Mục lục bài viết

1. Phương pháp xác định dự toán xây dựng công trình

Việc xác định dự toán xây dựng công trình là một bước quan trọng trong quy trình thực hiện bất kỳ dự án xây dựng nào. Dự toán không chỉ giúp đảm bảo rằng dự án có thể triển khai theo kế hoạch mà còn là công cụ giúp chủ đầu tư và các bên liên quan kiểm soát chi phí và quản lý rủi ro tài chính. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, phương pháp xác định dự toán công trình được hướng dẫn chi tiết tại Mục 1, Phụ lục II kèm theo Thông tư 11/2021/TT-BXD. Đây là văn bản hướng dẫn quan trọng cho các đơn vị thi công, tư vấn và chủ đầu tư trong quá trình lập dự toán cho các dự án xây dựng.

Theo quy định tại Thông tư 11/2021/TT-BXD, dự toán xây dựng công trình được xác định theo công thức sau:

GXDCT = GXD + GTB + GQLDA + GTV + GK + GDP (2.1)

Trong đó:

  • GXDCT: Chi phí xây dựng công trình (tổng chi phí cần thiết để hoàn thành dự án).
  • GXD: Chi phí xây dựng (liên quan trực tiếp đến quá trình thi công).
  • GTB: Chi phí thiết bị (bao gồm mua sắm, lắp đặt và vận hành các thiết bị cần thiết).
  • GQLDA: Chi phí quản lý dự án (chi phí cho hoạt động quản lý và giám sát dự án).
  • GTV: Chi phí tư vấn đầu tư xây dựng (chi phí cho các dịch vụ tư vấn chuyên môn).
  • GK: Chi phí khác (bao gồm các khoản chi phí phụ phát sinh ngoài các mục chính).
  • GDP: Chi phí dự phòng (dự toán dành cho rủi ro và những biến động không lường trước).

Dự toán xây dựng công trình là bước quan trọng để đảm bảo rằng các nguồn lực được sử dụng một cách hiệu quả và đúng mục đích. Việc lập dự toán không chỉ giúp chủ đầu tư nắm rõ các khoản chi phí cần thiết mà còn là công cụ giúp kiểm soát rủi ro tài chính trong suốt quá trình thực hiện dự án. Một dự toán chính xác cũng giúp đảm bảo rằng dự án có thể hoàn thành đúng tiến độ và trong giới hạn ngân sách đã đề ra. Bên cạnh đó, việc lập dự toán còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và giám sát dự án, giúp các bên liên quan có cái nhìn rõ ràng về quy mô và tiến độ của dự án. Điều này cũng góp phần nâng cao chất lượng công trình, giảm thiểu các rủi ro liên quan đến chi phí và thời gian.

Việc xác định dự toán xây dựng công trình theo Thông tư 11/2021/TT-BXD là một quy trình phức tạp nhưng vô cùng quan trọng đối với mọi dự án xây dựng. Các thành phần chi phí như chi phí xây dựng, chi phí thiết bị, chi phí quản lý dự án, chi phí tư vấn, chi phí khác và chi phí dự phòng đều đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo thành công của dự án. Việc lập dự toán chính xác không chỉ giúp chủ đầu tư kiểm soát chi phí mà còn đảm bảo rằng công trình được hoàn thành đúng tiến độ và đạt chất lượng cao.

 

2. Khái niệm và các loại dự toán xây dựng

Dự toán xây dựng công trình là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong bất kỳ dự án xây dựng nào. Đây là bước chuẩn bị nhằm xác định chi phí cần thiết để triển khai dự án, từ khâu thi công đến hoàn thiện. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, đặc biệt là theo khoản 1 Điều 135 Luật Xây dựng 2014 (đã được sửa đổi, bổ sung vào năm 2020), dự toán xây dựng công trình được hiểu là tổng các chi phí cần thiết để thực hiện công trình xây dựng, gói thầu hoặc công việc xây dựng. Việc lập dự toán này phải được thực hiện dựa trên nhiều yếu tố như khối lượng công việc, thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, và định mức giá cả trong lĩnh vực xây dựng.

