Người có quyền lực cao nhất tại Việt Nam là ai?

1. Quy định về người có quyền lực cao nhất Việt Nam hiện nay

Hiến pháp năm 2013, được thông qua vào tháng 11 năm 2013, xác nhận vai trò lãnh đạo quyết định của Đảng Cộng sản Việt Nam trong chính trị và xã hội. Hiến pháp đề xuất tái tổ chức chính phủ và cải cách thị trường để tăng cường nền kinh tế. Dựa theo quy định này thì chức danh Tổng Bí Thư ban chấp hành trung ương Đảng là người đứng đầu của Đảng Cộng Sản Việt Nam đảm nhận chức vụ quyền lực cao nhất trong tổ chức đảng ở Trung ương và cũng là người có quyền lực cao nhất dựa theo điều lệ hoạt động của Đảng Cộng Sản Việt Nam.

Tổ chức chính trị ở Việt Nam được xây dựng dựa trên mô hình chính trị độc đáo, không giống với mô hình tam quyền phân lập như nhiều hệ thống chính trị dân chủ khác. Thay vào đó, Việt Nam sử dụng mô hình chính trị theo trục dọc, trong đó Đảng Cộng sản Việt Nam giữ địa vị lãnh đạo tối cao. Điều này được thể hiện qua các đặc điểm chính sau:

Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vị trí trên hết: Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ là một trong những đảng phái chính trị, mà còn là trung ương của toàn bộ hệ thống chính trị. Điều này tạo ra sự tập trung quyền lực và quyết định ở mức cao nhất.

Tổng Bí Thư Đảng Cộng sản Việt Nam: Tổng Bí thư của Đảng Cộng sản Việt Nam chịu trách nhiệm cao nhất trong quản lý và lãnh đạo quốc gia. Ông Nguyễn Phú Trọng, trong hội nghị trung ương năm 2012, đã thẳng thừng bác bỏ nguyên tắc tam quyền phân lập, khẳng định quyền lực nhà nước là thống nhất và có sự phân công, phối hợp, và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước.

Sự thống nhất quyền lực: Trong hệ thống chính trị Việt Nam, quyền lực nhà nước được thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các cơ quan nhà nước thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, và thư pháp dưới sự kiểm soát và chỉ đạo của Đảng.

Mô hình này có sự khác biệt đáng kể so với các hệ thống chính trị tam quyền phân lập, nơi quyền lực thường được phân tách giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, và tư pháp. Trong khi đó, ở Việt Nam, sự thống nhất quyền lực dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là một đặc điểm quan trọng của tổ chức chính trị.

Hiến pháp năm 2013 đã tái khẳng định lại vai trò ưu tiên của Đảng Cộng sản tuy nhiên thì theo bản hiến pháp đó thì Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân và là tổ chức duy nhất nắm quyền lập pháp. Cơ quan này có trách nhiệm to lớn trong việc giám sát mọi chức năng của chính phủ. Tổng bí thư là chức danh dành cho người lãnh đạo cao nhất trong hệ thống chính trị tại Việt Nam. 

Theo Nhóm I Danh mục chức danh, chức vụ lãnh đạo và tương đương của hệ thống chính trị từ trung ương đến cơ sở ban hành kèm theo Kết luận 35-KL/TW năm 2022 thì Tỏng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng chính phủ được xem là tứ trụ Việt Nam. Đây là 4 chức danh được xếp vào nhóm chức danh, chức vụ lãnh đạo chủ chốt và lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Trong đó:

- Tổng Bí thư là chức danh lãnh đạo cao nhất trong Đảng Cộng sản Việt Nam, là người lãnh đạo cao nhất trong hệ thống chính trị của nước Việt Nam. Tổng Bí thư cũng đương nhiên là người đứng đầu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, và chủ trì các công việc của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các quyền hạn khác.

