Không là luật sư có được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự không?

1. Quy định về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

Quy định tại khoản 1 Điều 75 của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 xác định vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự. Theo đó, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là cá nhân, tổ chức tham gia vào quá trình tố tụng nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích pháp lý của đương sự. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng đương sự được đại diện và bảo vệ đầy đủ các quyền lợi của mình trước toà án.

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự tham gia vào tố tụng từ khi đương sự yêu cầu và được toà án chấp nhận. Mặc dù cùng tham gia để bảo vệ quyền lợi của đương sự, vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp khác với người đại diện của đương sự. Họ tham gia tố tụng song song với đương sự và có vị trí pháp lý độc lập, không bị ràng buộc bởi việc thực hiện quyền và nghĩa vụ tố tụng của đương sự như người đại diện. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chủ yếu hỗ trợ và giúp đỡ đương sự về hiểu biết pháp luật và thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng của mình.

Trong tố tụng dân sự, một người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp có thể bảo vệ nhiều đương sự trong cùng một vụ án, miễn là quyền lợi của họ không đối lập nhau. Điều này giúp đảm bảo rằng các đương sự đều được bảo vệ và đại diện đầy đủ trong quá trình tố tụng. Ngược lại, nhiều người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cũng có thể cùng bảo vệ cho một đương sự theo quy định tại khoản 3 Điều 75 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. Tham gia tố tụng dân sự như một người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp không chỉ quan trọng để bảo vệ quyền lợi của đương sự trước toà án mà còn đóng góp vào quá trình giải quyết vụ việc của toà án. Việc này thể hiện vai trò quan trọng của họ trong việc giữ gìn sự công bằng và đảm bảo các quyền lợi pháp lý của các bên liên quan trong một vụ án.

2. Trường hợp người không phải là luật sư được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

Theo Khoản 2 Điều 75 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự có thể là những người sau đây khi có yêu cầu từ đương sự và được Tòa án chấp nhận sau khi thủ tục đăng ký:

- Luật sư tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật về luật sư: Trước khi và trong quá trình tố tụng, luật sư cung cấp tư vấn pháp luật cho bên mình đại diện, giúp họ hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ pháp lý, đồng thời giúp họ chuẩn bị tốt hơn cho tố tụng. Luật sư có thể thực hiện các hành động pháp lý như viết đơn khởi kiện, đại diện tham gia phiên tòa, làm rõ các bằng chứng, và đưa ra lập luận pháp lý; có thể đại diện cho bên mình đàm phán và đạt được các thỏa thuận hoặc giải quyết tranh chấp ngoài phiên tòa.

- Trợ giúp viên pháp lý hoặc người tham gia trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý: Họ cung cấp tư vấn pháp lý miễn phí cho đương sự, giúp họ hiểu rõ quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình và các tùy chọn pháp lý có sẵn; có thể giúp đỡ đương sự trong việc chuẩn bị các hồ sơ, đơn từ và các tài liệu pháp lý liên quan đến vụ án.

- Đại diện của tổ chức đại diện tập thể lao động bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động trong vụ việc lao động theo quy định của pháp luật về lao động, công đoàn. Họ cung cấp tư vấn và hướng dẫn về các quyền và nghĩa vụ pháp lý của người lao động, giúp họ hiểu rõ và thực hiện đúng các quy định pháp luật; thường là các lãnh đạo công đoàn hoặc đại diện từ các tổ chức tập thể lao động, họ có trách nhiệm lớn trong việc bảo vệ và đấu tranh cho quyền lợi của người lao động.

- Công dân Việt Nam có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, không có án tích hoặc đã được xóa án tích, và không đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính; không phải là cán bộ, công chức trong các cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát và công chức, sĩ quan, hạ sĩ quan trong ngành Công an. Những điều kiện này được thiết lập để đảm bảo tính công bằng và đúng đắn trong quá trình tham gia vào các hoạt động pháp lý và bảo vệ quyền lợi của đương sự trong các vụ án dân sự.

Do đó, theo quy định này, không có yêu cầu bắt buộc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự phải là luật sư, mà có thể là trợ giúp viên pháp lý hoặc công dân Việt Nam có đủ năng lực hành vi dân sự, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

3. Hạn chế của người không phải là luật sư khi làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

Người không phải là luật sư khi làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự thường gặp phải một số hạn chế như sau:

- Khó khăn trong việc tra cứu và áp dụng pháp luật: Thiếu kiến thức chuyên môn sẽ khiến họ gặp khó khăn khi nghiên cứu và áp dụng các quy định pháp luật vào vụ việc cụ thể. Điều này có thể dẫn đến hiểu sai hoặc bỏ sót các quy định quan trọng, ảnh hưởng đến kết quả của vụ án. Việc hiểu sai hoặc áp dụng sai các quy định pháp luật có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, bao gồm cả việc mất mát quyền lợi hoặc bị phạt về mặt pháp lý.

- Thiếu kinh nghiệm trong tham gia tố tụng và tranh tụng: Việc thiếu kinh nghiệm có thể làm giảm khả năng chuẩn bị hiệu quả cho phiên tòa. Điều này có thể bao gồm việc không biết cách tổ chức các bằng chứng, không chuẩn bị các tài liệu pháp lý cần thiết, hoặc không đưa ra được các lập luận pháp lý mạnh mẽ. Kỹ năng lập luận pháp lý là một yếu tố quan trọng trong việc tham gia tố tụng. Việc không biết cách đưa ra các lập luận pháp lý logic và thuyết phục có thể làm giảm tính thuyết phục của các luận điểm và yêu cầu của đương sự. Thực tế trong phiên tòa thường có những tình huống bất ngờ và các thay đổi nhanh chóng. Thiếu kinh nghiệm có thể làm cho người bảo vệ quyền lợi không thể đáp ứng nhanh chóng và hiệu quả với các tình huống này. Phiên tòa là một quá trình căng thẳng và có áp lực cao. Thiếu kinh nghiệm có thể làm cho người bảo vệ quyền lợi không thể quản lý tốt được căng thẳng và áp lực này, dẫn đến ảnh hưởng đến hiệu quả trong việc bảo vệ quyền lợi của đương sự.

- Khó khăn trong giao tiếp với cơ quan nhà nước và các bên liên quan khác: Việc giao tiếp hiệu quả với cơ quan tòa án, các bên liên quan và các chuyên gia pháp lý khác là điều cần thiết để thành công trong tố tụng. Thiếu kỹ năng giao tiếp có thể làm giảm tính hiệu quả của việc bảo vệ quyền lợi của đương sự và khả năng thuyết phục tòa án. Trong quá trình tố tụng có thể xảy ra những tình huống phức tạp và bất ngờ. Thiếu kỹ năng giao tiếp có thể làm cho việc xử lý các tình huống này trở nên khó khăn hơn.

Tuy nhiên, mặc dù có những hạn chế này, những người không phải là luật sư vẫn có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi pháp lý của đương sự, đặc biệt là trong các trường hợp mà họ có sự hỗ trợ và hướng dẫn từ các chuyên gia pháp lý hoặc các tổ chức chuyên nghiệp khác.

Ngoài ra, quý bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết Người bảo vệ quyền và lợi lích hợp pháp của đương sự trong Tố tụng Dân sự hiện hành. Nếu có bất cứ vấn đề pháp lý nào cần hỗ trợ, vui lòng liên hệ tới bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu trực tiếp tới địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn. Trân trọng!