Di tích lịch sử - văn hóa là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học. Sử dụng trái phép di tích lịch sử văn hóa Việt Nam thì bị xử phạt thế nào?
1. Xử phạt thể nào khi sử dụng trái phép di tích lịch sử văn hóa Việt Nam?
Việc bảo vệ di tích lịch sử văn hóa Việt Nam là một trách nhiệm quan trọng, và để đảm bảo sự tôn trọng và duy trì giá trị của những di tích này, hệ thống pháp luật đã thiết lập mức xử phạt vi phạm hành chính. Theo quy định của
Nghị định 38/2021/NĐ-CP, mức xử phạt được cụ thể hóa tại khoản 7, điểm c của khoản 9 Điều 20.
Cụ thể, người vi phạm sẽ phải đối mặt với mức phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng nếu họ thực hiện hành vi sử dụng trái phép di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh. Điều này đặt ra một rào cản rõ ràng trước những hành động vi phạm và tác động tiêu cực đối với di sản văn hóa quý báu của Việt Nam.
Ngoài mức phạt tiền, theo điều 9, khoản a của Nghị định, người vi phạm còn phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả. Điều này bao gồm việc buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đối với di tích lịch sử - văn hóa bị ảnh hưởng bởi hành vi vi phạm. Những biện pháp này không chỉ nhằm đánh giá trách nhiệm cá nhân mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ và duy trì di sản văn hóa của đất nước.
Đồng thời, sự nghiêm túc của chính sách xử phạt được củng cố thông qua quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân và tổ chức theo Nghị định 128/2022/NĐ-CP. Điều này nâng cao tính hiệu quả của biện pháp trừng phạt, với mức phạt tiền áp dụng từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với cá nhân, và từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với tổ chức. Những mức phạt này không chỉ là biện pháp trừng phạt mà còn là cơ hội để những người vi phạm nhận thức được sự nghiêm trọng và hậu quả của hành động của họ đối với di tích lịch sử văn hóa quốc gia.
2. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính đối với người sử dụng trái phép di tích lịch sử văn hóa Việt Nam
Theo quy định của Nghị định 129/2021/NĐ-CP, điều chỉnh và bổ sung cho Điều 3a của Nghị định 38/2021/NĐ-CP, thì thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo đã được đặt ra để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình xử lý vi phạm. Theo đó, thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính đối với người sử dụng trái phép di tích lịch sử văn hóa Việt Nam là 01 năm.
Điều này có nghĩa là từ thời điểm người có thẩm quyền thi hành công vụ phát hiện hành vi vi phạm (đối với hành vi đang thực hiện) hoặc từ thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm (đối với hành vi đã kết thúc), người vi phạm sẽ có thời gian 01 năm để chịu mức xử phạt tương ứng. Mục tiêu của việc xác định thời hiệu này là để tạo điều kiện cho các bên liên quan tham gia vào quá trình xử lý, đồng thời giúp người vi phạm hiểu rõ về hậu quả của hành vi vi phạm trong khoảng thời gian xác định.
3. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có trách nhiệm gì trong việc bảo vệ di tích lịch sử văn hóa?
Trong việc bảo vệ di tích lịch sử văn hóa Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đảm nhận những trách nhiệm quan trọng theo quy định của Điều 33 của Luật Di sản văn hóa 2001, khoản 2 của Điều 2 Luật Di sản văn hóa sửa đổi 2009, được bổ sung bởi Khoản 14 của Điều 1
Luật Di sản văn hóa sửa đổi 2009 như sau:
- Tổ chức và cá nhân, khi là chủ sở hữu hoặc được giao quản lý, sử dụng di tích, đều phải chịu trách nhiệm chăm sóc và bảo vệ di tích đó. Trong trường hợp phát hiện di tích bị lấn chiếm, huỷ hoại, hoặc có nguy cơ bị huỷ hoại, họ có trách nhiệm ngay lập tức thực hiện các biện pháp ngăn chặn và thông báo vụ việc cho cơ quan chủ quản cấp trên trực tiếp, Uỷ ban nhân dân địa phương, hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch tại địa phương gần nhất.
