Quy trình phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO)

1. IPO là gì?

IPO, viết tắt của "Initial Public Offering" (Phát hành Cổ phiếu Lần đầu ra Công chúng), là quy trình mà một công ty lần đầu tiên phát hành cổ phiếu của mình ra công chúng và niêm yết trên sàn chứng khoán. Mục đích chính của IPO là để huy động vốn từ các nhà đầu tư bên ngoài, giúp công ty mở rộng hoạt động, đầu tư vào dự án mới hoặc trả nợ. Khi thực hiện IPO, công ty sẽ phát hành một số lượng cổ phiếu nhất định và bán chúng cho công chúng qua một cuộc đấu giá hoặc một giao dịch với các nhà đầu tư. IPO không chỉ giúp công ty tăng vốn mà còn giúp nâng cao uy tín và công nhận của công ty trên thị trường. Quá trình IPO thường bao gồm các bước như chuẩn bị tài liệu, làm việc với các ngân hàng đầu tư, thực hiện kiểm toán, và quảng bá cho các nhà đầu tư tiềm năng.

2. Quy trình phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO)

2.1. HÌNH THỨC CHÀO BÁN CỔ PHIẾU LẦN ĐẦU RA CÔNG CHÚNG

Theo quy định của Luật Chứng khoán 2019, cổ phiếu là một loại chứng khoán thể hiện quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của người nắm giữ đối với một phần vốn cổ phần do công ty phát hành. Việc chào bán cổ phiếu ra công chúng là hoạt động mà công ty phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng thông qua các phương thức khác nhau, cụ thể như sau:

• Chào bán qua các phương tiện thông tin đại chúng: Đây là hình thức công ty công bố thông tin về đợt chào bán cổ phiếu qua các kênh truyền thông như báo chí, truyền hình, và các trang web chính thức.
• Chào bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp: Hình thức này yêu cầu công ty phải bán cổ phiếu cho ít nhất 100 nhà đầu tư, không phân biệt nhà đầu tư chuyên nghiệp hay không chuyên nghiệp.
• Chào bán cho các nhà đầu tư không xác định: Công ty có thể phát hành cổ phiếu mà không cần xác định trước số lượng hoặc danh sách nhà đầu tư cụ thể.

2.2. ĐIỀU KIỆN CHÀO BÁN CỔ PHIẾU LẦN ĐẦU RA CÔNG CHÚNG

Để thực hiện việc chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, công ty cổ phần cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Vốn điều lệ: Vốn điều lệ đã góp của công ty phải đạt ít nhất 30 tỷ đồng tại thời điểm đăng ký chào bán, căn cứ theo giá trị ghi trong sổ kế toán.
• Hoạt động kinh doanh: Công ty phải có hoạt động kinh doanh lãi trong 2 năm liên tục trước năm đăng ký chào bán, và không có báo lỗ lũy kế tính đến thời điểm đăng ký.
• Phương án phát hành và sử dụng vốn: Công ty cần có phương án phát hành cổ phiếu và phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán, được đại hội đồng cổ đông thông qua.
• Tỷ lệ cổ phiếu chào bán: Phải chào bán ít nhất 15% số cổ phiếu có quyền biểu quyết cho ít nhất 100 nhà đầu tư không thuộc cổ đông lớn; nếu vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên, tỷ lệ tối thiểu là 10%.
• Cam kết của cổ đông lớn: Các cổ đông lớn trước thời điểm chào bán phải cam kết giữ ít nhất 20% vốn điều lệ của công ty ít nhất 1 năm kể từ ngày kết thúc đợt chào bán.
• Trách nhiệm pháp lý: Công ty không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đã bị kết án các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà chưa được xóa án tích.
• Tư vấn hồ sơ: Công ty cần có một công ty chứng khoán tư vấn hồ sơ đăng ký chào bán (không áp dụng nếu công ty phát hành là công ty chứng khoán).
• Niêm yết hoặc đăng ký giao dịch: Công ty phải cam kết và thực hiện niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán sau khi chào bán.
• Tài khoản phong tỏa: Công ty phải mở tài khoản phong tỏa để nhận tiền mua cổ phiếu từ đợt chào bán.

2.3. THỦ TỤC CHÀO BÁN CỔ PHIẾU LẦN ĐẦU RA CÔNG CHÚNG

Bước 1: Đăng ký chào bán

Công ty cổ phần phải gửi hồ sơ đăng ký chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng đến Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Bước 2: Hoàn tất thủ tục đăng ký

Công ty gửi 6 bản cáo bạch chính thức cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong vòng 7 ngày làm việc kể từ khi nhận thông báo yêu cầu hoàn tất thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán chứng khoán.

Bước 3: Cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán cổ phiếu trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ đầy đủ và hợp lệ.

Bước 4: Công bố thông tin

Trong vòng 7 ngày làm việc kể từ ngày giấy chứng nhận có hiệu lực, công ty phải công bố thông tin phát hành trên báo điện tử hoặc báo in và trên trang thông tin điện tử của công ty (nếu có), cũng như tại Sở Giao dịch Chứng khoán.

Bước 5: Phân phối chứng khoán

Sau khi hoàn tất công bố, công ty thực hiện phân phối chứng khoán theo quy định tại Điều 26 Luật Chứng khoán.

