Quy trình kiểm tra thuế mới do Tổng cục Thuế ban hành

1. Giới thiệu về quy trình kiểm tra thuế mới

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang chuyển mình nhanh chóng, các chính sách và quy định về thuế cũng cần được cập nhật để phù hợp với thực tế. Việt Nam, với quyết tâm cải cách hệ thống thuế nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đã ban hành Quyết định 970/QĐ-TCT năm 2023, quy định về quy trình kiểm tra thuế mới. Quyết định này được đưa ra với nhiều lý do quan trọng.

Trước tiên, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã tạo ra những cơ hội cũng như thách thức mới trong việc quản lý thuế. Các doanh nghiệp ngày càng sử dụng nhiều công cụ công nghệ cao trong hoạt động kinh doanh, điều này đòi hỏi cơ quan thuế phải thay đổi cách thức kiểm tra để theo kịp. Hơn nữa, với sự gia tăng của các hình thức gian lận thuế và trốn thuế, một quy trình kiểm tra chặt chẽ và hiệu quả hơn là cần thiết để bảo vệ nguồn thu ngân sách.

Thứ hai, việc cải cách quy trình kiểm tra thuế nhằm nâng cao tính minh bạch và công bằng trong việc xử lý các doanh nghiệp. Trước đây, nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng quy trình kiểm tra thuế thường thiếu minh bạch và không công bằng, dẫn đến việc một số doanh nghiệp bị kiểm tra nhiều lần, trong khi các doanh nghiệp khác thì không bị kiểm tra mặc dù có dấu hiệu vi phạm. Do đó, quy trình mới này được thiết kế để giảm thiểu sự tùy tiện trong kiểm tra, tập trung vào việc phân tích rủi ro và đánh giá theo tiêu chí minh bạch.

Cuối cùng, quy trình mới cũng hướng đến việc giảm thiểu gánh nặng hành chính cho người nộp thuế. Những quy trình phức tạp và thời gian kiểm tra kéo dài đã khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh của mình. Với quy trình kiểm tra mới, các bước kiểm tra được đơn giản hóa và tối ưu hóa, nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nộp thuế.

Phạm vi áp dụng của quy trình

Quy trình kiểm tra thuế mới được áp dụng cho tất cả các đối tượng nộp thuế, bao gồm doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân. Đặc biệt, quy trình này có thể áp dụng cho các đối tượng nộp thuế có mức doanh thu lớn, có rủi ro cao trong việc tuân thủ nghĩa vụ thuế hoặc có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.

Các cơ quan thuế cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các chi cục thuế cấp huyện sẽ là những đơn vị thực hiện quy trình kiểm tra này. Mỗi đơn vị cần có sự phối hợp chặt chẽ với nhau để đảm bảo tính thống nhất trong việc áp dụng quy trình. Bên cạnh đó, quy trình này cũng được thiết kế để có thể linh hoạt điều chỉnh theo từng trường hợp cụ thể, nhằm đảm bảo phù hợp với thực tiễn từng doanh nghiệp.

2. Các bước trong quy trình kiểm tra thuế

Quy trình kiểm tra thuế mới được thiết kế với các bước rõ ràng và chi tiết, giúp người nộp thuế dễ dàng theo dõi và thực hiện các nghĩa vụ của mình.

Thông báo kiểm tra thuế

Khi cơ quan thuế quyết định tiến hành kiểm tra thuế tại một doanh nghiệp, bước đầu tiên là ra quyết định kiểm tra thuế và thông báo quyết định này đến người nộp thuế. Quyết định kiểm tra phải được ban hành chậm nhất là 3 ngày trước khi đoàn kiểm tra đến trụ sở của người nộp thuế. Điều này nhằm tạo điều kiện cho người nộp thuế chuẩn bị đầy đủ tài liệu, hồ sơ liên quan đến các kỳ tính thuế và các vấn đề cần kiểm tra.

Trong thông báo kiểm tra thuế, cơ quan thuế sẽ nêu rõ lý do kiểm tra, phạm vi kiểm tra, các tài liệu và thông tin cần cung cấp cũng như thời gian dự kiến của quá trình kiểm tra. Bằng cách này, người nộp thuế sẽ có cơ hội chuẩn bị kỹ càng và không bị bất ngờ trong quá trình kiểm tra.