Nghị định 10/2021/NĐ-CP quy định rõ ràng và chi tiết về nội dung của dự toán xây dựng công trình. Dựa theo quy định tại Điều 11 của Nghị định này, một dự toán xây dựng công trình bao gồm các thành phần chính như chi phí xây dựng, chi phí thiết bị, chi phí quản lý dự án, chi phí tư vấn đầu tư xây dựng, chi phí khác và chi phí dự phòng. Tất cả các khoản chi phí này đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo dự án được thực hiện theo đúng tiến độ, chất lượng, và ngân sách đã đề ra.

Tóm lại, dự toán xây dựng công trình là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự chính xác cao để đảm bảo rằng dự án được thực hiện đúng theo kế hoạch, từ khâu chuẩn bị đến hoàn thiện. Việc lập dự toán không chỉ giúp chủ đầu tư và các bên liên quan nắm rõ các khoản chi phí cần thiết mà còn là cơ sở để quản lý và kiểm soát chi phí trong suốt quá trình thực hiện công trình. Các thành phần chi phí bao gồm chi phí xây dựng, chi phí thiết bị, chi phí quản lý dự án, chi phí tư vấn, chi phí khác và chi phí dự phòng - tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thành công của một dự án xây dựng.

 

3. Các yếu tố ảnh hưởng đến dự toán xây dựng

Dự toán xây dựng là một phần quan trọng trong quá trình lập kế hoạch và triển khai dự án xây dựng. Nó giúp xác định toàn bộ chi phí cần thiết để hoàn thành công trình, bao gồm chi phí vật liệu, nhân công, máy móc thiết bị và nhiều yếu tố khác. Tuy nhiên, việc lập dự toán xây dựng không đơn giản, bởi nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, và việc nhận diện, phân tích các yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác, minh bạch và khả thi của dự toán. Sau đây là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến dự toán xây dựng.

- Yếu tố thiết kế và quy mô công trình

Thiết kế của công trình là một trong những yếu tố hàng đầu ảnh hưởng đến dự toán xây dựng. Thiết kế chi tiết, từ bản vẽ kiến trúc đến các bản vẽ kỹ thuật về kết cấu, hệ thống điện nước, thông gió và điều hòa không khí, đều tác động trực tiếp đến khối lượng công việc và chi phí vật liệu, nhân công. Những công trình có thiết kế phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật cao và vật liệu đặc thù thường có dự toán cao hơn so với những công trình có thiết kế đơn giản.

Ngoài ra, quy mô công trình cũng đóng vai trò quan trọng. Công trình càng lớn, diện tích và khối lượng công việc càng nhiều, kéo theo đó là chi phí vật liệu và nhân công tăng lên. Quy mô công trình không chỉ ảnh hưởng đến khối lượng xây dựng mà còn tác động đến việc lựa chọn thiết bị, máy móc và công nghệ thi công.

- Giá vật liệu xây dựng

Một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến dự toán xây dựng là giá vật liệu. Giá cả vật liệu xây dựng như xi măng, thép, gạch, cát, đá, và các loại vật tư khác thay đổi theo thị trường. Những biến động về giá cả vật liệu có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm nguồn cung cấp, biến động kinh tế, tỷ giá hối đoái, hoặc chính sách thuế của nhà nước.

Khi giá vật liệu xây dựng tăng, chi phí tổng thể của dự án cũng tăng lên, ảnh hưởng đến ngân sách và kế hoạch tài chính của chủ đầu tư. Việc dự đoán và điều chỉnh dự toán để phù hợp với các thay đổi về giá vật liệu là một thách thức lớn đối với các nhà quản lý dự án và kế toán trong ngành xây dựng.

