Miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai từ Hệ thống thông tin quốc gia khi nào?

1. Quy định chung về phí khai thác, sử dụng tài liệu đất đai

Việc thu phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai được quy định rõ ràng trong hệ thống pháp luật Việt Nam, đảm bảo tính pháp lý và sự minh bạch trong quản lý tài nguyên đất đai. Các quy định pháp luật liên quan chủ yếu bao gồm:

- Luật Đất đai năm 2024: Luật Đất đai đặt nền tảng cho việc quản lý và sử dụng đất đai tại Việt Nam, bao gồm quy định về việc khai thác và sử dụng thông tin đất đai. Trong luật này, các điều khoản liên quan đến việc thu phí từ việc khai thác dữ liệu đất đai nhằm đảm bảo quản lý hiệu quả và hợp lý hệ thống thông tin đất đai.

- Nghị định số 101/2024/NĐ-CP: Nghị định này điều chỉnh các quy định về phí và lệ phí trong lĩnh vực đất đai, bao gồm các quy định mới nhất về mức thu phí và các trường hợp miễn, giảm phí. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc điều chỉnh và áp dụng các quy định về phí khai thác dữ liệu đất đai.

- Thông tư số 56/2024/TT-BTC: Thông tư này hướng dẫn chi tiết về việc thu phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai từ Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai. Thông tư quy định cụ thể về mức phí, trình tự thu phí, và các trường hợp miễn phí, giúp cụ thể hóa các quy định trong các nghị định và luật liên quan.

- Việc thu phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai không chỉ đơn thuần là một biện pháp tài chính mà còn có nhiều mục đích quan trọng khác nhằm đảm bảo hiệu quả và bền vững của hệ thống thông tin đất đai quốc gia:

+ Duy trì và phát triển hệ thống thông tin: Một trong những mục tiêu chính của việc thu phí là để duy trì và phát triển Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai. Phí thu được sẽ được sử dụng để cải thiện cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, cập nhật dữ liệu, và bảo trì hệ thống, từ đó đảm bảo tính chính xác, cập nhật và hiệu quả của hệ thống thông tin đất đai.

+ Bù đắp chi phí vận hành: Việc thu phí giúp bù đắp các chi phí liên quan đến việc thu thập, xử lý, lưu trữ, và cung cấp thông tin đất đai. Điều này bao gồm chi phí cho các công việc như cập nhật dữ liệu, duy trì hệ thống phần mềm và phần cứng, cũng như chi phí cho việc quản lý và nhân sự liên quan đến hoạt động của hệ thống thông tin đất đai.

+ Khuyến khích sử dụng hiệu quả: Phí khai thác dữ liệu cũng giúp khuyến khích việc sử dụng hiệu quả và hợp lý thông tin đất đai. Khi có phí, các tổ chức và cá nhân sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi yêu cầu dữ liệu, từ đó giúp giảm bớt các yêu cầu không cần thiết và tập trung vào việc sử dụng thông tin thật sự quan trọng và có giá trị.

+ Tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước: Phí thu được từ việc khai thác và sử dụng tài liệu đất đai là một nguồn thu ngân sách quan trọng. Số tiền này có thể được sử dụng để hỗ trợ các hoạt động khác của nhà nước và góp phần vào việc quản lý tài nguyên đất đai một cách bền vững và hiệu quả.

2. Trường hợp được miễn phí khai thác, sử dụng tài liệu đất đai

Theo quy định tại khoản 2 Điều 4 của Thông tư 56/2024/TT-BTC, các trường hợp miễn phí khi khai thác và sử dụng tài liệu đất đai từ Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai được quy định cụ thể như sau:

​- Trẻ em, hộ nghèo, người cao tuổi, người khuyết tật, người có công với cách mạng, và đồng bào dân tộc thiểu số cư trú tại các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn sẽ được miễn phí khi khai thác thông tin của mình hoặc khai thác thông tin của người sử dụng đất khác, nếu được sự đồng ý của cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Các đối tượng này được hưởng chính sách miễn phí nhằm hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi của các nhóm người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, giúp họ tiếp cận thông tin đất đai một cách dễ dàng và công bằng hơn.

​- Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, và Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Khi các cơ quan này có văn bản chính thức đề nghị khai thác và sử dụng thông tin, dữ liệu từ Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai phục vụ cho mục đích quốc phòng, an ninh trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của Luật Quốc phòng 2018 hoặc cho công tác phòng, chống thiên tai trong các tình trạng khẩn cấp theo pháp luật về phòng, chống thiên tai, sẽ được miễn phí. Điều này phản ánh sự ưu tiên trong việc đảm bảo an ninh quốc gia và ứng phó kịp thời với các tình huống thiên tai, góp phần bảo vệ cộng đồng và quốc gia.

​- Miễn phí cho việc kết nối và chia sẻ dữ liệu: Các bộ, ngành, và địa phương sẽ được miễn phí khi kết nối và chia sẻ cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác, cũng như với cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành và địa phương khác. Đây là nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ thông tin, dữ liệu đất đai, hỗ trợ hoạt động của các cơ quan nhà nước, và đơn giản hóa các thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp. Chính sách miễn phí này giúp thúc đẩy sự minh bạch và hiệu quả trong việc quản lý dữ liệu, đồng thời giảm bớt gánh nặng chi phí cho các hoạt động liên quan đến quản lý đất đai.

3. Điều kiện để được miễn phí

- Để được miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai từ Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai, các tổ chức và cá nhân cần thực hiện các bước sau:

+ Người yêu cầu miễn phí phải lập đơn xin miễn phí theo mẫu quy định. Đơn này cần nêu rõ lý do yêu cầu miễn phí, bao gồm thông tin về mục đích sử dụng tài liệu, các đối tượng được hưởng chính sách miễn phí, và căn cứ pháp lý để chứng minh quyền lợi được miễn phí.

+ Kèm theo đơn xin miễn phí, các đối tượng cần cung cấp các giấy tờ cần thiết như giấy chứng nhận hoàn cảnh khó khăn (đối với hộ nghèo, người khuyết tật, v.v.), giấy tờ chứng minh thuộc nhóm đối tượng đặc biệt (như người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số, v.v.), hoặc văn bản yêu cầu chính thức từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền (trong trường hợp miễn phí cho mục đích quốc phòng, an ninh, phòng chống thiên tai).

+ Hồ sơ yêu cầu miễn phí cần được gửi đến cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền tiếp nhận và xử lý yêu cầu miễn phí. Hồ sơ phải được nộp đúng hạn và theo hình thức quy định để đảm bảo việc xét duyệt được thực hiện kịp thời.

- Sau khi nhận được hồ sơ yêu cầu miễn phí, cơ quan có thẩm quyền thực hiện quy trình xác minh và quyết định miễn phí theo các bước sau:

+ Cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra và xác minh các thông tin được cung cấp trong hồ sơ. Điều này bao gồm việc kiểm tra tính hợp lệ của các giấy tờ chứng minh, đánh giá việc đáp ứng các điều kiện miễn phí theo quy định pháp luật, và xác minh tình trạng của người yêu cầu (ví dụ, đối tượng có thực sự thuộc nhóm được miễn phí hay không).

+ Sau khi hoàn tất việc xác minh, cơ quan chức năng sẽ đưa ra quyết định về việc cấp miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai. Quyết định này thường được thông báo bằng văn bản, nêu rõ mức miễn phí được cấp và các điều kiện áp dụng (nếu có).

+ Nếu yêu cầu miễn phí được chấp nhận, cơ quan chức năng sẽ thông báo cho người yêu cầu và cung cấp tài liệu đất đai theo quy định. Trường hợp yêu cầu không được chấp nhận, cơ quan chức năng cũng phải thông báo rõ lý do từ chối và cung cấp hướng dẫn về các bước tiếp theo (nếu có).

4. Ý nghĩa của việc miễn phí khai thác, sử dụng tài liệu đất đai

- Việc miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai có ý nghĩa quan trọng đối với người dân, bởi vì:

+ Miễn phí giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin về đất đai mà không phải lo lắng về chi phí. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những đối tượng có hoàn cảnh khó khăn, như hộ nghèo, người cao tuổi, và người khuyết tật. Việc này tạo ra một môi trường thuận lợi hơn cho họ trong việc nắm bắt thông tin quan trọng về quyền sở hữu và sử dụng đất, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

+ Người dân có quyền yêu cầu thông tin đất đai miễn phí sẽ giúp họ có thể giám sát và kiểm tra các thông tin liên quan đến quyền sở hữu và sử dụng đất của mình một cách dễ dàng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn tạo điều kiện cho người dân tham gia vào các quy trình quản lý và giám sát đất đai một cách chủ động.

