Phạm vi hòa giải ở cơ sở được quy định như thế nào?

1. Khái niệm hòa giải ở cơ sở

Theo Luật Hòa giải ở cơ sở 2013, hòa giải ở cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp, và vi phạm pháp luật giữa các bên tại cộng đồng dân cư. Điều này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng cho hệ thống tư pháp mà còn tạo điều kiện cho các bên tự nguyện và hoà thuận giải quyết vấn đề.

Vai trò của hòa giải viên là rất quan trọng. Họ phải là công dân Việt Nam thường trú tại cơ sở, tức là họ phải có sự hiểu biết sâu sắc về cộng đồng và vấn đề mà cộng đồng đang phải đối diện. Điều này đảm bảo rằng họ có thể hiểu được ngữ cảnh và các yếu tố văn hóa, xã hội ảnh hưởng đến mâu thuẫn. Đồng thời, họ cũng phải có phẩm chất đạo đức tốt và uy tín trong cộng đồng dân cư để có thể thu hút sự tin tưởng của các bên tham gia quá trình hòa giải.

Ngoài ra, hòa giải viên cần có khả năng thuyết phục và vận động nhân dân. Khả năng này giúp họ có thể làm việc với các bên một cách hiệu quả, thúc đẩy họ đến gần nhau hơn và tìm ra các giải pháp phù hợp. Đồng thời, hòa giải viên cũng cần có hiểu biết vững về pháp luật để có thể hướng dẫn các bên đạt được thỏa thuận một cách hợp lý và pháp lý.

Cơ sở trong quá trình hòa giải này được hiểu rộng lớn, từ các thôn, làng, ấp, bản đến các tổ dân phố, khu phố và cộng đồng dân cư khác. Điều này thể hiện rằng phạm vi của hòa giải không chỉ dừng lại ở mức độ cá nhân mà còn bao quát cả cộng đồng lớn hơn.

Cuối cùng, các bên tham gia hòa giải không chỉ là cá nhân mà còn có thể là các nhóm cá nhân, gia đình, tổ chức. Điều này mở ra cơ hội cho việc giải quyết các vấn đề phức tạp hơn, có ảnh hưởng lớn đến cộng đồng. Chính vì vậy, việc hòa giải ở cơ sở không chỉ là cách giải quyết xung đột mà còn là cơ hội để tạo ra sự đồng thuận và hòa hợp trong cộng đồng dân cư.

2. Phạm vi hòa giải ở cơ sở

Hòa giải ở cơ sở là một quy trình quan trọng trong việc giải quyết các mâu thuẫn và tranh chấp xảy ra trong xã hội. Theo khoản 1 Điều 3 của Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 và khoản 1 Điều 5 của Nghị định 15/2014/NĐ-CP, hòa giải ở cơ sở được áp dụng cho nhiều loại mâu thuẫn và vi phạm pháp luật khác nhau.

Trước hết, hòa giải ở cơ sở áp dụng cho các mâu thuẫn giữa các bên có thể phát sinh từ những nguyên nhân đa dạng, như sự khác biệt về quan niệm sống, lối sống, tính cách không hợp, hay mâu thuẫn trong việc sử dụng các tiện ích chung như lối đi qua nhà, lối đi chung, sử dụng điện, nước sinh hoạt, công trình phụ, giờ giấc sinh hoạt, gây mất vệ sinh chung và các lý do khác. Hòa giải ở cơ sở ở đây đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự đồng thuận và hài hòa giữa các bên, từ đó tạo ra một môi trường sống và làm việc tích cực hơn.

Tiếp theo, hòa giải ở cơ sở cũng áp dụng cho các tranh chấp phát sinh từ quan hệ dân sự như tranh chấp về quyền sở hữu, nghĩa vụ dân sự, hợp đồng dân sự, thừa kế, quyền sử dụng đất. Điều này giúp giảm thiểu sự căng thẳng và tiết kiệm thời gian, chi phí cho các bên liên quan bằng cách giải quyết mâu thuẫn một cách hiệu quả và công bằng.

Ngoài ra, hòa giải ở cơ sở cũng đặc biệt quan trọng trong việc giải quyết các tranh chấp phát sinh từ quan hệ hôn nhân và gia đình. Các mâu thuẫn giữa vợ chồng, giữa cha mẹ và con, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu, giữa anh chị em và giữa các thành viên khác trong gia đình có thể gây ra những tổn thất lớn đối với tình cảm gia đình và sức khỏe tinh thần của các bên. Hòa giải ở cơ sở giúp các bên hiểu và tôn trọng lẫn nhau, đồng thời tìm ra các giải pháp phù hợp để giải quyết mâu thuẫn một cách bền vững.

- Hòa giải ở cơ sở cũng áp dụng cho các trường hợp vi phạm pháp luật mà theo quy định của pháp luật những việc vi phạm đó chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý vi phạm hành chính. Điều này giúp tạo ra một cơ sở để giáo dục, cảnh báo và sửa đổi hành vi sai trái của cá nhân và tổ chức, từ đó nâng cao ý thức pháp luật và trật tự xã hội. 

Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 và Nghị định 15/2014/NĐ-CP đã quy định rõ ràng về việc áp dụng hòa giải ở cơ sở trong việc giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp và vi phạm pháp luật, đặc biệt là trong trường hợp vi phạm pháp luật hình sự.

- Đầu tiên, khi vi phạm pháp luật hình sự nhưng không bị khởi tố vụ án theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và không bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật, hòa giải ở cơ sở được coi là một giải pháp hợp lý. Trong tình huống này, việc hòa giải không chỉ giúp giải quyết mâu thuẫn một cách hiệu quả mà còn giúp tạo ra một môi trường xã hội hòa bình và phát triển.

- Thứ hai, khi pháp luật quy định chỉ khởi tố vụ án khi có yêu cầu của người bị hại, nhưng người bị hại không yêu cầu khởi tố và không bị xử lý vi phạm hành chính, việc áp dụng hòa giải ở cơ sở cũng là một giải pháp thích hợp. Hòa giải giúp các bên đàm phán và đạt được thỏa thuận một cách tự nguyện, từ đó giảm thiểu sự căng thẳng và tạo ra sự hài hòa trong xã hội. Ngoài ra, trong trường hợp vụ án đã được khởi tố nhưng sau đó bị đình chỉ điều tra hoặc đình chỉ vụ án, và không bị xử lý vi phạm hành chính, hòa giải ở cơ sở vẫn có thể được thực hiện. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và công bằng trong xã hội, đồng thời tạo điều kiện cho các bên tham gia vào quá trình giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực.

Cuối cùng, khi vi phạm pháp luật có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại cấp xã, phường, thị trấn theo quy định của pháp luật hoặc có đủ điều kiện để áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính, hòa giải ở cơ sở vẫn có vai trò quan trọng. Hòa giải không chỉ giúp đảm bảo tính nhân văn mà còn góp phần vào việc giáo dục và sửa đổi hành vi của cá nhân trong xã hội.

Tổng kết, hòa giải ở cơ sở là một công cụ quan trọng trong việc giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp và vi phạm pháp luật, đặc biệt là trong các trường hợp vi phạm pháp luật hình sự. Việc áp dụng hòa giải ở cơ sở không chỉ giúp giải quyết mâu thuẫn một cách hiệu quả mà còn góp phần vào việc duy trì ổn định và hòa bình trong xã hội.

3. Những trường hợp không được hòa giải ở cơ sở

Theo quy định của khoản 2 Điều 5 Nghị định 15/2014/NĐ-CP, không hòa giải các trường hợp cụ thể sau đây, điều này được thiết lập nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hiệu quả trong quá trình hòa giải ở cơ sở:

Trước hết, không hòa giải mâu thuẫn, tranh chấp nào xâm phạm vào lợi ích của Nhà nước hoặc lợi ích công cộng. Điều này là cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích của cộng đồng, đồng thời đảm bảo rằng các quyết định được đưa ra thông qua quá trình hòa giải không gây tổn thất cho lợi ích chung của xã hội.

Thứ hai, các trường hợp vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình mà phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết cũng không được hòa giải. Điều này bao gồm việc giao dịch dân sự vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái với đạo đức xã hội. Việc này nhấn mạnh vai trò của hệ thống pháp luật trong bảo vệ quyền lợi và giữ gìn trật tự xã hội.

Tiếp theo, không hòa giải các trường hợp vi phạm pháp luật mà theo quy định phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử lý vi phạm hành chính, trừ những trường hợp cụ thể được quy định tại Nghị định 15/2014/NĐ-CP. Điều này đảm bảo rằng các vi phạm pháp luật nghiêm trọng sẽ được xử lý theo cách thức phù hợp với tính chất và mức độ của vi phạm.

Cuối cùng, không hòa giải mâu thuẫn, tranh chấp khác được quy định tại điểm d khoản 1 Điều 3 Luật Hòa giải ở cơ sở 2013, bao gồm hòa giải tranh chấp về thương mại và lao động. Điều này là để đảm bảo rằng các tranh chấp trong các lĩnh vực cụ thể này sẽ được giải quyết theo quy định của pháp luật chuyên ngành tương ứng, giúp tăng cường tính chuyên nghiệp và hiệu quả của quá trình hòa giải.

Tóm lại, việc không hòa giải những trường hợp như vậy là cần thiết để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong quá trình hòa giải ở cơ sở, đồng thời giữ vững nguyên tắc và quy định của pháp luật.

Xem thêm bài viết: Thời gian trả thù lao cho hòa giải viên của tổ hòa giải ở cơ sở ?

Khi có thắc mắc về quy định pháp luật, quý khách vui lòng liên hệ đến hotline 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn pháp luật nhanh chóng