- Chi phí nhân công

Chi phí nhân công là một phần không thể thiếu trong dự toán xây dựng. Đặc biệt, với những công trình có yêu cầu kỹ thuật cao hoặc đòi hỏi sử dụng nhiều nhân công có tay nghề, chi phí này sẽ chiếm tỉ trọng lớn trong tổng dự toán. Mức lương và phụ cấp của công nhân xây dựng có thể thay đổi theo khu vực, thời gian và mức độ phức tạp của công trình.

Ngoài ra, các yếu tố liên quan đến luật lao động, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, và các chi phí phúc lợi khác cho người lao động cũng ảnh hưởng đến tổng chi phí nhân công. Việc đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về lao động và an toàn lao động cũng là một yếu tố quan trọng trong quản lý chi phí nhân công.

- Địa điểm xây dựng và điều kiện tự nhiên

Địa điểm xây dựng cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến dự toán xây dựng. Những công trình xây dựng tại khu vực trung tâm đô thị thường có chi phí cao hơn do giá đất đai đắt đỏ và yêu cầu cao về việc đảm bảo an toàn, giao thông, cũng như xử lý các vấn đề về môi trường xung quanh. Ngược lại, những công trình xây dựng ở vùng nông thôn có thể giảm thiểu được chi phí đất đai, nhưng lại gặp phải những khó khăn khác như hạ tầng giao thông không thuận lợi hoặc thiếu hụt nguồn lao động.

Điều kiện tự nhiên của khu vực xây dựng cũng ảnh hưởng đáng kể đến chi phí xây dựng. Ví dụ, xây dựng tại khu vực có nền đất yếu, gần sông, hồ, hoặc vùng có địa chất không ổn định sẽ đòi hỏi chi phí lớn hơn cho việc gia cố nền móng. Điều kiện thời tiết như mưa bão, độ ẩm cao hoặc nhiệt độ khắc nghiệt cũng có thể làm tăng chi phí do phải triển khai thêm các biện pháp bảo vệ, gia cố và đảm bảo tiến độ thi công.

- Công nghệ và thiết bị thi công

Việc lựa chọn công nghệ và thiết bị thi công cũng ảnh hưởng lớn đến dự toán xây dựng. Sử dụng các công nghệ hiện đại như thi công bê tông dự ứng lực, hệ thống điều khiển tự động, hoặc các công nghệ xanh, tiết kiệm năng lượng có thể làm tăng chi phí ban đầu, nhưng lại giảm thiểu được chi phí vận hành và bảo trì về sau.

Thiết bị thi công như cần cẩu, máy xúc, máy nén khí, và các thiết bị hỗ trợ khác cũng ảnh hưởng đến chi phí tổng thể của dự án. Những công trình có yêu cầu kỹ thuật cao hoặc thi công ở điều kiện khó khăn thường phải sử dụng các thiết bị đặc biệt, và việc thuê hoặc mua các thiết bị này sẽ làm tăng chi phí dự toán.

- Yếu tố pháp lý và thủ tục hành chính

Một yếu tố không thể bỏ qua trong việc lập dự toán xây dựng là các quy định pháp lý và thủ tục hành chính. Quy trình cấp phép xây dựng, thẩm định thiết kế, kiểm tra an toàn lao động, bảo vệ môi trường và phòng cháy chữa cháy đều cần được tuân thủ nghiêm ngặt. Những quy định này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí trực tiếp như lệ phí cấp phép, phí thẩm định mà còn làm tăng thời gian thực hiện dự án, gây phát sinh chi phí do kéo dài tiến độ thi công.

Bên cạnh đó, các chính sách và quy định của nhà nước về thuế, phí liên quan đến xây dựng như thuế VAT, thuế tài nguyên, phí sử dụng đất cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí xây dựng. Việc thay đổi các quy định pháp lý hoặc chậm trễ trong quy trình thủ tục hành chính cũng có thể làm gia tăng chi phí dự toán của dự án.

