Nhận trẻ em bị bỏ rơi làm con nuôi cần đáp ứng điều kiện gì?

1. Pháp luật quy định về trẻ em bị bỏ rơi như thế nào?

Mặc dù không có một định nghĩa chính thức về trẻ em bị bỏ rơi, nhưng có thể hiểu rằng đây là những đứa trẻ không xác định được cha mẹ của mình và thường là không được đăng ký khai sinh. Trẻ em bị bỏ rơi thiếu đi tình yêu và sự quan tâm từ cha mẹ, nhưng vẫn được bảo vệ bởi pháp luật. Trẻ em bị bỏ rơi có thể có nhiều nguyên nhân và lý do khác nhau, nhưng dù thế nào đi nữa, nhà nước và pháp luật không bỏ quên chúng. Pháp luật đã quy định cụ thể về việc xử lý trường hợp này.

Theo quy định của Điều 14 Nghị định 123/2015/NĐ-CP: Người phát hiện trẻ bị bỏ rơi có trách nhiệm bảo vệ và thông báo ngay với Ủy ban nhân dân hoặc cơ quan công an cấp xã nơi trẻ bị bỏ rơi. Nếu trẻ bị bỏ rơi tại cơ sở y tế, thì Thủ trưởng cơ sở y tế phải thông báo. Sau khi nhận thông báo, Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc cơ quan công an cấp xã có trách nhiệm lập biên bản về việc trẻ bị bỏ rơi. Trẻ sẽ được giao cho cá nhân hoặc tổ chức tạm thời nuôi dưỡng theo quy định pháp luật. Biên bản phải ghi rõ thời gian, địa điểm phát hiện trẻ bị bỏ rơi, đặc điểm nhận dạng của trẻ, thông tin về người phát hiện và các tình tiết liên quan. Biên bản được ký tên và đóng dấu xác nhận bởi các bên liên quan.

Quy trình tiếp theo sau khi lập biên bản là niêm yết biên bản tại trụ sở của Ủy ban nhân dân trong khoảng thời gian quy định, thường là 7 ngày. Trong thời gian này, nếu không có thông tin về cha mẹ của trẻ, quy trình đăng ký khai sinh sẽ được thực hiện theo quy định tại Luật Hộ tịch. Khi đăng ký khai sinh cho trẻ bị bỏ rơi, thông tin về cha mẹ và dân tộc của trẻ sẽ không được điền vào Giấy khai sinh và Sổ hộ tịch. Thay vào đó, trên Sổ hộ tịch sẽ ghi rõ "Trẻ bị bỏ rơi", và các thông tin khác về trẻ sẽ được xác định theo quy định của pháp luật dân sự. Điều này nhằm bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong việc xác định thân phận và quyền lợi của trẻ trong tương lai..

2. Những điều kiện cần đáp ứng để nhận nuôi trẻ em bị bỏ rơi

Nhà nước khuyến khích một cá nhân nhận nuôi và chăm sóc những trẻ em đặc biệt, bao gồm những trẻ em bị bỏ rơi. Tuy nhiên, để được phép nhận nuôi trẻ sơ sinh bị bỏ rơi, cá nhân đó phải đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại khoản 1 Điều 14 của Luật Nuôi con nuôi 2010, các điều kiện sau đây phải được đáp ứng bởi người nhận con nuôi: 

- Phải có đủ năng lực hành vi dân sự: Điều này đảm bảo rằng người nhận con nuôi có khả năng thực hiện các nghĩa vụ pháp lý và trách nhiệm đối với việc chăm sóc và nuôi dưỡng con nuôi.

- Phải đủ tuổi từ 20 trở lên: Điều này đảm bảo rằng người nhận con nuôi đã đủ trưởng thành và có sự ổn định trong cuộc sống để chăm sóc và nuôi dưỡng con nuôi.

- Phải có điều kiện về sức khỏe, kinh tế và chỗ ở đảm bảo việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con nuôi: Điều này bao gồm việc đảm bảo rằng người nhận con nuôi có khả năng cung cấp điều kiện sống tốt nhất cho con nuôi, bao gồm cả sức khỏe, tài chính và môi trường sống.

- Phải có tư cách đạo đức tốt: Điều này đảm bảo rằng người nhận con nuôi có khả năng cung cấp một môi trường tình cảm ổn định và hỗ trợ cho con nuôi.

Những điều kiện này giúp đảm bảo rằng việc nhận nuôi trẻ sơ sinh bị bỏ rơi được thực hiện trong một môi trường an toàn và có điều kiện phát triển tốt nhất có thể.

