Mục lục bài viết

1. Khái niệm tha thù trước thời hạn

Biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện cho phép người đang chấp hành án phạt tù được trả tự do sớm nhưng vẫn chịu sự kiểm soát thông qua việc bị buộc phải tuân thủ một số điều kiện thử thách trong khoảng thời gian nhất định. Neu trong thời gian thử thách mà người đó vi phạm các điều kiện đặt ra thì họ bị buộc phải chấp hành thời hạn còn lại của hình phạt tù.

Tha tù trước thời hạn có điều kiện được hiểu là biện pháp miễn chấp hành có điều kiện thời hạn còn lại của hình phạt tù đã tuyên.

Biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện cọ nhiều điểm giống án treo nhưng khác ở thời điểm áp dụng. So với các biện pháp miễn chấp hành hình phạt và tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù, biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện chú trọng hơn đến mục đích tạo cho người bị kết án phạt tù sự tái hoà nhập bền vững, hạn chế khả năng tái phạm.

Với biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện, người đang chấp hành hình phạt tù được trao cơ hội chấp hành hình phạt tại cộng đồng với sự giúp đỡ và giám sát của gia đình, cơ quan, đoàn thể xã hội.

2. Điều kiện xét tha tù trước thời hạn có điều kiện

Điều kiện xét và không xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 66 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Cụ thể:

Biện pháp tha tù trước thời hạn được áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù, bao gồm cả người bị kết án phạt tù có thời hạn và người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn. Tội phạm mà họ bị kết án có thể là tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rât nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm ttọng, thì chỉ có thể áp dụng biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện trong trường hợp trước đó họ đã được xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù.

Việc xem xét tha tù trước thời hạn có điều kiện chủ yếu dựa trên thái độ cải tạo tốt của người chấp hành hình phạt tù và thời gian thực tế đã chấp hành hình phạt tù. Điều 66 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định người đang chấp hành hình phạt tù có thể được tha tù trước thời hạn khi có đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:

a) Phạm tội lần đầu;

b) Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt;

c) Có nơi cư trú rõ ràng;

d) Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí;

đ) Đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.

Trường hợp người phạm tội là người cỏ công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì phải chấp hành được ít nhất là một phàn ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đổi với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn;

* Không xét tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người bị kết án thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Người bị kết án về một trong các tội quy định tại Chương XIII, Chương XXVI, Điều 299 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017; người bị kết án 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương XIV BLHS do cố ý hoặc người bị kết án 07 năm tù trở lên đối với một trong các tội quy định tại các điều 168, 169,248, 251 và 252 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017;

Trong các trường hợp trên, loại tội phạm và mức hình phạt tù cho thấy tính chất nghiêm trọng của hành vi và sự cần thiết phải chấp hành hình phạt tù với sự giám sát chặt chẽ nhằm đạt mục đích răn đe, giáo dục và phòng ngừa tội phạm. Do đó, khoản 2 Điều 66 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định không áp dụng tha tù trước thời hạn có điều kiện cho các đổi tượng này.

- Người bị kết án tử hình được ân giảm hoặc thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Đây là trường hợp người bị kết án tử hình (do tính chất đặc biệt nghiêm trọng của tội phạm đã thực hiện) nhưng đã được hưởng được chính sách khoan hồng đặc biệt của Nhà nước, bao gồm:

+ Người bị kết án tử hình được ân giảm;

+ Người bị kết án tử hình nhưng không bị thi hành án tử hình thuộc trường họp quy định tại khoản 3 Điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, bao gồm phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người từ đủ 75 tuổi trở lên; người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

3. Thời điểm xét tha tù trước thời hạn có điều kiện

Điều 57 Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định, việc xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được thực hiện mỗi năm 03 đợt vào thời điểm kết thúc quý I, kết thúc quý II và kết thúc năm xếp loại.

4. Hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện:

Khoản 2 Điều 58 Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện bao gồm:

- Đơn xin tha tù trước thời hạn có điều kiện của phạm nhân kèm theo cam kết không vi phạm pháp luật, các nghĩa vụ phải chấp hành khi được tha tù trước thời hạn;

- Bản sao bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật; quyết định thi hành án;

- Tài liệu thể hiện phạm nhân có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt là các quyết định hoặc bản sao quyết định xếp loại chấp hành án phạt tù;

- Bản sao quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù đối với người bị kết án về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

- Văn bản, tài liệu thể hiện việc chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại, án phí;

- Tài liệu để xác định thời gian thực tế đã chấp hành án phạt tù;

- Trường hợp phạm nhân là người có công với cách mạng hoặc thân nhân của người có công với cách mạng, người từ đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người đang chấp hành án phạt tù dưới 18 tuổi thì phải có tài liệu chứng minh;

- Văn bản đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện của trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu.

Trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm lập hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện và chuyển cho Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp quân khu nơi phạm nhân đang chấp hành án phạt tù.

5. Thời gian, điều kiện thử thách, hậu quả pháp lí việc vi phạm điều kiện thử thách của tha tù trước thời hạn có điều kiện

Theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, toà án quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người bị kết án. Thủ tục tha tù trước thời hạn có điều kiện được quy định tại Điều 368 BLTTHS năm 2015.

Thời gian thử thách đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện bằng thời gian còn lại của hình phạt tù. Nếu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đã chấp hành được ít nhất là 1/2 thời gian thử thách và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, toà án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách (khoản 5 Điều 66, Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017).

Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải chịu sự giám sát và thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách. Điều 66 BLHS không đề cập việc giao trách nhiệm giám sát người được tha tù trước thời hạn có điều kiện cho cơ quan, tổ chức nào; chủ thể nào có thẩm quyền đặt ra nghĩa vụ đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; phạm vi, nội đung các nghĩa vụ mà người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải thực hiện trong thời gian thử thách. Do vậy, đê có thê áp dụng quy định tha tù trước thời hạn có điều kiện, các cơ quan có thẩm quyền cần nhanh chóng ban hành văn bản hướng dẫn.

Theo quy định tại khoản 4 Điều 66 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, trường họp vi phạm điều kiện thử thách sẽ được xem xét, quyết định như sau:

- Nếu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện cố ý vi phạm nghĩa vụ 02 lần trở lên hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính 02 lần trở lên trong thời gian thử thách thì toà án có thể huỷ bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đổi với người đó và buộc họ phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại chưa chấp hành.

- Nếu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời gian thử thách thì toà án buộc người đó chấp hành hình phạt của bản án mới và tổng họp với phần hình phạt tù chưa chấp hành của bản án trước theo quy định tại Điều 56 của Bộ luật này.

Mọi vướng mắc pháp lý liên quan đến lĩnh vực hình sự về tha thù trước thời hạn có điều kiện, Hãy gọi ngay: 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật hình sự trực tuyến qua tổng đài. Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự luôn sẵn sàng lắng nghe và giải đáp cụ thể.

Trân trọng./.

Bộ phận tư vấn pháp luật hình sự - Công ty luật Minh Khuê