- Chi phí dự phòng và rủi ro

Cuối cùng, một yếu tố quan trọng trong dự toán xây dựng là chi phí dự phòng cho các rủi ro không lường trước. Các dự án xây dựng luôn tiềm ẩn các rủi ro như biến động giá cả vật liệu, sự thay đổi quy định pháp lý, thiên tai, hay những sự cố kỹ thuật. Để đảm bảo tính khả thi và tránh các vấn đề tài chính trong quá trình thực hiện, việc dự trù chi phí dự phòng là cần thiết.

Tùy vào tính chất và mức độ phức tạp của dự án, chi phí dự phòng có thể chiếm tỷ lệ nhất định trong tổng dự toán. Việc đánh giá đúng mức các rủi ro và dự phòng chi phí phù hợp sẽ giúp chủ đầu tư và nhà thầu quản lý tốt hơn nguồn lực và tài chính trong suốt quá trình thực hiện dự án.

Dự toán xây dựng là một quá trình phức tạp và chịu sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau, từ thiết kế công trình, giá vật liệu, chi phí nhân công đến các yếu tố địa điểm, công nghệ, pháp lý và rủi ro. Việc nhận diện và phân tích kỹ lưỡng các yếu tố này sẽ giúp đảm bảo tính chính xác, minh bạch và khả thi cho dự toán, từ đó đóng góp vào thành công của dự án. Một dự toán xây dựng được lập chính xác không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn đảm bảo tiến độ thi công và chất lượng công trình.

 

4. Quy trình lập dự toán xây dựng

Quy trình lập dự toán xây dựng là một trong những bước quan trọng nhất trong quá trình triển khai dự án xây dựng. Nó không chỉ giúp xác định các chi phí cần thiết để hoàn thành công trình mà còn đảm bảo tính minh bạch, hợp lý trong việc quản lý tài chính. Việc phê duyệt dự toán xây dựng là một khâu then chốt, yêu cầu sự tham gia của nhiều bên có liên quan, từ chủ đầu tư, các cơ quan quản lý đến các tổ chức thẩm định có thẩm quyền. Theo quy định của Luật Xây dựng 2014 (đã được sửa đổi, bổ sung vào năm 2020) và Nghị định 10/2021/NĐ-CP, thẩm quyền và quy trình phê duyệt dự toán xây dựng công trình được quy định rõ ràng, với các bước chi tiết nhằm đảm bảo rằng công trình được triển khai đúng quy trình pháp lý, kỹ thuật và đảm bảo an toàn.

Chủ đầu tư đóng vai trò chủ chốt trong quy trình phê duyệt dự toán xây dựng công trình. Theo Điều 82 của Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2020), chủ đầu tư có trách nhiệm thẩm định các nội dung liên quan đến bước thiết kế công trình. Cụ thể, đối với các dự án được thực hiện theo hợp đồng thiết kế - mua sắm vật tư, thiết bị - thi công xây dựng (hợp đồng EPC), chủ đầu tư phải thẩm định thiết kế FEED. Đây là thiết kế tiền khả thi, giúp xác định rõ ràng yêu cầu kỹ thuật, phạm vi công việc và chi phí dự kiến trước khi tiến hành các bước tiếp theo trong quá trình thi công.

