Quy định về bố trí tái định cư khi nhà nước thu hồi đất theo Luật Đất đai 2024 mới

1. Tái đinh cư được hiểu là như thế nào?

Khoản 39 Điều 3 của Luật Đất đai năm 2024 quy định về khái niệm tái định cư, cụ thể là việc Nhà nước thực hiện bồi thường cho người dân bị thu hồi đất bằng cách cấp đất ở hoặc nhà ở tại các khu tái định cư hoặc các địa điểm khác phù hợp với nhu cầu và hoàn cảnh của người dân. Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi và ổn định cuộc sống cho những người bị ảnh hưởng bởi các dự án thu hồi đất. Ngoài ra, trong trường hợp người dân không đủ điều kiện để nhận bồi thường bằng đất ở theo quy định của Luật Đất đai 2024, Nhà nước cũng sẽ hỗ trợ bằng cách cấp đất ở hoặc nhà ở tái định cư cho họ, đảm bảo rằng họ vẫn có nơi cư trú ổn định, tránh tình trạng thiếu nhà ở, đặc biệt là đối với những người không còn chỗ ở nào khác. Quy định này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với quyền lợi của người dân trong quá trình thực hiện các dự án thu hồi đất, giúp họ có điều kiện tái định cư tốt nhất, ổn định cuộc sống sau khi bị thu hồi đất.

2. Người bị thu hồi đất được bố trí tái định cư ở đâu từ 01/8/2024?

Theo Điều 110 của Luật Đất đai năm 2024, việc lập và thực hiện dự án tái định cư, khu tái định cư được quy định rõ ràng với trách nhiệm của các cấp chính quyền và yêu cầu về cơ sở hạ tầng của khu tái định cư. Cụ thể, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện các dự án tái định cư theo đúng quy định của pháp luật, nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân bị thu hồi đất.

Khu tái định cư phải đáp ứng các điều kiện cơ bản về hạ tầng kỹ thuật và xã hội. Về hạ tầng kỹ thuật, khu tái định cư ít nhất phải đạt tiêu chuẩn nông thôn mới đối với khu vực nông thôn và tiêu chuẩn đô thị đối với khu vực đô thị. Các yếu tố cần có bao gồm đường giao thông kết nối với các khu vực lân cận, hệ thống điện chiếu sáng và điện sinh hoạt, cấp và thoát nước, thông tin liên lạc và xử lý môi trường. Về hạ tầng xã hội, khu tái định cư cần bảo đảm khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản như y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, chợ, thương mại, dịch vụ, vui chơi giải trí và nghĩa trang, để người dân có thể ổn định cuộc sống một cách đầy đủ và thuận tiện. Đồng thời, các khu tái định cư cũng phải phù hợp với điều kiện sống, phong tục và tập quán của từng vùng, miền.

Việc lựa chọn địa điểm tái định cư cũng được quy định theo thứ tự ưu tiên. Đầu tiên là ưu tiên tái định cư tại địa bàn đơn vị hành chính cấp xã nơi có đất bị thu hồi. Nếu không có đất để bố trí tại xã, khu tái định cư sẽ được bố trí tại địa bàn đơn vị hành chính cấp huyện nơi có đất thu hồi. Trong trường hợp không có đất tại cấp huyện, sẽ xem xét bố trí tái định cư tại các địa bàn khác có điều kiện tương đương. Ngoài ra, ưu tiên sẽ được dành cho các khu đất có vị trí thuận lợi để phát triển thành khu tái định cư, giúp người dân dễ dàng tiếp cận với các tiện ích cơ bản và đảm bảo chất lượng cuộc sống.

Tất cả các quy định trên đều nhằm mục đích đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân bị thu hồi đất, giúp họ có thể ổn định cuộc sống và tiếp tục phát triển kinh tế - xã hội tại các khu vực tái định cư.