- Chủ tịch nước là nguyên thủ quốc gia hay là người đứng đầu của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

- Chủ tịch Quốc hội là người đứng đầu Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội nuớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

- Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2. Sự nghiệp chính trị của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng 

Năm 1967 Nguyễn Phú Trọng bắt đầu hoạt động trên cương vị là cán bộ, công chức, viên chức. Ông gia nhập đảng vào tháng 12 năm 1967 nhưng chính thức là 01 năm sau đó vào năm 1968. Để nói về quá trình hoạt động của Nguyễn Phú Trọng thì có thể khẳng định ông đã không ngừng học tập và thăng tiến trong học hàm, học vị.

9/1980-8/1981: Học Nga văn tại Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc.

9/1981-7/1983: Thực tập sinh và bảo vệ luận án Phó Tiến sĩ (nay là Tiến sĩ) Khoa Xây dựng Đảng thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Liên Xô.

Nguyễn Phú Trọng đã quá trình học tập và nghiên cứu tại nước ngoài. Ông từng tham gia vào nhiều cơ quan nhà nước và cơ quan Đảng. Có những thời gian ông đã từng cùng lúc nắm nhiều chức vụ. Trong suốt cuộc đời của mình thì Nguyễn Phú Trọng đã luôn cống hiến không ngừng vì sự nghiệp cách mạng của mình, ông nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng và quyết định sâu sắc đến hoạt động và phát triển của đất nước. 

3. Các tiêu chuẩn của tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ. 

Căn cứ theo quy định tại Mục 2 Quy định 214-QĐ/TW năm 2020 về tiêu chuẩn các chức danh như sau:

Tổng Bí thư: Bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng thời, cần có những phẩm chất, năng lực: Có uy tín cao trong Trung ương, Bộ Chính trị, trong toàn Đảng và nhân dân; là trung tâm đoàn kết, quy tụ và phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của toàn Đảng, toàn dân và sức mạnh thời đại để thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh". Tiêu biểu nhất về đạo đức, trí tuệ của toàn Đảng. Có trình độ cao về lý luận chính trị. Có kiến thức sâu, rộng, toàn diện trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng Đảng, quản lý nhà nước… Có bản lĩnh chính trị, tư duy nhạy bén, năng lực nghiên cứu, phát hiện, đề xuất và quyết đoán; bình tĩnh, sáng suốt trước những vấn đề khó, phức tạp liên quan đến vận mệnh của Đảng, của quốc gia, của dân tộc. Có năng lực lãnh đạo, điều hành Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; có năng lực lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đặc biệt là người kế nhiệm, cán bộ chủ chốt. Đã kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức vụ bí thư tỉnh uỷ, thành uỷ hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương; tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên; trường hợp đặc biệt do Ban Chấp hành Trung ương quyết định.

Uy tín cao: Có uy tín cao không chỉ trong Trung ương, Bộ Chính trị mà còn trong toàn bộ Đảng và cộng đồng. Được xem là trung tâm đoàn kết, có khả năng tổng hợp sức mạnh của hệ thống chính trị, Đảng, nhân dân và sức mạnh thời đại.

Có đạo đức và trí tuệ: Là biểu tượng về đạo đức và trí tuệ của Đảng. Đặc biệt, phải tiêu biểu nhất về đạo đức và trí tuệ trong toàn Đảng.

Trình độ lý luận về chính trị: Phải có trình độ cao về lý luận chính trị để đảm bảo sự hiểu biết sâu sắc và chính xác về các vấn đề liên quan.

Kiến thức rộng rãi và toàn diện: Có kiến thức sâu, rộng và toàn diện trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng Đảng, và quản lý nhà nước.

Bản lĩnh chính trị và năng lực nghiên cứu: Có bản lĩnh chính trị, tư duy nhạy bén, và năng lực nghiên cứu, phát hiện, đề xuất và quyết đoán. Phải bình tĩnh, sáng suốt trước những vấn đề khó, phức tạp liên quan đến vận mệnh của Đảng, quốc gia và dân tộc.

Năng lực lãnh đạo và điều hành: Có khả năng lãnh đạo và điều hành Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Đồng thời, cần có khả năng lãnh đạo trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đặc biệt là người kế nhiệm và cán bộ chủ chốt.

