Mục lục bài viết

1. Quy định của Bộ luật Hình sự về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Khái niệm pháp nhân thương mại phạm tội

Pháp nhân thương mại phạm tội là pháp nhân thương mại thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 một cách cố ý hoặc vô ý xâm phạm đến khách thể được Bộ luật Hình sự ghi nhận, bảo vệ mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.

Chương XI Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Theo quy định tại Điều 74 Bộ luật Hình sự 2015, việc áp dụng các quy định của Bộ luật Hình sự đối với pháp nhân thương mại phạm tội được thực hiện như sau:

Pháp nhân thương mại phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định của Chương XI Bộ luật Hình sự 2015, cùng với các quy định khác của Phần thứ nhất Bộ luật Hình sự 2015, nếu các quy định này không trái với những quy định của Chương XI.

Điều này có nghĩa rằng, Bộ luật Hình sự hiện hành đã có các điều khoản cụ thể để điều chỉnh và xử lý các trường hợp pháp nhân thương mại phạm tội. Cụ thể, khi một pháp nhân thương mại vi phạm pháp luật và bị xác định là phạm tội, pháp nhân đó sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định được nêu rõ trong Chương XI của Bộ luật Hình sự 2015. Đồng thời, các quy định khác nằm trong Phần thứ nhất của Bộ luật Hình sự 2015 cũng sẽ được áp dụng nếu không mâu thuẫn với các điều khoản trong Chương XI.

2. Phạm vi trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 75 Bộ luật Hình sự 2015, điều kiện để pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự được quy định cụ thể như sau:

- Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại: Hành vi phạm tội phải được thực hiện dưới danh nghĩa của pháp nhân thương mại, tức là các hành động vi phạm phải mang danh pháp nhân để tiến hành.

- Hành vi phạm tội được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại: Hành vi vi phạm phải nhằm mục đích đem lại lợi ích cho pháp nhân thương mại, cho thấy rằng lợi ích này được đặt lên trên hết.

- Hành vi phạm tội được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại: Hành vi phạm tội phải được thực hiện với sự chỉ đạo, điều hành, hoặc chấp thuận từ phía pháp nhân thương mại. Điều này có nghĩa là các hành động vi phạm không thể chỉ là hành vi đơn lẻ của một cá nhân mà phải có sự tham gia hoặc đồng ý của pháp nhân.

- Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 của Bộ luật Hình sự 2015: Thời gian để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội vẫn còn hiệu lực, theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 của Bộ luật Hình sự.

Ngoài ra, khoản 2 của Điều 75 cũng quy định rằng việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân. Điều này có nghĩa là các cá nhân có liên quan đến hành vi phạm tội của pháp nhân thương mại cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Ví dụ về một số hành vi phạm tội mà pháp nhân thương mại có thể mắc phải

Căn cứ theo quy định tại Điều 76 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bởi Khoản 11 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017), phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại bao gồm một loạt các tội phạm cụ thể như sau:

- Pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm quy định tại một trong các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 200, 203, 209, 210, 211, 213, 216, 217, 225, 226, 227, 232, 234, 235, 237, 238, 239, 242, 243, 244, 245, 246, 300 và 324 của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017.

Như vậy, pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về những tội phạm như sau:

- Tội Buôn lậu (Điều 188)

-Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới (Điều 189)

-Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm (Điều 190)

-Tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm (Điều 191);

-Tội sản xuất, buôn bán hàng giả (Điều 192);

-Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm (Điều 193);

- Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194)

- Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi (Điều 195)

-Tội đầu cơ (Điều 196)

- Tội trốn thuế (Điều 200);

- Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước (Điều 203)

- Tội cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán (Điều 209)

- Tội sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán (Điều 210);

- Tội thao túng thị trường chứng khoán (Điều 211);

- Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm (Điều 213);

- Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động (Điều 216);

- Tội vi phạm quy định về cạnh tranh (Điều 217);

- Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan (Điều 225);

- Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp (Điều 226);

- Tội vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên (Điều 227);

- Tội vi phạm các quy định về khai thác, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản (Điều 232);

- Tội vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ động vật hoang dã (Điều 234)

- Tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235);

- Tội vi phạm phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường (Điều 237);

- Tội vi phạm quy định về bảo vệ an toàn công trình thủy lợi, đê điều và phòng, chống thiên tai; vi phạm quy định về bảo vệ bờ, bãi song (Điều 238);

- Tội đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam (Điều 239);

- Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản (Điều 242);

- Tội hủy hoại rừng (Điều 243);

- Tội vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm -(Điều 244);

- Tội vi phạm các quy định về quản lý khu bảo tồn thiên nhiên (Điều 245);

- Tội nhập khẩu, phát tán các loài ngoại lai xâm hại (Điều 246);

- Tội rửa tiền (Điều 324);

- Tội tài trợ khùng bố (Điều 300).

4. So sánh trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại với trách nhiệm hình sự của cá nhân

Trong hệ thống pháp luật hiện hành, trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại và cá nhân có nhiều điểm khác biệt quan trọng. Dưới đây là sự so sánh chi tiết giữa hai loại trách nhiệm này:

Trách nhiệm Hình sự của Pháp nhân Thương mại

- Phạm vi chịu trách nhiệm:

Pháp nhân thương mại chỉ chịu trách nhiệm hình sự về những hành vi phạm tội do người đứng đầu, người quản lý, người đại diện theo pháp luật hoặc người lao động của pháp nhân thực hiện.

Trách nhiệm của pháp nhân thương mại thường liên quan đến các tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, môi trường, và an toàn lao động.

- Các biện pháp hình phạt:

Pháp nhân thương mại có thể bị áp dụng các biện pháp hình phạt như:

+ Phạt tiền: Khoản tiền phải nộp vào ngân sách nhà nước.

+ Tịch thu tài sản: Thu hồi tài sản có liên quan đến hành vi phạm tội.

+ Tước quyền sử dụng tài sản: Hạn chế hoặc cấm sử dụng tài sản trong một thời gian nhất định.

+ Đình chỉ hoạt động kinh doanh: Ngưng hoạt động kinh doanh tạm thời hoặc vĩnh viễn.

+ Các biện pháp khắc phục hậu quả khác theo quy định của pháp luật.

Trách nhiệm Hình sự của cá nhân

- Phạm vi chịu trách nhiệm:

Cá nhân có thể chịu trách nhiệm hình sự về mọi hành vi phạm tội do mình thực hiện.

Trách nhiệm hình sự của cá nhân bao gồm tất cả các loại tội phạm từ nhẹ đến nặng, bao gồm các tội phạm về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản, kinh tế, và an ninh quốc gia.

- Các biện pháp hình phạt:

Cá nhân có thể bị áp dụng các biện pháp hình phạt như:

+ Phạt tù: Giam giữ cá nhân phạm tội trong một khoảng thời gian nhất định.

+ Phạt tiền: Khoản tiền phải nộp vào ngân sách nhà nước.

+ Cải tạo không giam giữ: Bắt buộc cá nhân phạm tội tham gia các hoạt động cải tạo dưới sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền mà không bị giam giữ.

+ Tước quyền công dân: Tước bỏ các quyền và nghĩa vụ công dân của người phạm tội.

+ Các biện pháp khắc phục hậu quả khác theo quy định của pháp luật.

Như vậy, trong khi pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự chủ yếu cho các hành vi liên quan đến hoạt động kinh doanh và quản lý, thì cá nhân có thể chịu trách nhiệm hình sự cho mọi hành vi phạm tội của mình. Các biện pháp hình phạt áp dụng cho pháp nhân thương mại thường mang tính chất kinh tế và quản lý, còn đối với cá nhân, các hình phạt có thể bao gồm cả hình phạt tù và các biện pháp nghiêm khắc khác. Sự khác biệt này phản ánh bản chất và vai trò khác nhau của pháp nhân thương mại và cá nhân trong xã hội.

Xem thêm: Pháp nhân thương mại có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không ?

Nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.

Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được thông tin sớm nhất!