Hành động này không chỉ giúp ngăn chặn ngay lập tức các tác động tiêu cực lên di tích mà còn giữ cho cơ quan có thẩm quyền được thông tin sớm và kịp thời hỗ trợ. Sự hợp tác chặt chẽ giữa tổ chức, cá nhân và cơ quan quản lý địa phương là chìa khóa quan trọng để duy trì và bảo vệ nguồn di sản văn hóa, đồng thời đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong công tác bảo tồn. Điều này càng thể hiện rõ vai trò quan trọng của cộng đồng trong việc giữ gìn di sản văn hóa và bảo vệ những giá trị lịch sử quan trọng cho cả xã hội.
- Uỷ ban nhân dân địa phương hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch, khi nhận được thông báo về di tích bị huỷ hoại hoặc có nguy cơ bị huỷ hoại, phải ngay lập tức áp dụng các biện pháp ngăn chặn, bảo vệ và báo cáo ngay với cơ quan cấp trên trực tiếp.
Họ cần hành động nhanh chóng để giảm thiểu tác động tiêu cực và bảo vệ tính nguyên vẹn của di tích lịch sử văn hóa.
Đồng thời, cần phải thực hiện việc báo cáo ngay lập tức với cơ quan cấp trên trực tiếp. Việc này không chỉ giúp tăng cường sự giám sát và hỗ trợ từ cấp quản lý cao hơn mà còn đảm bảo tính thống nhất trong việc đối phó với tình trạng khẩn cấp. Báo cáo chính là cầu nối giữa cơ quan địa phương và cấp quản lý trực tiếp, góp phần tạo ra một hệ thống đáng tin cậy để giữ vững di sản văn hóa quốc gia.
Quan trọng nhất, việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn và bảo vệ ngay khi có thông báo là quyết định có tầm quan trọng lớn trong việc giữ gìn và bảo tồn di tích lịch sử văn hóa. Sự phối hợp chặt chẽ giữa cấp quản lý địa phương và cấp quản lý trực tiếp cùng với sự tích cực từ cộng đồng sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ di sản văn hóa quốc gia khỏi những tác động tiêu cực
- Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, khi nhận được thông báo về di tích bị huỷ hoại hoặc có nguy cơ bị huỷ hoại, có trách nhiệm chỉ đạo và hướng dẫn cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở địa phương và chủ sở hữu di tích thực hiện ngay các biện pháp ngăn chặn và bảo vệ. Đối với di tích quốc gia đặc biệt, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch còn phải báo cáo với Thủ tướng Chính phủ.
- Các công trình xây dựng, địa điểm, cảnh quan thiên nhiên, khu vực thiên nhiên được đưa vào danh mục kiểm kê di tích của địa phương và đáp ứng tiêu chí quy định tại Điều 28 của Luật Di sản văn hóa này, sẽ được bảo vệ theo quy định của luật. Ít nhất mỗi 5 năm một lần, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh sẽ tổ chức rà soát và quyết định loại bỏ khỏi danh mục kiểm kê di tích của địa phương những công trình xây dựng, địa điểm, cảnh quan thiên nhiên, khu vực thiên nhiên không đủ tiêu chuẩn xếp hạng di tích.
Do đó, khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận được thông báo về di tích bị huỷ hoại hoặc có nguy cơ bị huỷ hoại, Bộ này sẽ ngay lập tức đưa ra chỉ đạo và hướng dẫn cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở địa phương cùng chủ sở hữu di tích để triển khai ngay các biện pháp ngăn chặn và bảo vệ. Điều này là quan trọng để đảm bảo rằng các biện pháp cần thiết sẽ được thực hiện một cách hiệu quả và kịp thời, nhằm ngăn chặn hoặc giảm thiểu tác động tiêu cực lên di tích lịch sử văn hóa.
Nếu di tích đó là di tích quốc gia đặc biệt, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ chịu trách nhiệm báo cáo trực tiếp với Thủ tướng Chính phủ. Hành động này không chỉ nâng cao tính minh bạch trong quá trình quản lý và bảo vệ di tích, mà còn đảm bảo rằng những trường hợp nghiêm trọng nhất sẽ nhận được sự quan tâm và giám sát cấp cao nhất từ cấp chính phủ. Điều này làm tăng khả năng thực hiện các biện pháp cần thiết để duy trì và bảo tồn di sản văn hóa quan trọng của quốc gia.