Các trường hợp sau đây sẽ không được phép nhận con nuôi: Người đang bị hạn chế quyền của cha mẹ đối với con chưa thành niên; Người đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục hoặc cơ sở chữa bệnh; Người đang thụ án tù; Người chưa được xóa án tích về các tội liên quan đến xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự của người khác, hoặc các hành vi khác như ngược đãi gia đình, dụ dỗ người chưa thành niên vi phạm pháp luật. Quy định này cũng không áp dụng đối với trường hợp cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng, hoặc các bậc ruột nhận cháu làm con nuôi. Điều này nhằm bảo vệ quyền lợi và mối quan hệ gia đình trong các trường hợp nhận nuôi nhưng không bị ảnh hưởng bởi các hạn chế hoặc quy định đặc biệt.

Các quy định này rất cần thiết để đảm bảo rằng trẻ em được nhận nuôi, đặc biệt là những trẻ em bị bỏ rơi, sẽ được chăm sóc trong một môi trường an toàn, yêu thương và có điều kiện phát triển tốt nhất có thể. Việc tuân thủ các điều kiện như có đủ năng lực hành vi dân sự, đủ tuổi từ 20 tuổi trở lên, có điều kiện kinh tế và sức khỏe ổn định, cùng với tư cách đạo đức tốt, là rất quan trọng. Điều này đảm bảo rằng người nhận nuôi có khả năng cung cấp cho trẻ một môi trường phát triển tích cực và có chất lượng. Ngoài ra, việc đảm bảo rằng người nhận nuôi không có tiền sử tội phạm hoặc không có xu hướng bạo lực gia đình cũng là điều cần thiết để bảo vệ quyền lợi và an toàn của trẻ em. Tất cả các điều kiện này đều nhấn mạnh sự trách nhiệm và sự chuẩn bị cẩn thận của người nhận nuôi, nhằm đảm bảo rằng trẻ em sẽ có một môi trường gia đình ổn định và yêu thương để phát triển.

3. Thủ tục nhận trẻ em bị bỏ rơi làm con nuôi

Về trình tự và thủ tục nhận con nuôi trong trường hợp trẻ em bị bỏ rơi có các bước như sau:

- Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ: Người muốn nhận con nuôi chuẩn bị các giấy tờ và hồ sơ cần thiết theo yêu cầu được nêu trong quy định. Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chính xác là quan trọng để đảm bảo quy trình nhận con nuôi diễn ra một cách suôn sẻ và thành công.

- Bước 2: Nộp hồ sơ: 

+ Địa điểm nộp hồ sơ là tại ủy ban nhân dân cấp xã, nơi có thẩm quyền để tiếp nhận và xử lý hồ sơ nhận con nuôi. Đảm bảo bạn nộp hồ sơ vào đúng địa điểm và theo đúng thời hạn quy định. Uỷ ban nhân dân sẽ tiến hành kiểm tra và xác nhận tính hợp lệ của hồ sơ. Điều này có thể bao gồm việc kiểm tra tính đầy đủ của giấy tờ và thông tin cung cấp trong hồ sơ. Nếu hồ sơ đủ điều kiện, ủy ban nhân dân sẽ tiến hành đăng ký và trao Giấy chứng nhận nhận con nuôi. Đây là bước quan trọng để chính thức xác nhận mối quan hệ pháp lý giữa người nhận con nuôi và trẻ em. Sau khi có Giấy chứng nhận, quy trình giao nhận con nuôi sẽ được tiến hành. Điều này có thể bao gồm các thủ tục như chấp nhận trách nhiệm chăm sóc và nuôi dưỡng con nuôi.

+ Nếu hồ sơ không đủ điều kiện hoặc thiếu giấy tờ, người nhận con nuôi sẽ được thông báo và yêu cầu bổ sung. Thông báo này cần được truyền đạt một cách rõ ràng và kịp thời để người nhận con nuôi có thể chuẩn bị và cung cấp thông tin hoặc giấy tờ bổ sung cần thiết. Trong trường hợp hồ sơ không đủ điều kiện và không thể điều chỉnh, người nhận con nuôi sẽ bị từ chối đăng ký. Thông báo từ chối này cần được cung cấp bằng văn bản và phải giải thích rõ ràng lý do vì sao đăng ký bị từ chối. Điều này giúp người nhận con nuôi hiểu và chấp nhận quyết định, đồng thời cung cấp cơ hội cho họ để làm rõ hoặc khắc phục vấn đề nếu có thể.

+ Sau khi hoàn tất thủ tục đăng ký và giao nhận con nuôi, giữa cha mẹ nuôi và con nuôi sẽ được quy định đầy đủ về quyền lợi và nghĩa vụ, cũng như mối quan hệ với các thành viên khác trong gia đình. Pháp luật đã quy định rõ ràng về điều kiện và thủ tục nhận con nuôi trong trường hợp trẻ em bị bỏ rơi, theo quy định tại Điều 14 và Điều 17 của Luật Nuôi con nuôi năm 2010.

Ngoài ra, quý bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết: Điều kiện nhận nuôi trẻ mồ côi làm con nuôi và Thủ tục nhận con nuôi?

Nếu có bất cứ vấn đề pháp lý nào cần hỗ trợ, vui lòng liên hệ tới bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu tới địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn. Trân trọng!