- Doanh nghiệp cũng được hưởng lợi từ việc miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai:

+ Doanh nghiệp có thể tiếp cận các thông tin đất đai cần thiết mà không phải lo lắng về chi phí, giúp họ dễ dàng hơn trong việc tìm kiếm và đánh giá các cơ hội đầu tư và phát triển. Điều này đặc biệt quan trọng trong các giai đoạn quy hoạch và lập kế hoạch dự án, nơi thông tin chính xác và kịp thời về đất đai là cần thiết.

+ Việc miễn phí khai thác thông tin giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nghiên cứu thị trường và làm việc với các cơ quan quản lý đất đai. Điều này không chỉ giúp họ giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn cải thiện khả năng đưa ra quyết định đúng đắn, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và tối ưu hóa quy trình kinh doanh.

- Việc miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai cũng mang lại lợi ích đáng kể cho cơ quan nhà nước:

+ Chính sách miễn phí giúp tạo ra một môi trường minh bạch hơn trong việc quản lý đất đai. Khi thông tin về đất đai được công khai và dễ dàng tiếp cận, các cơ quan nhà nước có thể chứng minh sự công khai và minh bạch trong việc quản lý tài nguyên đất, từ đó giảm thiểu các rủi ro về tham nhũng và tiêu cực.

+ Việc miễn phí cũng giúp các cơ quan nhà nước thu thập phản hồi và thông tin từ người dân và doanh nghiệp một cách dễ dàng hơn. Điều này không chỉ giúp cải thiện quy trình quản lý mà còn góp phần vào việc cải cách hành chính, làm cho các dịch vụ công trở nên hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

5. Những vấn đề cần lưu ý

- Việc miễn phí khai thác và sử dụng tài liệu đất đai có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ bị lạm dụng nếu không được quản lý chặt chẽ. Những vấn đề cần lưu ý bao gồm:

+ Khi việc khai thác tài liệu đất đai được miễn phí, có thể xảy ra tình trạng lạm dụng, nơi mà các cá nhân hoặc tổ chức lợi dụng chính sách này để thu thập thông tin không đúng mục đích hoặc không chính đáng. Ví dụ, một số đối tượng có thể lợi dụng sự miễn phí để thu thập thông tin phục vụ cho các hoạt động không liên quan đến mục đích hợp pháp, như kinh doanh thông tin, hoặc thực hiện các hành vi gian lận.

+ Để phòng ngừa tình trạng lạm dụng, cần thiết phải có các biện pháp giám sát và kiểm soát hiệu quả. Các cơ quan quản lý cần thiết lập cơ chế đánh giá và kiểm tra việc khai thác tài liệu miễn phí, đảm bảo rằng thông tin được sử dụng đúng mục đích và theo quy định. Đồng thời, cần triển khai các chính sách và hướng dẫn rõ ràng về việc yêu cầu và cung cấp thông tin, đảm bảo rằng các đối tượng khai thác thông tin đều tuân thủ đúng quy định và mục đích đã được xác định.

- Tầm quan trọng của việc cập nhật thông tin:

+ Trong bối cảnh các quy định về khai thác và sử dụng tài liệu đất đai có thể thay đổi theo thời gian, việc cập nhật thông tin về các quy định mới là cực kỳ quan trọng. Điều này bao gồm việc theo dõi các thông tư, nghị định, và các văn bản pháp lý khác liên quan đến miễn phí khai thác tài liệu đất đai, để đảm bảo rằng tất cả các bên liên quan đều được thông báo kịp thời về những thay đổi hoặc cập nhật mới nhất.

+ Cập nhật thông tin cũng giúp các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, và người dân đảm bảo rằng họ đang tuân thủ đúng các quy định pháp luật hiện hành. Điều này không chỉ giúp duy trì tính minh bạch và công bằng trong việc khai thác tài liệu đất đai mà còn giảm thiểu rủi ro vi phạm pháp luật và các vấn đề pháp lý có thể phát sinh từ việc áp dụng các quy định không còn hiệu lực.

+ Việc thường xuyên cập nhật và phổ biến thông tin về các quy định mới cũng giúp nâng cao nhận thức của các bên liên quan về quyền và nghĩa vụ của họ trong việc khai thác và sử dụng tài liệu đất đai. Điều này không chỉ góp phần vào việc quản lý hiệu quả hơn mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các quy trình và thủ tục liên quan một cách chính xác và minh bạch.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Mức thu phí khai thác, sử dụng tài liệu đất đai từ Hệ Thống thông tin quốc gia. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.