuận của các bên.

- Yêu cầu tạm dừng hành trình trong thời hạn và theo thủ tục pháp luật quy định:

Trong một số trường hợp cụ thể, hành khách có quyền tạm dừng hành trình trong khoảng thời gian và tuân thủ theo thủ tục pháp luật quy định. Điều này đồng nghĩa, trường hợp luật cho phép thì hành khách mới có quyền yêu cầu tạm dừng hành trình. Tuy nhiên, thực tiễn các chủ thể cũng có quyền thỏa thuận các trường hợp bên hành khách có quyền yêu cầu tạm dừng hành trình. Do đó, quy định tại khoản 6 Điều 527 nên bổ sung trường hợp theo thỏa thuận để đảm bảo tính toàn diện hơn cho quy định pháp luật.

5. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong hợp đồng vận chuyển hành khách

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại được áp dụng cho cả bên vận chuyển và hành khách trong các trường hợp đáp ứng điều kiện pháp luật quy định khi các bên gây ra thiệt hại cho bên kia.

Theo quy định tại Điều 528 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

Điều 528. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại

1. Trường hợp tính mạng, sức khỏe và hành lý của hành khách bị thiệt hại thì bên vận chuyển phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

2. Bên vận chuyển không phải bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe và hành lý của hành khách nếu thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của hành khách, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

3. Trường hợp hành khách vi phạm điều kiện vận chuyển đã thỏa thuận, quy định của điều lệ vận chuyển mà gây thiệt hại cho bên vận chuyển hoặc người thứ ba thì phải bồi thường.