Chuẩn bị tài liệu và hồ sơ

Sau khi nhận được thông báo, người nộp thuế có trách nhiệm chuẩn bị đầy đủ các tài liệu và hồ sơ liên quan đến kỳ tính thuế đang bị kiểm tra. Điều này bao gồm hóa đơn, chứng từ, sổ sách kế toán và các tài liệu khác chứng minh việc tuân thủ nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Người nộp thuế cũng cần kiểm tra lại các số liệu đã khai báo để đảm bảo tính chính xác và nhất quán.

Trong giai đoạn này, cơ quan thuế sẽ tiến hành phân tích và xem xét các tài liệu, dữ liệu đã được nộp để đánh giá rủi ro và xác định phạm vi kiểm tra cụ thể. Cơ quan thuế cũng có thể yêu cầu người nộp thuế giải trình thêm về các vấn đề chưa rõ ràng hoặc mâu thuẫn trong hồ sơ. Điều này không chỉ giúp làm rõ các vấn đề mà còn tạo cơ hội cho người nộp thuế trình bày quan điểm và giải thích các tình huống cụ thể.

Tiến hành kiểm tra thuế

Sau khi quá trình chuẩn bị tài liệu và hồ sơ hoàn tất, đoàn kiểm tra sẽ đến trụ sở của người nộp thuế để tiến hành kiểm tra. Quy trình kiểm tra tại trụ sở của người nộp thuế bao gồm việc xem xét, đối chiếu các tài liệu, sổ sách kế toán với các quy định pháp luật thuế để phát hiện ra các sai sót, vi phạm nếu có.

Cơ quan thuế có thể sử dụng phương thức giao dịch điện tử, làm việc trực tuyến hoặc kết hợp các phương thức này với kiểm tra trực tiếp để nâng cao hiệu quả công việc. Việc kiểm tra qua phương thức điện tử giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho cả cơ quan thuế và doanh nghiệp.

Trong quá trình kiểm tra, đoàn kiểm tra có quyền yêu cầu người nộp thuế giải thích, bổ sung tài liệu hoặc đối chiếu các số liệu chưa khớp với thực tế kinh doanh. Nếu phát hiện các sai phạm hoặc có dấu hiệu trốn thuế, đoàn kiểm tra sẽ tiến hành lập biên bản vi phạm và chuyển sang giai đoạn xử lý tiếp theo. Đoàn kiểm tra cần làm việc một cách công khai, minh bạch và khách quan, tránh các hành vi lạm dụng quyền lực trong quá trình kiểm tra.

Kết luận kiểm tra thuế

Sau khi hoàn tất việc kiểm tra, cơ quan thuế sẽ lập biên bản kiểm tra và đưa ra kết luận về tình hình tuân thủ nghĩa vụ thuế của người nộp thuế. Kết luận kiểm tra sẽ nêu rõ các sai phạm (nếu có), các số liệu cần điều chỉnh và các khoản thuế còn thiếu mà người nộp thuế cần phải nộp bổ sung.

Cơ quan thuế sẽ thông báo kết luận kiểm tra đến người nộp thuế trong thời gian sớm nhất, kèm theo hướng dẫn chi tiết về việc thực hiện nghĩa vụ thuế còn thiếu. Đồng thời, đoàn kiểm tra cũng có thể đưa ra các kiến nghị và yêu cầu doanh nghiệp thực hiện các biện pháp khắc phục những sai sót, vi phạm trong quản lý thuế và tài chính của doanh nghiệp.

Đặc biệt, trong kết luận kiểm tra, cơ quan thuế cần chỉ rõ những điểm mạnh của doanh nghiệp trong việc tuân thủ nghĩa vụ thuế, từ đó khuyến khích người nộp thuế duy trì những ưu điểm đó trong tương lai.

Khiếu nại

Nếu không đồng ý với kết luận của đoàn kiểm tra, người nộp thuế có quyền khiếu nại. Quy trình khiếu nại phải tuân thủ các quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo, trong đó người nộp thuế phải gửi đơn khiếu nại lên cơ quan thuế có thẩm quyền hoặc Tòa án để xem xét và giải quyết. Trong thời gian giải quyết khiếu nại, người nộp thuế vẫn phải tuân thủ các quyết định về việc nộp thuế bổ sung, nếu không sẽ bị xử phạt theo quy định.

Quy trình khiếu nại là một trong những điểm nổi bật trong quy trình kiểm tra thuế mới, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người nộp thuế. Điều này cũng cho thấy sự tôn trọng quyền lợi của người nộp thuế từ phía cơ quan thuế, giúp xây dựng một môi trường kiểm tra minh bạch và công bằng hơn.