Kinh nghiệm và thành tích đáng kể: Đã có kinh nghiệm và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở các chức vụ quan trọng như bí thư tỉnh uỷ, thành uỷ hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương. Tham gia Bộ Chính trị trong ít nhất một nhiệm kỳ. Trường hợp đặc biệt có thể được quyết định bởi Ban Chấp hành Trung ương.

Chủ tịch nước: Bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng thời, cần có những phẩm chất, năng lực: Có uy tín cao, là trung tâm đoàn kết trong Trung ương, Bộ Chính trị, trong toàn Đảng và nhân dân.

Có năng lực nổi trội, toàn diện trên các mặt công tác, nhất là lĩnh vực đối nội, đối ngoại, an ninh, quốc phòng; hiểu biết sâu, rộng về công tác tư pháp. Là trung tâm đoàn kết các lực lượng xã hội và các cộng đồng dân tộc trong, ngoài nước. Quyết liệt trong lãnh đạo, điều hành theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được phân công.

 Đã kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức vụ bí thư tỉnh uỷ, thành uỷ hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương; tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên; trường hợp đặc biệt do Ban Chấp hành Trung ương quyết định.

Thủ tướng Chính phủ: Bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng thời, cần có những phẩm chất, năng lực: Có uy tín cao, là trung tâm đoàn kết trong Trung ương, Bộ Chính trị, trong toàn Đảng và nhân dân.

Có năng lực nổi trội toàn diện trên các lĩnh vực, nhất là trong hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh; tư duy nhạy bén, năng động, quyết đoán, quyết liệt, quyết định kịp thời những vấn đề khó, phức tạp liên quan đến lĩnh vực hành pháp.

Hiểu biết sâu, rộng nền hành chính quốc gia, kinh tế - xã hội đất nước; kinh tế, chính trị thế giới và hội nhập quốc tế. Có năng lực toàn diện về tổ chức, quản lý, chỉ đạo, điều hành cơ quan hành chính nhà nước và hệ thống chính trị.

Có năng lực cụ thể hoá và tổ chức thực hiện hiệu quả đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

 Đã kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức vụ bí thư tỉnh uỷ, thành uỷ hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương; tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên; trường hợp đặc biệt do Ban Chấp hành Trung ương quyết định.

Chủ tịch Quốc hội: Bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng thời, cần có những phẩm chất, năng lực

Uy tín toàn diện: Phải có uy tín cao không chỉ trong Trung ương, Bộ Chính trị, mà còn trong toàn Đảng, Quốc hội và cả cộng đồng nhân dân.

Trung tâm đoàn kết: Là người đóng vai trò trung tâm trong việc đoàn kết trong Trung ương, Bộ Chính trị, toàn Đảng, và cả nhân dân.

Quyết liệt trong lãnh đạo: Có tinh thần quyết liệt trong lãnh đạo và điều hành theo chức năng, nhiệm vụ, và quyền hạn được phân công.

Năng lực nổi trội và toàn diện: Phải có năng lực nổi trội và toàn diện trong nhiều lĩnh vực công tác, đặc biệt là trong việc đề xuất và thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.

Chỉ đạo thể chế và dân chủ: Có khả năng chỉ đạo thể chế hoá đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng về xây dựng pháp luật, giám sát thực thi pháp luật, và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Bảo đảm dân chủ, công bằng, công khai, minh bạch.

Có hiểu biết sâu sắc về pháp luật: Phải có hiểu biết sâu sắc về hệ thống pháp luật của Việt Nam, pháp luật quốc tế và các thông lệ quốc tế.

Năng lực điều hành phiên họp Quốc hội: Có khả năng điều hành chất lượng và hiệu quả các phiên họp của Quốc hội và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.

Kinh nghiệm và thành tích đáng kể: Đã có kinh nghiệm và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở các chức vụ quan trọng như bí thư tỉnh uỷ, thành uỷ, hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương. Tham gia Bộ Chính trị trong ít nhất một nhiệm kỳ. Trường hợp đặc biệt có thể được quyết định bởi Ban Chấp hành Trung ương. 

Trên đây là bài viết của Luật Minh Khuê, hy vọng bài viết sẽ mang đến thông tin hữu ích cho bạn đọc. Xin trân trọng cảm ơn!