Ngoài ra, đối với các dự án được thiết kế theo quy trình ba bước, chủ đầu tư phải thẩm định thiết kế kỹ thuật, trong khi với dự án thiết kế hai bước, thiết kế bản vẽ thi công là nội dung cần được chủ đầu tư thẩm định. Đối với những dự án phức tạp hơn, yêu cầu thiết kế theo nhiều bước dựa trên thông lệ quốc tế, bước thiết kế ngay sau thiết kế cơ sở cũng phải được chủ đầu tư đánh giá kỹ lưỡng.

hông chỉ có chủ đầu tư, cơ quan chuyên môn về xây dựng cũng đóng một vai trò quan trọng trong quy trình thẩm định thiết kế và dự toán xây dựng. Theo quy định tại khoản 2 Điều 82 của Luật Xây dựng 2014, đối với các công trình xây dựng thuộc danh mục được quy định tại khoản 1 Điều 83a, cơ quan chuyên môn về xây dựng phải thẩm định các nội dung liên quan đến thiết kế xây dựng. Việc thẩm định này nhằm đảm bảo rằng các bản thiết kế được lập ra tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và đảm bảo an toàn cho công trình cũng như cộng đồng xung quanh.

Đối với những công trình này, quy trình phê duyệt dự toán xây dựng cần có sự tham gia của các cơ quan có thẩm quyền. Theo khoản 3 Điều 82 Luật Xây dựng, các công trình này phải được các cơ quan nhà nước liên quan thẩm duyệt hoặc cho ý kiến theo quy định pháp luật. Các công trình xây dựng có yêu cầu về quốc phòng và an ninh, chẳng hạn như căn cứ quân sự, nhà máy sản xuất vũ khí hoặc các công trình phục vụ cho mục đích an ninh quốc gia, phải tuân thủ các quy định đặc thù về quản lý ngành. Việc thẩm định và phê duyệt thiết kế cho các công trình này được quy định bởi Bộ Quốc phòng và Bộ Công an, đảm bảo rằng các yêu cầu khắt khe về bảo mật, an ninh và quốc phòng được đáp ứng.

Một số công trình có quy mô lớn hoặc tính chất phức tạp, ảnh hưởng lớn đến an toàn và lợi ích của cộng đồng, yêu cầu phải được thẩm tra bởi các tổ chức hoặc cá nhân có đủ điều kiện năng lực hoạt động xây dựng. Đây là quy định nhằm đảm bảo rằng các yếu tố an toàn, tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và tính bền vững của công trình được đánh giá một cách độc lập và khách quan. Việc thẩm tra này đóng vai trò như một lớp bảo vệ bổ sung, giúp ngăn chặn các rủi ro tiềm ẩn mà chủ đầu tư hoặc cơ quan thẩm định có thể chưa phát hiện.

Sau khi hoàn thành các bước thẩm định và thẩm tra cần thiết, chủ đầu tư có quyền phê duyệt các bước thiết kế tiếp theo sau thiết kế cơ sở. Đây là quy trình mang tính quyết định, cho phép chủ đầu tư xem xét và đưa ra quyết định cuối cùng về việc triển khai các bước thi công tiếp theo. Chủ đầu tư cũng có quyền quyết định phê duyệt các bước thiết kế còn lại, bao gồm việc thay đổi hoặc điều chỉnh thiết kế theo nhu cầu thực tế của dự án.

Đối với các công trình xây dựng phục vụ quốc phòng và an ninh, quy trình phê duyệt thiết kế xây dựng được quy định riêng bởi Bộ Quốc phòng và Bộ Công an. Điều này phù hợp với yêu cầu đặc thù của các công trình trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh, nơi mà việc đảm bảo an toàn và bí mật là những yếu tố ưu tiên hàng đầu.

Quy trình lập và phê duyệt dự toán xây dựng công trình là một chuỗi các bước phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, các cơ quan chuyên môn, và các tổ chức thẩm tra độc lập. Từ khâu thẩm định thiết kế đến việc phê duyệt các bước thiết kế tiếp theo, mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng dự án được triển khai một cách an toàn, hiệu quả và tuân thủ các quy định pháp luật

Xem thêm: 

Luật Minh Khuê sẽ giải đáp nhanh chóng các thắc mắc khi quý khách liên hệ Luật Sư Tư Vấn Pháp Luật Miễn Phí Online 24/24: 1900.6162 để được hỗ trợ nhanh nhất!