3. Quyền lợi và nghĩa vụ của người nộp thuế

Quyền lợi của người nộp thuế

Người nộp thuế trong quy trình kiểm tra thuế mới được bảo vệ bởi một số quyền lợi cơ bản. Đầu tiên, họ có quyền được thông báo rõ ràng và đầy đủ về quyết định kiểm tra thuế trước khi đoàn kiểm tra đến doanh nghiệp. Điều này giúp người nộp thuế có đủ thời gian để chuẩn bị các tài liệu cần thiết và hiểu rõ về lý do kiểm tra.

Thứ hai, người nộp thuế có quyền được làm việc với đoàn kiểm tra trong suốt quá trình kiểm tra. Họ có thể yêu cầu giải thích về các quy định, thủ tục cũng như các vấn đề liên quan đến kiểm tra thuế. Hơn nữa, người nộp thuế có quyền khiếu nại nếu không đồng ý với kết luận của đoàn kiểm tra, tạo cơ hội cho họ bảo vệ quyền lợi của mình một cách hợp pháp.

Cuối cùng, người nộp thuế có quyền nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan thuế trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế. Cơ quan thuế cần cung cấp thông tin và hướng dẫn cụ thể cho người nộp thuế trong các lĩnh vực liên quan đến thuế, giúp họ hiểu rõ và thực hiện đúng nghĩa vụ của mình.

Nghĩa vụ của người nộp thuế

Song song với quyền lợi, người nộp thuế cũng có nghĩa vụ phải tuân thủ các quy định của pháp luật về thuế. Điều này bao gồm việc chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, hồ sơ theo yêu cầu của cơ quan thuế, cũng như cung cấp các thông tin cần thiết để hỗ trợ quá trình kiểm tra.

Ngoài ra, người nộp thuế có nghĩa vụ phải nộp thuế đầy đủ và đúng hạn, bao gồm cả các khoản thuế bổ sung nếu được yêu cầu sau khi có kết luận kiểm tra. Việc chậm trễ hoặc không thực hiện nghĩa vụ này có thể dẫn đến các hình thức xử phạt theo quy định của pháp luật, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Cuối cùng, người nộp thuế cần duy trì tính chính xác trong việc ghi chép và báo cáo các số liệu liên quan đến nghĩa vụ thuế. Sự trung thực và minh bạch trong hoạt động kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro bị kiểm tra và bị xử phạt trong tương lai.

4. Tác động của quy trình kiểm tra thuế mới đến người nộp thuế

Quy trình kiểm tra thuế mới có nhiều tác động tích cực đến người nộp thuế. Trước hết, sự minh bạch và công bằng trong quy trình kiểm tra giúp người nộp thuế cảm thấy an tâm hơn khi thực hiện nghĩa vụ thuế của mình. Họ biết rằng mình sẽ không bị kiểm tra một cách tùy tiện và có quyền khiếu nại nếu không đồng ý với kết luận của cơ quan thuế.

Hơn nữa, việc giảm thiểu gánh nặng hành chính trong quá trình kiểm tra giúp người nộp thuế có thêm thời gian và nguồn lực để tập trung vào hoạt động kinh doanh của mình. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển bền vững và tăng trưởng trong doanh thu của doanh nghiệp.

Cuối cùng, quy trình kiểm tra thuế mới cũng giúp xây dựng lòng tin giữa người nộp thuế và cơ quan thuế. Khi người nộp thuế cảm thấy được bảo vệ quyền lợi và nhận được sự hỗ trợ từ cơ quan thuế, họ sẽ có động lực hơn trong việc tuân thủ nghĩa vụ thuế, từ đó góp phần tăng cường nguồn thu ngân sách nhà nước.

Quy trình kiểm tra thuế mới là một bước tiến quan trọng trong công tác quản lý thuế tại Việt Nam. Nó không chỉ giúp cải thiện tính minh bạch và công bằng trong quy trình kiểm tra mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho người nộp thuế. Với những quyền lợi và nghĩa vụ được quy định rõ ràng, người nộp thuế sẽ cảm thấy yên tâm hơn khi thực hiện nghĩa vụ thuế của mình.

Tuy nhiên, để quy trình kiểm tra thuế mới đạt được hiệu quả cao nhất, cả cơ quan thuế và người nộp thuế cần có sự hợp tác chặt chẽ. Cơ quan thuế cần đảm bảo rằng quá trình kiểm tra diễn ra công khai, minh bạch và công bằng, trong khi người nộp thuế cũng cần tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về thuế. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể xây dựng một hệ thống quản lý thuế vững mạnh và bền vững cho tương lai.