Bước 6: Báo cáo và công bố kết quả

Trong vòng 10 ngày kể từ ngày kết thúc đợt chào bán, công ty hoặc tổ chức bảo lãnh phát hành phải gửi báo cáo kết quả đợt chào bán và công bố thông tin về kết quả thu được trên trang thông tin điện tử của công ty (nếu có) và tại Sở Giao dịch Chứng khoán.

Bước 7: Nhận thông báo từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Trong vòng 3 ngày làm việc kể từ khi nhận báo cáo đầy đủ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo bằng văn bản đến công ty phát hành, Sở Giao dịch Chứng khoán và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam về việc nhận báo cáo kết quả đợt chào bán.

Bước 8: Chấm dứt phong tỏa

Sau khi nhận được thông báo từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc đã nhận báo cáo kết quả đợt chào bán, công ty được yêu cầu chấm dứt phong tỏa số tiền thu được từ đợt chào bán.

3. Những điều cần lưu ý khi tiến hành IPO

Khi tiến hành IPO (Phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng), các công ty cần lưu ý nhiều điểm quan trọng để đảm bảo quy trình diễn ra suôn sẻ và đạt được mục tiêu đề ra. Dưới đây là một số điều cần lưu ý:

1. Chuẩn bị Hồ sơ và Tài liệu

• Báo cáo tài chính: Đảm bảo báo cáo tài chính được kiểm toán độc lập và chính xác. Các báo cáo này cần phản ánh rõ tình hình tài chính, kết quả hoạt động và dòng tiền của công ty.
• Báo cáo kiểm toán: Cần có báo cáo kiểm toán từ một công ty kiểm toán uy tín, xác nhận tính chính xác và trung thực của các thông tin tài chính.
• Cáo bạch: Soạn thảo bản cáo bạch chi tiết, bao gồm thông tin về hoạt động kinh doanh, kế hoạch sử dụng vốn, rủi ro, và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư.

2. Đáp ứng Điều kiện Pháp lý Vốn điều lệ:

• Đảm bảo vốn điều lệ của công ty đạt yêu cầu tối thiểu theo quy định pháp luật.
• Hoạt động kinh doanh: Công ty cần chứng minh được hoạt động kinh doanh ổn định và có lãi trong một khoảng thời gian nhất định.
• Chấp hành pháp luật: Đảm bảo công ty không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự và tuân thủ các quy định pháp luật liên quan.

3. Lập Kế hoạch và Chiến lược

• Kế hoạch phát hành: Xác định số lượng cổ phiếu sẽ phát hành, giá chào bán, và cấu trúc của đợt chào bán.
• Chiến lược định giá: Lựa chọn phương pháp định giá hợp lý cho cổ phiếu, thường xuyên xem xét lại để điều chỉnh phù hợp với điều kiện thị trường và nhu cầu của nhà đầu tư.

4. Tuyển Chọn và Làm Việc với Các Đối Tác

• Ngân hàng đầu tư: Lựa chọn ngân hàng đầu tư uy tín để tư vấn và hỗ trợ trong quá trình phát hành cổ phiếu.
• Công ty luật: Tìm kiếm công ty luật có kinh nghiệm trong lĩnh vực chứng khoán để đảm bảo các vấn đề pháp lý được xử lý đúng đắn.

5. Quản lý Rủi Ro

• Rủi ro thị trường: Theo dõi biến động của thị trường chứng khoán và chuẩn bị các biện pháp ứng phó với sự thay đổi bất lợi.
• Rủi ro từ hoạt động: Đánh giá và giảm thiểu các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của công ty.

6. Công Bố Thông Tin và Đảm Bảo Minh Bạch

• Công bố thông tin: Đảm bảo tất cả thông tin liên quan đến IPO được công bố đầy đủ và kịp thời theo yêu cầu của cơ quan quản lý và thị trường.
• Minh bạch và trung thực: Cung cấp thông tin trung thực về tình hình tài chính, hoạt động và các yếu tố khác có ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư.

7. Lên Kế Hoạch Hậu IPO

• Niêm yết và giao dịch: Đảm bảo cổ phiếu được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán và giao dịch theo quy định.
• Quản lý và sử dụng vốn: Triển khai kế hoạch sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán một cách hiệu quả và theo đúng kế hoạch đã công bố.

8. Chuẩn bị Đối phó với Phản ứng của Thị Trường

• Phản ứng của nhà đầu tư: Theo dõi và quản lý phản ứng của nhà đầu tư sau IPO, giải quyết các vấn đề phát sinh kịp thời.
• Thị trường và đối thủ: Cập nhật thông tin về tình hình thị trường và hoạt động của đối thủ cạnh tranh để điều chỉnh chiến lược kinh doanh nếu cần.

9. Xây dựng và Duy trì Quan Hệ Đối Tác

• Quan hệ nhà đầu tư: Duy trì mối quan hệ tốt với các nhà đầu tư hiện tại và tiềm năng, cung cấp thông tin định kỳ và minh bạch về hoạt động của công ty.
• Quảng bá thương hiệu: Tăng cường hoạt động quảng bá và xây dựng hình ảnh công ty trên thị trường để tạo niềm tin và thu hút nhà đầu tư.

Thực hiện IPO là một bước quan trọng trong sự phát triển của công ty, và việc chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp công ty đạt được thành công bền vững trong quá trình này.