Quyền sử dụng đất của hộ gia đình theo Luật đất đai 2024

1. Khái niệm hộ gia đình sử dụng đất theo Luật đất đai 2024

Theo Luật Đất đai năm 2024, khái niệm "hộ gia đình sử dụng đất" được quy định cụ thể tại khoản 25 Điều 3. Theo đó, hộ gia đình sử dụng đất là nhóm người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, hoặc nuôi dưỡng theo quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình, hiện đang sống chung và cùng có quyền sử dụng đất tại thời điểm Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, hoặc nhận chuyển quyền sử dụng đất. Điều này cho thấy sự chuyển giao quyền sử dụng đất sẽ được thực hiện dựa trên mối quan hệ pháp lý và thực tế của các thành viên trong gia đình, và không dựa trên khái niệm "hộ gia đình" như trước đây.

Trước khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, theo Điều 5 Luật Đất đai năm 2013 (đã hết hiệu lực), hộ gia đình là một trong những đối tượng được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Quyền sử dụng đất của hộ gia đình thường bao gồm cả quyền sử dụng đất của các thành viên trong gia đình, thể hiện sự đồng sở hữu và quản lý chung của toàn bộ thành viên. Điều này giúp bảo đảm quyền lợi của tất cả các thành viên trong hộ gia đình, đồng thời tạo thuận lợi trong việc quản lý và sử dụng đất đai. 

Tuy nhiên, Luật Đất đai năm 2024 đã có sự thay đổi quan trọng. Theo Điều 4 của Luật này, hộ gia đình không còn là đối tượng được cấp quyền sử dụng đất. Thay vào đó, quyền sử dụng đất sẽ được cấp cho các cá nhân hoặc tổ chức, mà không còn dựa trên khái niệm hộ gia đình. Ví dụ minh họa để làm rõ sự thay đổi này: giả sử một hộ gia đình trước đây được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chung, trong đó quyền sử dụng đất được ghi nhận cho các thành viên của hộ gia đình. Dưới quy định mới, mỗi thành viên trong gia đình sẽ cần phải đăng ký quyền sử dụng đất riêng lẻ, nếu có nhu cầu sử dụng đất theo các mục đích cá nhân hoặc khác. Sự thay đổi này nhằm điều chỉnh và làm rõ hơn trách nhiệm và quyền hạn của từng cá nhân trong việc quản lý và sử dụng đất, đồng thời giúp cải thiện tính minh bạch và quản lý hiệu quả hơn trong hệ thống đất đai.

2. Quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình sử dụng đất

Quyền: Căn cứ vào Điều 26 Luật đất đai 2024 

- Được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất khi có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về đất đai.

- Hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất sử dụng hợp pháp.

- Hưởng các lợi ích khi Nhà nước đầu tư để bảo vệ, cải tạo và phát triển đất nông nghiệp.

- Được Nhà nước hướng dẫn và giúp đỡ trong việc cải tạo, phục hồi đất nông nghiệp.

- Được Nhà nước bảo hộ khi người khác xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp về đất đai của mình.

- Được quyền chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

- Được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định của Luật này.

- Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của mình và những hành vi khác vi phạm pháp luật về đất đai.

Nghĩa vụ: Căn cứ vào Điều 31 Luật đất đai 2024 

- Sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất, đúng quy định về sử dụng độ sâu trong lòng đất và chiều cao trên không, bảo vệ các công trình công cộng trong lòng đất và tuân thủ quy định khác của pháp luật có liên quan.

- Thực hiện kê khai đăng ký đất đai; thực hiện đầy đủ thủ tục khi chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật.

- Thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai theo quy định của pháp luật.

- Thực hiện biện pháp bảo vệ đất; xử lý, cải tạo và phục hồi đất đối với khu vực đất bị ô nhiễm, thoái hóa do mình gây ra.

- Tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường, không làm tổn hại đến tài sản và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất có liên quan.

- Tuân thủ quy định của pháp luật về việc tìm thấy vật trong lòng đất. 

- Bàn giao lại đất khi Nhà nước có quyết định thu hồi đất theo quy định của pháp luật.

3. Những điểm mới trong Luật đất đai 2024 liên quan đến hộ gia đình

Luật Đất đai năm 2024 đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong cách thức quản lý và cấp quyền sử dụng đất cho các đối tượng. Theo Điều 4 của Luật này, từ ngày 01/08/2024, hộ gia đình không còn được công nhận là đối tượng sử dụng đất. Đây là một thay đổi rõ rệt so với quy định của Luật Đất đai năm 2013, trong đó hộ gia đình được coi là một trong những đối tượng chính trong việc cấp quyền sử dụng đất. Điều này phản ánh sự chuyển hướng trong chính sách quản lý đất đai, nhằm điều chỉnh và cải thiện cách thức phân bổ và quản lý quyền sử dụng đất.

Sự thay đổi này có ảnh hưởng sâu rộng đến quyền lợi và nghĩa vụ của hộ gia đình trong việc quản lý và sử dụng đất. Theo quy định cũ, hộ gia đình có quyền sở hữu và quản lý đất đai dưới hình thức chung, với quyền lợi và nghĩa vụ được xác định rõ ràng cho toàn bộ các thành viên. Tuy nhiên, với việc không còn công nhận hộ gia đình là đối tượng sử dụng đất, mỗi cá nhân trong hộ gia đình sẽ cần phải đứng tên riêng trong việc đăng ký và quản lý quyền sử dụng đất. Điều này có thể dẫn đến một số thách thức trong việc phân chia quyền sử dụng và nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai, cũng như tạo thêm các thủ tục hành chính và pháp lý mới cho từng cá nhân.

Ví dụ: Trước ngày 01/08/2024, gia đình ông Minh sở hữu một mảnh đất nông nghiệp và đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) theo quy định của Luật Đất đai năm 2013. Theo quy định cũ, sổ đỏ được cấp cho hộ gia đình, trong đó quyền sử dụng đất được ghi nhận chung cho tất cả các thành viên trong gia đình. Sổ đỏ này thể hiện quyền sử dụng đất đồng sở hữu và quản lý chung, với quyền lợi và nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai được phân chia đều cho các thành viên trong hộ gia đình. 

Tóm lại, việc thay đổi quy định trong Luật Đất đai 2024 liên quan đến việc loại bỏ hộ gia đình khỏi danh sách các đối tượng sử dụng đất có tác động sâu rộng đến quyền lợi và nghĩa vụ của các hộ gia đình. Điều này yêu cầu các hộ gia đình cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để thích ứng với các quy định mới, đồng thời điều chỉnh các kế hoạch và quản lý tài sản đất đai của mình cho phù hợp với luật mới. Kể từ ngày 01/08/2024, khi Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực, quy định mới về quyền sử dụng đất yêu cầu sự điều chỉnh quan trọng. Nếu gia đình ông Minh muốn chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở, quy trình cấp quyền sử dụng đất sẽ không còn ghi nhận quyền sử dụng chung cho hộ gia đình mà thay vào đó trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ ghi tên tất cả các thành viên hộ gia đình. 

Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin về Quyền sử dụng đất của hộ gia đình theo Luật đất đai 2024 mà Công ty Luật Minh Khuê muốn gửi đến quý khách mang tính tham khảo. Bài viết liên quan: Xử lý quyền sử dụng đất của hộ gia đình theo Điều 259 Luật đất đai 2024

Nếu quý khách hàng còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật đất đai trực tuyến theo số điện thoại 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.

Nếu quý khách hàng cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được thông tin sớm nhất. Xin trân trọng cảm ơn!