Theo quy định của Luật Đất đai 2024, sau khi giao đất tái định cư cho người dân bị thu hồi đất, nếu khu tái định cư vẫn còn quỹ đất trống, ưu tiên sẽ được dành cho việc giao đất cho các cá nhân thuộc đối tượng được giao đất ở mà không phải đấu giá quyền sử dụng đất. Những đối tượng này thường là những người có hoàn cảnh khó khăn hoặc các đối tượng đặc thù được pháp luật bảo vệ. Tuy nhiên, nếu quỹ đất tái định cư còn dư thừa và không thể giao cho các đối tượng trên theo hình thức không đấu giá, thì phần đất còn lại sẽ được giao cho các cá nhân khác thuộc đối tượng được giao đất ở thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất. Điều này nhằm bảo đảm công bằng trong việc phân bổ đất đai, đồng thời tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Cũng theo quy định này, người dân bị thu hồi đất sẽ được bố trí tái định cư tại các địa điểm được quy định cụ thể, tùy thuộc vào điều kiện của từng khu vực. Trước hết, ưu tiên sẽ là việc bố trí tái định cư tại địa bàn đơn vị hành chính cấp xã nơi có đất bị thu hồi, nhằm tạo thuận lợi cho người dân trong việc duy trì cuộc sống gần nơi làm việc, sinh hoạt. Nếu tại địa bàn cấp xã không có đủ quỹ đất để bố trí tái định cư, thì sẽ chuyển sang địa bàn đơn vị hành chính cấp huyện nơi có đất thu hồi. Trong trường hợp vẫn không còn đất tái định cư tại cấp huyện, sẽ xem xét việc bố trí tại các địa bàn khác có điều kiện sống tương đương. Quy trình này giúp bảo đảm rằng người dân bị thu hồi đất sẽ được chuyển đến những khu vực có môi trường sống tương thích và đủ điều kiện để họ ổn định cuộc sống lâu dài.

Đặc biệt, khi lựa chọn địa điểm tái định cư, ưu tiên sẽ được dành cho những khu đất có vị trí thuận lợi, dễ dàng kết nối với các khu vực xung quanh, giúp hình thành các khu tái định cư hoàn chỉnh, tiện ích, và có thể phát triển bền vững trong tương lai. Điều này không chỉ đảm bảo sự thuận tiện cho người dân mà còn tạo ra môi trường sống tốt, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại khu vực tái định cư.

3. Quy định về bố trí tái định cư khi nhà nước thu hồi đất theo Luật Đất đai 2024 mới

Theo Điều 24 của Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định về việc bố trí tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, suất tái định cư tối thiểu được xác định dựa trên nhiều yếu tố, nhằm bảo đảm quyền lợi của người dân bị thu hồi đất và tạo điều kiện để họ ổn định cuộc sống. Cụ thể, suất tái định cư tối thiểu có thể được thực hiện bằng đất ở, nhà ở hoặc bằng tiền, tùy theo sự lựa chọn của người được bố trí tái định cư. Việc này giúp tạo sự linh hoạt cho người dân, cho phép họ có thể lựa chọn hình thức bồi thường phù hợp nhất với nhu cầu và điều kiện của mình.

Nếu suất tái định cư tối thiểu được quy định bằng đất ở hoặc nhà ở, thì diện tích đất ở tái định cư không được nhỏ hơn diện tích tối thiểu đã được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định tại khoản 2 Điều 220 của Luật Đất đai 2024. Đồng thời, diện tích nhà ở tái định cư cũng phải đáp ứng yêu cầu về diện tích căn hộ tối thiểu theo quy định của pháp luật về nhà ở. Điều này nhằm đảm bảo rằng người dân được tái định cư trong những khu đất, khu nhà có diện tích phù hợp, đủ để họ ổn định cuộc sống sau khi bị thu hồi đất.

Trong trường hợp suất tái định cư tối thiểu được quy định bằng nhà ở, diện tích nhà ở tái định cư cũng không được nhỏ hơn diện tích căn hộ tối thiểu theo các quy định của pháp luật về nhà ở. Đối với trường hợp suất tái định cư được tính bằng tiền, khoản tiền này sẽ tương đương với giá trị của một suất tái định cư tối thiểu bằng đất ở hoặc nhà ở tại khu vực tái định cư. Điều này giúp người dân có thể lựa chọn phương án bồi thường bằng tiền nếu họ không có nhu cầu nhận đất hoặc nhà ở tại khu tái định cư.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, căn cứ vào các quy định của pháp luật và tình hình thực tế của địa phương, sẽ quy định cụ thể suất tái định cư tối thiểu bằng đất ở, nhà ở hoặc tiền. Các quy định này nhằm đảm bảo tính công bằng và hợp lý trong việc bố trí tái định cư, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sau khi bị thu hồi đất có thể sớm ổn định cuộc sống và tiếp tục phát triển kinh tế, xã hội tại nơi ở mới.

Theo quy định tại Nghị định 88/2024/NĐ-CP, đối với trường hợp người dân đang sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước trong phạm vi thu hồi đất mà không còn chỗ ở nào khác trong địa bàn cấp huyện nơi có đất bị thu hồi, sẽ được hỗ trợ thuê nhà tại khu vực tái định cư. Mức giá thuê nhà sẽ tương đương với giá thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, giúp người dân giảm bớt gánh nặng tài chính khi phải di dời. Nếu người dân đang thuê nhà tại khu tái định cư có nhu cầu, Nhà nước sẽ xem xét bán nhà cho họ theo quy định của pháp luật về bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê. Bên cạnh đó, trong trường hợp người bị thu hồi đất có nhu cầu và địa phương có quỹ đất ở, quỹ nhà ở tái định cư, nhà ở thương mại, hoặc nhà ở xã hội, họ sẽ được xem xét giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc bán nhà ở tại khu tái định cư. Nếu người dân có khả năng tự lo chỗ ở mới, thì họ sẽ nhận được hỗ trợ bằng tiền để ổn định cuộc sống.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ căn cứ vào các quy định tại khoản 2 Điều 24 Nghị định 88/2024/NĐ-CP để cụ thể hóa chính sách hỗ trợ thuê nhà, giao đất ở, bán nhà ở, hoặc hỗ trợ bằng tiền, đảm bảo sự công bằng và hợp lý trong từng trường hợp cụ thể. Ngoài ra, khi thực hiện các dự án phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, giao thông, thủy lợi, hạ tầng kỹ thuật hay hạ tầng xã hội mà có thu hồi đất ở trong thửa đất có nhà ở, nếu người dân có nhu cầu tái định cư tại chỗ, thì việc tái định cư sẽ được thực hiện bằng hình thức hoán đổi vị trí đất ở về phía sau trong phần diện tích đất nông nghiệp còn lại của thửa đất sau thu hồi. Để thực hiện điều này, Nhà nước sẽ cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở trong hạn mức giao đất ở quy định tại Luật Đất đai 2024. Đồng thời, người dân sẽ được miễn tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở nếu đồng ý phương án bồi thường bằng đất nông nghiệp cho phần diện tích đất bị thu hồi.

Về quỹ đất, quỹ nhà phục vụ cho việc bố trí tái định cư, các đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ có trách nhiệm triển khai các dự án tái định cư hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở, nhà ở thương mại, nhà ở xã hội để bố trí cho người dân bị thu hồi đất theo quy định tại Điều 111 của Luật Đất đai 2024. Kinh phí cho các dự án tái định cư sẽ được ứng vốn từ ngân sách nhà nước, từ Quỹ phát triển đất, Quỹ đầu tư phát triển, hoặc các quỹ tài chính khác, hoặc từ chủ đầu tư tự nguyện ứng trước tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Việc lập, thẩm định, phê duyệt, nghiệm thu và quyết toán các dự án tái định cư sẽ được thực hiện theo các quy định của pháp luật về nhà ở, xây dựng, đầu tư công và các quy định pháp lý khác có liên quan. Việc mua nhà ở thương mại hoặc nhà ở xã hội để phục vụ tái định cư cũng sẽ được thực hiện theo các quy định của pháp luật về nhà ở và các quy định liên quan khác, bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong việc tái định cư cho người dân.

Xem thêm bài viết: Diện tích đất tái định cư được nhận là bao nhiêu ? Thắc mắc về việc mua nền đất tái định cư ?

Khi quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn.